| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شمارهها | 2,187 |
| تعداد مقالات | 17,728 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,547,807 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,556,120 |
بازخوانی روایات اسباب نزول آیات نخست سورۀ حجرات | ||
| سراج منیر | ||
| مقاله 1، دوره 10، شماره 36، مهر 1398، صفحه 7-35 اصل مقاله (457.72 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/ajsm.2021.51277.1598 | ||
| نویسندگان | ||
| داود اسماعیلی* 1؛ محمدرضا حاجی اسماعیلی2 | ||
| 1استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 2استاد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| روایات اسباب نزول از دیرباز کانون توجه مفسران و اندیشمندان قرآنپژوه و از ابزارهای فهم مراد الهی به شمار آمده است. با اینحال آسیبهایی مانند وجود تعارض سندی روایات تفسیری با یکدیگر یا ناسازگاری محتوایی آنها با سیاق و تاریخ و اندیشۀ سلیم نیز متوجه این بخش از روایات است که موجب سلب اعتماد از آنها میگردد. در این پژوهش روایات ناظر بر سبب نزول پنج آیۀ نخست سورۀ حجرات در بوتۀ نقد قرار گرفته است. این روایات صرفنظر از اختلاف تعابیر و تفاوت راویان بالغبر چهارده گونه روایت متفاوت است که برخی نزول هر پنج آیه را مسبب از حادثهای خاص معرفی نموده و برخی دیگر برای دو یا چند آیه، سببی مجزا ارائه دادهاند؛ لذا در این پژوهش در کنار بررسی اسناد این روایات با ملاک قراردادن ظاهر و سیاق آیات به ارزیابی محتوایی هرکدام از آنها نیز پرداخته و به این نکته رهنمون شده است که هیچیک از این روایات چهاردهگانه بهطور مشخص ناظر به سبب نزول واقعی این آیات نیست هرچند با توجه به مضمون آیات، بیتردید نزول آنها در پی وقوع جریانی خاص رخداده که بهدرستی در روایات سبب نزول گزارش نشده است. همچنین برخی روایات بهگونهای است که احتمال تصحیف یا تحریف آنها بر اساس انگیزههای کلامی دور از ذهن نیست. | ||
| کلیدواژهها | ||
| روایات سبب نزول؛ خلیفه اول؛ خلیفه دوم؛ حجرات؛ تفسیر | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آلوسى، سید محمود. (1415ق.). روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن اثیر، عز الدین أبو الحسن على بن ابى الکرم. (1385). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر.
ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد. (1363). العبر تاریخ ابن خلدون. ترجمه عبد المحمد آیتى. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
ابن سعد، محمد بن منیع الهاشمی البصری .(1410ق.). الطبقات الکبرى. بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن عاشور. محمد بن طاهر. (بیتا). التحریر و التنویر. بیروت: موسسه التاریخ.
ابن کثیر دمشقى. أبو الفداء اسماعیل بن عمر. (1407ق.). البدایة و النهایة. بیروت: دار الفکر.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. (1419ق.). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
پیروزفر، سهیلا و الهه شاه پسند. (1390). واکاوی تعامل دو دانش «اسباب نزول» و «مکی و مدنی». نشریه آموزههای قرآنی دانشگاه علوم اسلامی رضوی. بهار و تابستان. شماره 13.
پیروزفر، سهیلا. (1391). بررسی میزان تأثیر روایات سبب نزول در تفسیر. نشریه علوم حدیث. بهار. سال هفدهم. شماره اول.
حجتی، سیدمحمدباقر. (1374). اسباب النزول. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. چاپ چهارم.
حسنحیدر، محسن. (1427ق.). أسباب النزول القرآنی تاریخ و حقائق. قم: المرکزالعالمى للدراسات الاسلامیه.
حکیم، محمدباقر. (1415). علوم القرآن. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
ذهبى، شمسالدین محمد بن احمد. (1413). تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام. دارالکتاب العربى.
زمخشرى، محمود. (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
سید بن قطب بن ابراهیم شاذلی. (1412ق.). فى ظلال القرآن. بیروت: دارالشروق.
سیوطى، جلال الدین. (1421ق.). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتاب العربى
___________. (1383). لباب النقول فی اسباب النزول. ترجمه عبدالکریم ارشد. بیجا: بینا.
___________. (بیتا). لباب النقول فی اسباب النزول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
طباطبائى، سید محمد حسین. (1417ق.). تفسیر المیزان. قم. دفتر انتشارات اسلامى.
طبرسى، فضل بن حسن.(1360). مجمع البیان فى تفسیر القرآن. تهران: انتشارات فراهانى.
طبرى، أبو جعفر محمد بن جریر. (1387). تاریخ الأمم و الملوک. بیروت: دار التراث.
طوسى، محمد بن حسن. (بیتا). التبیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربى.
غازى عنایه، حسین. (1411ق.). أسباب النزول القرآنی. بیروت: دارالجیل.
فخر رازى، محمد بن عمر. (1420ق.). مفاتیح الغیب. بیروت. دار احیاء التراث العربی.
قرطبى، محمد بن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
کاشانى، ملا فتح الله. (1336). تفسیر منهج الصادقین فى الزام المخالفین. تهران: کتابفروشى علمى.
مجلسى، محمد باقر. (1403ق.). بحار الأنوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
معرفت، محمد هادی. (1392). تاریخ قرآن. تهران: انتشارات سمت.
____________. (1415ق.). التمهید فی علوم القرآن. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
مکارم شیرازى، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
نصر، حامد ابوزید. (1380). معنای متن. ترجمه مرتضی کریمینیا. تهران: انتشارات طرح نو.
نفیسی، زهرا(شادی). (1381). «علّامه طباطبائی و معیارهای فهم و نقد احادیث اسباب نزول». الهیات و حقوق. تابستان و پاییز. شماره 4 و 5.
واحدى نیشابورى، على بن احمد. (1411). اسباب نزول القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیه.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 703 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 332 |
||