| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,115 |
| تعداد مقالات | 17,046 |
| تعداد مشاهده مقاله | 48,113,693 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 26,335,924 |
سیر پیشرفت و گرایش طرح‌های شهری جمهوری اسلامی ایران (پروژه‌های اجرا شده تهران از 1360 تا 1395) | ||
| فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای | ||
| مقاله 2، دوره 3، شماره 4، خرداد 1397، صفحه 35-66 اصل مقاله (774.8 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/urdp.2019.41002.1110 | ||
| نویسنده | ||
| محمود رضایی* | ||
| دانشیارشهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی | ||
| چکیده | ||
| هدف این مقاله، برآوردی از دیدگاه صاحب‌نظران در شناسایی طرح‌های شهری شاخص و اجرا شده تهران در دوره جمهوری اسلامی است. باوجود نقدهای مکرر به‌نظام طرح‌های شهری تهران، پیشرفت و گرایش این طرح‌ها در دوره‌های اخیر کمتر از شکست آن‌ها به‌صورت روشمند بررسی شده است. پرسش این است که این طرح‌ها چگونه قابل دسته‌بندی و ارزیابی هستند؟ گرایش طرح‌های موفق شهری به سمت چه طرح‌هایی بیشتر یا کمتر بوده است؟ افزون بر ترسیم چشم‌انداز پیشرفت، آگاهی از گرایش طرح‌ها، سبب روشن‌تر شدن و هدایت تصمیم‌های آتی می‌شود. در این پژوهش، روش دلفی انتخاب و طبق آن پنج کمیته مختلف تخصصی تشکیل شده است. چهل نفر متخصص در چهار گام نظرسنجی جهت کشف، دسته‌بندی و امتیازدهی طرح‌ها مشارکت کرده‌اند. درنهایت، میان طرح‌های شاخص، چهار گونه طرح با سه معیار کلی موفقیت و ده‌ها پروژه شاخص در چهار رتبه شناسایی و امتیازبندی شدند. همچنین مشخص شد که تمام چهار گونه طرح‌های شهری موفق از دهه 1370 باوجود شکست‌های برنامه‌ریزی، افتتاح و رایج شده‌اند. گرایش به پیاده‌راه‌سازی شهری و توجه به گونه «معماری شهری» موفق، بیشتر از اواسط دهه 1380 گسترش‌یافته و از دهه نود گرایش به طراحی فضاهای باز شهری متنوع زیاد شده است. در سال‌های آغازین 1400 شمسی شایسته است تا با فعال‌سازی «مشارکت مردم»، نیروی متخصص و مدیران کارآمد سبب تبلور بیشترین قابلیت‌ها در طرح‌های شهری به‌ویژه طرح‌های اکولوژیکی، درمانی-بهداشتی، مسکن و توانمندسازی بافت‌های فرسوده، تاریخی و غیررسمی شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گرایش‌های شهرسازی؛ جمهوری اسلامی ایران؛ گونه‌ها و انواع طرح‌های شهری؛ موفقیت طرح‌ها؛ پروژه‌های اجرا شده شهری | ||
| مراجع | ||
|
- احمدیان، رضا. (1383)، «الگوی ساختاری- راهبردی، نگرشی جدیدی در برنامه‌ریزی شهری»، ماهنامه شهرداری‌ها، سال ششم. شماره 66. - احمدیان، رضا. (1382)، «طرح‌های توسعه شهری، ناکارآمد و تحقق‌ناپذیر»، ماهنامه شهرداری‌ها، سال پنجم. شماره 50. - آزاد ارمکی، تقی. (1379) اندیشه نوسازی در ایران، انتشارات دانشگاه تهران. - اسدی، ایرج. (1380) «نقد مبانی نظری طرح‌های جامع شهری»، رساله کارشناسی ارشد، رشته شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران. - اعتماد, گیتی. (1392)، ارزیابی طرح نواب و پی آمدهای آن، تهران: نشر معانی. - پاکدامن, بهروز. (1376). نگاهی کوتاه بر شیوه‌ها و گرایش‌های معماری در تهران. ب. پاکدامن در, Tehran. تهران: روشنگران. - پاکزاد، جهانشاه. (1381)، «طرح نواب، نامه سرگشاده بارون اوژن هوسمان به دبیرخانه مجله فصلنامه معماری ایران»، مجله فصلنامه معماری ایران. - پوراحمد، احمد؛ حاتمی نژاد؛ حسین, حسینی؛ سید هادی. (1385). «آسیب‌شناسی طرح‌های توسعه شهری در کشور»؛ پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 58. - پور وزیری، رضا. (1396)، «شهرسازی