| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,213 |
| تعداد مقالات | 17,979 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,267,316 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,911,920 |
بررسی مقولههای طبقهبندی خاص مدارک و ارائه طرح طبقهبندی پایاننامهها با تأکید بر پرسشهای WH | ||
| فصلنامه بازیابی دانش و نظامهای معنایی | ||
| مقاله 2، دوره 6، شماره 20، تیر 1398، صفحه 55-74 اصل مقاله (378.82 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jks.2019.46420.1250 | ||
| نویسنده | ||
| سهیلا فعال* | ||
| دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش با هدف بررسی مقولههای خاص مدارک و همچنین بررسی کاربرد پرسشهای پنجگانه WH برای دستیابی به طرح و روشی برای طبقهبندی پایاننامهها انجام شده است. به این منظور از عناصر کتابشناختی و فرادادهای که در سازماندهی پایاننامهها بکار میروند بهعنوان مقولههایی برای پاسخ به پرسشهای WH استفاده کرده است. در این پژوهش مرور طبقهبندیهای موجود به روش سندی و کتابخانهای صورت گرفته است و بررسی مقولههای موردنظر برای طبقهبندی پایاننامهها و مطابقت آنها با عناصر فرادادهای و کتابشناختی نیز از طریق پیمایش تطبیقی انجام شده است. مرور طرحهای طبقهبندی مدارک نشان داد که بسیاری از کتابداران برای سازماندهی مجموعههایشان دست به ارائه طرحهای جدیدی زدهاند. نمونه این طرحها برای انواع قالبهای منابع اطلاعاتی ازجمله منابع موسیقایی، منابع آرشیوی، اشیای موزهای و هنری، نقشهها، منابع ثبت اختراع، پیایندها و امثال آن ارائه شده است. همچنین طرحهای متنوعی با توجه به ژانر و حوزههای موضوعی مختلف ارائه شده است که حوزههای ادبیات و انواع داستان و قوانین ازجمله آن است. بر اساس یافتههای پژوهش در خصوص طبقهبندی پایاننامهها، 9 مقوله برای پاسخ به پرسش «چه کسی؟»، 7 مقوله برای پاسخ به پرسش «چه چیزی؟» و برای پاسخ به هرکدام از پرسشهای «کجا؟»، «چه زمانی؟» و «چرا؟» 2 مقوله تعیین شد که جمعاً 22 مقوله برای پاسخ به پرسشهای پنجگانه WH حاصل شده است. مقولهها با عناصر فرادادهای و کتابشناختی در بلوکها و نواحی توصیف مقایسه شدند. بلوکها و فیلدهای یونیمارکی مورداستفاده برای طبقهبندی پایاننامهها شامل: 32 فیلد در ۴ بلوک اطلاعات توصیفی، یادداشتها، تجزیهوتحلیل موضوعی و مسئولیت معنوی اثر هستند که برای پاسخ به هر پرسش با توجه به مقوله موردنظر کاربرد دارند. یافتههای پژوهش نشان داد که با وجود ردهبندیهای مرسوم مدارک در کتابخانهها، کتابداران ایجاد طرحهای جدید را برای انواع قالبها و همچنین حوزههای موضوعی و ژانرها لازم دانستهاند. بر اساس نتایج بهدستآمده از بررسی طرح طبقهبندی پایاننامهها با تأکید بر پرسشهای پنجگانه WH، عناصر کتابشناختی و فرادادهای که در سازماندهی پایاننامهها نقش مهمی ایفا میکنند میتوانند به این پرسشها پاسخ دهند و بهعنوان مقولههای طبقهبندی پایاننامهها مطرح شوند و با این رویکرد، پایاننامهها در مرحله سازماندهی و ورود اطلاعات در نرمافزار، طبقهبندیشده و در دسترس کتابداران و کاربران قرار میگیرند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| استاندارد یونیمارک؛ پرسشهای WH؛ طبقهبندی پایاننامهها؛ طبقهبندی مدارک؛ عناصر کتابشناختی | ||
| مراجع | ||
|
