| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,226 |
| تعداد مقالات | 18,178 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,973,652 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 29,024,997 |
همکاری با سلاطین در اندیشه علمای امامیه مطالعه موردی مکتب بغداد | ||
| دولت پژوهی | ||
| مقاله 3، دوره 5، شماره 19، آذر 1398، صفحه 55-79 اصل مقاله (334.57 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/tssq.2019.34471.534 | ||
| نویسنده | ||
| مرتضی حسنی نسب* | ||
| استادیار مدرسی تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه اراک | ||
| چکیده | ||
| پرسش اصلی پژوهش، این است که چرا فقیهان مکتب بغداد، برخلاف فقیهانِ پیش از خود، به جواز همکاری با سلطان جائر فتوا دادند. اهمیت این تحقیق به تحول مهمی برمیگردد که در فقه سیاسی امامیه صورت گرفته است؛ یعنی تبدیل فتوای حرمت همکاری با سلطان جائر، به جواز و وجوب همکاری با او. در این تحقیق ابتدا دیدگاه فقیهانِ پیش از مکتب بغداد بررسی شده و این نتیجه به دست آمده است که آنها حکومت را حق انحصاری معصوم میدانستند و به حرمت همکاری با حاکم جور قائل بودند. پس از آن شرایط زمانه فقیهان عصر اثر بغداد تحلیل شده است تا عوامل اینکه آنها در رأی فقیهان پیش از خود تجدیدنظر کرده و به مشروعیت همکاری با سلطان جائر فتوا دادهاند، معلوم شود. این پژوهش تغییر دیدگاه علمای شیعه را با هرمنوتیک قصدگرای اسکینر بررسی و عوامل آن را شناسایی کرده است. آنچه در این بررسی به دست آمده، این است که علت تغییر هنجار مرسومِ حرمت همکاری با سلطان جائر و تبدیل آن به جواز و حتی وجوب همکاری از جانب علمای امامیه مکتب بغداد، تغییر شرایط حاکم بر جامعه اسلامی و فرصتی بوده است که آل بویه برای تقویت مذهب شیعه و وضعیت شیعیان ایجاد کرد. این پژوهش زمینهای برای پژوهشهای آینده درخصوص ارتباط تغییر فتواهای فقهی در زمینه سیاست با شرایط علمی، اجتماعی و سیاسی حاکم، فراهم میآورد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| اندیشه سیاسی شیعه؛ مکتب بغداد؛ هنجار مرسوم؛ همکاری با سلطان جائر؛ اسکینر | ||
| مراجع | ||
الف) فارسیقرآن کریمابن بابویه، محمد بن علی، (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، مصحح علی اکبر غفارى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، (1358ق)، المنتظم، حیدرآباد دکن: چاپ دائرة المعارف عثمانیه. ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، (1408/1988)، دیوان المبتدأ و الخبر فى تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوى الشأن الأکبر، چاپ دوم، تحقیق خلیل شحادة، بیروت: دار الفکر. ابن عبری، غریغوریوس الملطى، (1992م)، تاریخ مختصر الدول، تحقیق انطون صالحانى الیسوعى، بیروت: دار الشرق. ابن عمرانی، محمد بن علی بن محمد، (1421/2001م)، الإنباء فى تاریخ الخلفاء، تحقیق قاسم السامرائى، قاهره: دار الآفاق العربیة. ابن کثیر دمشقی، ابوالفداء اسماعیل بن عمر، (1407/ 1986)، البدایة و النهایة، بیروت: دار الفکر. ابوفارس، محمد عبدالقادر، (1403ق)، القاضی ابویعلی الفراء و کتابه الاحکام السلطانیه، بیروت: موسسه الرساله. احمدی، محمدقاسم، (1391ش)، محله کرخ و نقش آن در منازعات سیاسی و مذهبی بغداد در قرون چهارم و پنجم هجری، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. اسکینر، کوئنتین، (1380ش)، ماکیاولی، تهران: طرح نو. امام خمینی، سیدروح الله، (1378ش)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. بارانی، محمدرضا، چلونگر، محمدعلی، (1388ش)، «همگرایی و واگرایی در اندیشه سیاسی امامیه و حنابله در بغداد دوره آل بویه»، فصلنامه علمی – پژوهشی شیعهشناسی، تابستان 1388ش، سال هفتم، شماره 26. بهایی، بهاءالدین العاملی، (1406ق)، توضیح المقاصد، بإهتمام سید محمود مرعشی، قم: مکتب آیة الله العظمى المرعشی النجفی. بهروزلک، غلامرضا، (1388ش)، «گزارش نشست اجتهاد و هرمنوتیک اسکینر»، مجله فقه، شماره 59، بهار و تابستان 1388ش. بیرونی، ابوریحان، (2000م)، الآثار الباقیة عن القرون الخالیة، تحقیق خلیل عمران المنصور، مصر: دار الکتب العلمیة. تولی، جیمز، (1383ش)، «روششناسی اسکینر در تحلیل اندیشه سیاسی»، مترجم غلامرضا بهروزلک، فصلنامه علوم سیاسی، سال هفتم، زمستان 1383ش، شماره 