بدون الگوی زیستی آینده کشور را به مخاطره می‌اندازد»، روزنامه اطلاعات، ایران: روزنامه اطلاعات. - تشکر، زهرا. (1379)، «طرح‌های توسعه شهری؛ ناکارآمدی در اجرا»، ماهنامه شهرداری‌ها، سال اول، شماره 12. - ثقفی اصل، آرش؛ زبردست، اسفندیار و ماجدی، حمید. (1395)، «ارزیابی میزان تحقق‌پذیری پروژه‌های طراحی شهری در ایران: نمونه موردی: پروژه‌های اجرا شده در تهران». معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، شماره 17. - ثقفی اصل، آرش؛ زبردست، اسفندیار و ماجدی، حمید. (1392)، «کاربرد تکنیک تاپسیس در رتبه‌بندی پروژه‌های طراحی شهری تهران با رویکرد سنجش تحقق‌پذیری»، نشریه هنرها زیبا-معماری و شهرسازی. - حبیبی، محسن؛ اهری، زهرا؛ ایزدپناه جهرمی، آیدا؛ ملکوتی، مژگان؛ کوشش، مهفام؛ افشنگ، مانی و سایرین. (1385)، شرح جریان‌های فکری معماری و شهرسازی در ایران معاصر، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی. - رضائیان، راحله، (1383) «علل عدم تحقق طرح‌های شهری در مرحله اجرا (نمونه موردی، طرح جامع قائم‌شهر)»، رساله کارشناسی ارشد، رشته شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران. - رهنمائی، محمدتقی و شاه‌حسینی، فاطمه. (1383)، فرآیند برنامه‌ریزی شهری ایران، سمت. - رفعیی، راضیه و برک‌پور، ناصر. (1393)، «رویکردهای انطباق محور و کارکرد محور ارزیابی اجرا در برنامه‌ریزی کاربری زمین، مورد پژوهی: ارزیابی انطباق محور در شهر لواسان»، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، شماره4، دوره 19. - رفیعیان؛ مجتبی و سرخیلی؛ الناز. (1396)، تخلفات ساختمانی از منظر شهرسازی مفاهیم، رویکردها و تجارب، تهران: آرمان‌شهر. - زبردست؛ اسفندیار. (1380)، «کاربرد فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای»، هنرهای زیبا، شماره 10. - سعید نیا، احمد. (1374)، «اندیشه‌های خام شهرسازی»، هنرهای زیبا، شماره اول. - سعید نیا، احمد. (1382)، «مفاهیم و محتوای طرح‌های ساختاری- راهبردی»، آبادی، سال سیزدهم، شماره 39. - غمامی، مجید. (1371)، «بررسی و نقد اجمالی طرح‌های جامع شهری»، آبادی، شماره 7، دوره 2. - غمامی، مجید، (1392 الف)، بررسی وضعیت شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای در ایران معاصر، تهران: افرند. - غمامی، مجید. (1392 ب)، در. «پدیده‌ای که برنامه‌ریزی را محو کرد» برگرفته از 14 آبان 1396 هفته‌نامه اقتصادی تجارت فردا: http://www.tejaratefarda.com - قبادیان, وحید و رضایی, محمود. (1392). «نخستین میدان مدرن شهر تهران بررسی دگردیسی تاریخی ـ فضایی میدان‌های کهن تهران تا دوره مدرن». پژوهش‌های جغرافیای انسانی,، شماره 4، دوره 45. - گلکار، کوروش. (1378)، «تئوری‌های طراحی شهری تحلیل گونه شناختی تئوری‌ها»، صفه، شماره 29، دوره 9. - گلکار, کوروش. (1386)، «راهنمای گونه شناسی و محتوای اسناد طراحی شهری: طراحی شهری در عمل (الگویی برای هدایت و کنترل چند سطحی در طراحی شهری)». آبادی، شماره 56 سال هفدهم. - گلکار، کوروش. (1384)، «سنجش مکان در طراحی شهری: درآمدی بر تکنیک مکان‌سنجی»، صفه، شماره 40. - گلکار، کوروش. (1388)، «طراحی شهری سیاست‌گذار و طراحی شهری طرح ریز (الگوهایی عملیاتی برای تدوین ابزارهای هدایت و کنترل در ایران)». صفه، شماره 46، دوره 17. - گلکار، کوروش. (1387)، کندوکاوی در تعریف طراحی شهری، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران. - گلکار، کوروش. (1379)، «مؤلفه‌های سازنده کیفیت طراحی شهری»، صفه، (شماره 32). - ماجدی، حمید. (1391). «نظریه تهیه طرح‌های ساختاری- راهبردی (ناحیه‌ای و محلی)». هویت شهر, شماره 