بحرانی، مرتضی. (1392). رشته، میانرشته و تقسیمبندی علوم. فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 5 (2)، 37-59. دیویس، کریستی. (1386). «پر کردن شکافها: مسائلی درباره مواد کمدوام هنرهای نمایشی» (جواد بشیری، مترجم)، در فریبرز خسروی و سیمین نیازی (ویراستاران)، گزیده مقالات ایفلا 2005: اسلو 14-18 اوت 2005، (ص 71-82)، تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. زوستاک، ریک. (1395). طبقهبندی علم: پدیدهها، دادهها، نظریهها، روشها، رویهها. رضا مختارپور، علیاکبر خاصه، مترجمان، غلامرضا حیدری، ویراستار. تهران: نشر کتابدار. علیدوستی، سیروس، شهریاری، پرویز، خسروجردی، محمود، شیرانی، فرهاد، بیرامی طارونی، حمیده. (1388). مالگوی توصیف و تحلیل اطلاعات پایاننامهها و رسالهها، علوم و فناوری اطلاعات، 24 (4)، 5-28. کمیته ملی مارک ایران. (1381). مارک ایران. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. کومهار، راجندرا. (۱۳۹۵). روند ردهبندی کتابخانهها در قرن ۲۱. پردیس پرتو، نورالله کرمی، محمدرضا نیازمند، مترجمان. شیراز: همارا. کیم، کیونگسون و همکاران. (1391). «تحلیل چهریزهای مقولههای استفادهشده در راهنماهای وب: مطالعات تطبیقی» (حمیدرضا جمالی مهموئی، مترجم)، در فریبرز خسروی و سیمین نیازی (ویراستاران)، گزیده مقالات ایفلا 2006: سئول، کره جنوبی، 20-24 آگوست 2006، (ص 95-111)، تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. مارسلا، ریتا و مالتبای، آرتور. (1386). آینده ردهبندی. زهرا اباذری، فهیمه بابالحوائجی، مترجمان. تهران: چاپار. مقدم، محمدباقر. (1373). درآمدی بر ردهبندی علوم، قم، کتابخانه بزرگ حضرت آیتاللهالعظمی مرعشی نجفی. موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران. (1390). استاندارد ملی ایران 13627-1: طبقهبندی و تخصیص شناسهی مدرک برای کارگاهها، سیستمها و تجهیزات. قسمت ۱، قواعد و جداول طبقهبندی، کرج، موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران. نوذری، سودابه. (1383). الکترونیکی کردن پایاننامهها: راهی برای دستیابی بهتر، فصلنامه کتاب، 15(2)، 29-36. نیل، ادواردت. او.؛ چان، لوئیس مای. (1384). «فاست (کاربرد چهریزهای واژگان موضوعی): واژگان سادهشدهای مبتنی بر سرعنوان موضوعی کتابخانه کنگره» (اشرفالسادات بزرگی، مترجم)، در فریبرز خسروی و سیمین نیازی (ویراستاران)، گزیده مقالات ایفلا 2003: برلین 1-9 اوت 2003، (ص 210-223)، تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. هوارث، لین. سی. (1384). «طرحوارههای ابردادهای برای دروازههای موضوعی» (حمیدرضا جمالی مهموئی، مترجم)، در فریبرز خسروی و سیمین نیازی (ویراستاران)، گزیده مقالات ایفلا 2003: برلین 1-9 اوت 2003، (ص 198-209)، تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. Hjørland, B. (1998). Theory and metatheory of information science: a new interpretation. Journal of documentation., 54 (5), 606-621. IFLA. (2017). UNIMARC Manual. [online]. available at: https://www.ifla. org/node/8415. Steering Committee of American Library Association… [et al]. (2002). Anglo American Cataloging Rules. Joint Chicago, American Library Association. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 746 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 607 |
||