28. جباری، محمدرضا، (1384ش)، مکتب حدیثی قم: شناخت و تحلیل مکتب حدیثی قم از آغاز تا قرن پنجم هجری، قم: انتشارات زائر. حلبی، ابوالصلاح، (بیتا)، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، اصفهان: مکتبه الإمام امیرالمؤمنین علی (ع). حلبی، ابوالصلاح، (بیتا)، تقریب المعارف، تحقیق شیخ فارس تبریزیان الحسون، قم: مرکز الابحاث العقائدیه. ذهبی، محمد بن احمد، (1417ق/1375ش)، دول الاسلام، تحقیق حسن اسماعیل مروه، بیروت: دار صادر. زرکلی، خیرالدین، (1989م)، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت: دار العلم للملایین. سلار دیلمی، (1414ق)، المراسم العلویه فی الاحکام النبویه، تحقیق سید محسن حسینی امینی، قم: مرکز فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت (ع). سید مرتضی، ابوالقاسم علی بن الحسین موسوی، (1410ق)، الشافی فی الإمامه، قم: مؤسسه اسماعیلیان. سید مرتضی، ابوالقاسم علی بن الحسین موسوی، (1405ق)، رسائل الشریف المرتضی، مقدمه سید احمد الحسینی، قم: دار القرآن الکریم. صدوق، ابوجعفر محمدعلی بن حسین بن بابویه قمی، (1368ش)، ثواب الأعمال، تحقیق سیدمحمد مهدی الخرسان، قم: منشورات الشریف الرضی. صدوق، ابوجعفر محمدعلی بن حسین بن بابویه قمی، (بیتا)، من لا یحضره الفقیه، تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن بن علی، (1403ق)، تلخیص الشافی، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن بن علی، (1363ش)، الاستبصار، تحقیق سید حسن الموسوی الخرسان، تهران: دارالکتب الإسلامیه. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن بن علی، (1407ق)، الخلاف، تحقیق جمعی از محققین، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم. عیاشی، محمد بن مسعود، (1380ق)، تفسیر العیاشی، محقق و مصحح هاشم رسولى محلاتى، تهران: المطبعة العلمیة. فراء، ابویعلی محمد بن حسین حنبلی، (1421ق/ 2000 میلادی)، الاحکام السلطانیة، تصحیح و تعلیق محمد حامد الفقی، بیروت: دار الکتب العلمیة. فقیهی، علی اصغر، (1374ش)، آل بویه، تهران: نشر آگه. فیض، علیرضا، (1371ش)، مبادی فقه و اصول، تهران: نشر دانشگاه تهران. القمی، علی بن ابراهیم، (1404ق)، تفسیر القمی، تصحیح وتعلیق وتقدیم: السید طیب الموسوی الجزائری، قم: مؤسسة دار الکتاب للطباعة والنشر. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، (1407ق)، الکافی، تحقیق علی اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران: دار الکتب الإسلامیة. کوفی اهوازی، حسین بن سعید، (1402ق)، الزهد، تحقیق غلامرضا عرفانیان یزدی، قم: المطبعة العلمیة. ماوردی، ابوالحسن علی بن محمد بن حبیب، (1409ق / 1989 میلادی)، احکام السلطانیة و الولایات الدینیة، تحقیق احمد مبارک البغدادی، کویت: دار ابن قتیبة. مرتضوی، سید خدایار، (1386ش)، «تبیین روششناسی اندیشه سیاسی از منظر کوئنتین اسکینر»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال سوم، زمستان 1386ش، شماره اول. مسعودی، علی بن حسین، (بی تا)، التنبیه و الاشراف، بیروت: دار صعب. مسکویه، ابوعلی الرازی، (1379ش)، تجارب الأمم، تحقیق ابو القاسم امامى، تهران: سروش. معارف، مجید، (1377ش)، تاریخ عمومی حدیث، تهران: انتشارات کویر. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، (1414ق/1993م)، الاختصاص، تحقیق علی أکبر الغفاری، السید محمود الزرندی، بیروت: دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، (1413ق)، المقنعة، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید (ره). مفید، محمد بن محمد بن نعمان، (1414ق/1993م)، أوائل المقالات، تحقیق الشیخ إبراهیم الأنصاری، بیروت: دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، (بیتا)، تحریم ذبائح أهل الکتاب، تحقیق الشیخ مهدی نجف، بیروت: دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع. نوذری، حسینعلی، پورخداقلی، مجید، (1389ش)، «روششناسی مطالعه اندیشه سیاسی: متدولوژی کوئنتین اسکینر»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، تابستان 1389ش، شماره یازدهم. ب) انگلیسی Quentin Skinner, (2000), Machiavelli a Very Short Introduction, Oxford University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 816 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 569 |
||