11، دوره 6، 17-26. - ماجدی، حمید. (1395). نظریه طرح های ساختاری-راهبردی شهری و ناحیه‌ای، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. - محملی ابیانه، حمیدرضا. (1390)، «ارزیابی مفهوم منظر در طرح‌های شهری مقایسه تطبیقی سیر تکوین طرح‌های جامع تهران با تجارب جهانی»، باغ نظر، شماره 17 دوره 8. - مرکز آمار ایران؛ سازمان برنامه‌وبودجه. (1395)، «هرم‌های سنی ایران بر اساس نتایج سرشماری 1395، تهران: سازمان‌برنامه‌وبودجه، مرکز آمار ایران، دفتر جمعیت نیروی کار و سرشماری. - مشفق، محمود و میرزایی، محمد. (1389)، «انتقال سنی در ایران: تحولات سنی جمعیت و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی-جمعیتی»، فصلنامه جمعیت،شماره 71-71. - مزینی، منوچهر. (1379)، «آیا طرح‌های جامع تحقق پذیرند؟»، مجله شهرداری‌ها، شماره 13 و 14. - مهندسین مشاور شارمند. (1382)، شیوه‌های تحقق طرح‌های توسعه شهری در ایران، جلد اول، سازمان شهرداری‌های کشور، چاپ دوم. - Alexander، E. (1985). "From idea to action: Notes for a contegency theory of the policy implementation process". adminstration and society, 403-426.
- Alexander, E. R. (1981). "If Planning Isn't Everything, Maybe It's Something". Town Planning Review.
- Alexander, E. R., & Faludi, A. (1989). "Planning and plan implementation: notes on evaluation criteria". Environment and Planning: Planning and Design, 127-140.
- Appleyard, D. (1979). The Conservation of European Cities.Cambridge, MA: MIT Press.
- Carmona, M. (2001). Housing Design Quality: Through Policy, Guidance, and Review.London: Spon Press.
- Erffmeyer. (1986). "The Delphi Technique: An Empirical Evaluation of the Optimal Number of Rounds." Group & Organization Studies, 120-128.
- Gaventa, S. (2006). New Public Spaces.London: Mitchell Beazley.
- Gosling, David, Maitland, Barry (1984), Concepts of Urban Design. London: St. Martin's Press.
- Hazel, G., & Parry, R. (2004). Making Cities Work.Chichester: Wiley-Academy.
- Hoang, T. V., & Lapumnuaypon, K. (2007). Critical Success Factors in Merger & Acquisition Projects: A study from the perspectives of advisory firms.Umea: UmeaUniversity in Sweden.
- Lang. (1994). "An overview of four future methodologies." The Manoa Journal of Fried and Half-fired ideas (about the future).
- Lang, J. (2005). Urban Design: A Typology of Procedures and Products.Oxford: Architectural.
- Linstone. (1978). "The Delphi Technique." In J. Fowles, Handbook of Futures Research. London: Greenwood Place.
- Madanipour, A. (1998). Tehran: The Making of a Metropolis (World Cities Series).Newcastle: Academy Press.
- Madanipour, A. (2006). "Urban planning and development in Tehran". Cities, 433-438.
- Sabatier, P. (1986). "Top-down and bottom-up approaches to Implementation research: A critical analysis and a suggested synthesis". Journal of Public Policy, 21-48.
- Ziglio, E. (1996). The Delphi Method and its Contribution to Decision-Making. In M. Alder, & E. Ziglio, Gazing into the Oracle, The Delphi Method and Its Application to Social Policy and Public Health (pp. 3-33). London: Jessica Kingsley. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,463 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,344 |
||