| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,185 |
| تعداد مقالات | 17,683 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,321,190 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,431,273 |
گذار از دولت به شبه‌دولت در عراق و سوریه پس از بیداری اسلامی (2018-2011) | ||
| دولت پژوهی | ||
| مقاله 7، دوره 6، شماره 24، بهمن 1399، صفحه 221-263 اصل مقاله (461.29 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/tssq.2021.12270 | ||
| نویسندگان | ||
| سید امیر نیاکوئی* 1؛ سعید پیرمحمدی2 | ||
| 1دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بینالملل دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری روابط بینالملل دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
| چکیده | ||
| جنبش‌های اعتراضی که از اواخر 2010 بخش وسیعی از خاورمیانه را در بر گرفت، نویدبخش تحولی بنیادین در الگوهای دولت‌بودگی این جوامع پس از دوره‌های متناوبی از ضعف و ناکامی بود. در سطح دولتی، تحولات مزبور با نشانه‌هایی از تحول در ساختار کشورهای واقع در این منطقه همراه شده است. در این پژوهش تلاش شده تا گذار عراق و سوریه از دولت به شبه‌دولت در مقطع پس از بیداری عربی واکاوی شود. شبه‌دولت‌های شناسایی شده که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته‌اند دارای ویژگی‌هایی چون شناسایی بینالمللی به‌عنوان یک موجودیت سیاسی، بحران مشروعیت و بحران اعمال قدرت انحصاری در قلمروی مفروض، ضعف مفرط در مواجهه با جریان‌های جدایی‌طلب بدون کمک خارجی و نقض حاکمیت از سوی قدرت‌های خارجی هستند. زمینه این وضعیت در عراق با جنگ اول خلیج فارس و به‌ویژه سقوط صدام در سال 2003 آغاز و پس از بیداری عربی تشدید و در سوریه پس از جنبش‌های اعتراضی 2011 آغاز شد. پرسشی که در این ارتباط مطرح می‌شود این است که گذار از وضعیت دولتی به شبه‌دولتی و فرسایش دولت در عراق و سوریه پس از بهار عربی را بر اساس چه مؤلفه‌هایی می‌توان تبیین کرد؟ این پژوهش با بهره‌گیری از رهیافت عماد رفعت در مورد شبه‌دولت درصدد آزمون این فرضیه است که «ضعف ملت- دولت و بحرانهای مشارکت، مشروعیت و هویت در کنار نقش‌آفرینی بازیگران خارجی زمینه‌ساز ورود دولت به فاز شبه‌دولت در عراق و سوریه شده است». روش پژوهش، توصیفی- تبیینی و گردآوری داده‌ها نیز با روش کتابخانه‌ای انجام گرفته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عراق؛ سوریه؛ شبه‌دولت؛ فرسایش دولت؛ بیداری اسلامی | ||
| مراجع | ||
الف) فارسیادواردز، بورلی میلتون، (1395)، «رویارویی عراق و ترکیه بر سر مالکیت موصل»، ترجمة زهره شهریاری، دیپلماسی ایرانی، کد خبر: ۱۹۶۴۱۸۳، تاریخ بازدید: 13 مهر 1397.
ایوب، محمد، (1394)، خاورمیانه: از فروپاشی تا نظمیابی، ترجمه مهدی زیبایی و سجاد بهرامیمقدم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
آران، امون؛ آلدن، کریس، (1393)، رویکردهای جدید در تحلیل سیاست خارجی، ترجمه سیدامیر نیاکوئی و دیگران، تهران: نشر میزان.
تریپ، چارلز، (1390)، سیاست خارجی عراق، در: هینهبوش، ریموند و انوشیروان احتشامی، سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه، ترجمة رحمن قهرمانپور و مرتضی مساح. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
جویا، آنگلا، (2011)، «بررسی تطبیقی نئولیبرالیسم در سوریه و مصر»، نشریه سامان نو، شمارة 15 و 16.
حسینیفرد، حبیب، (1394)، روسیه در سوریه در جستجوی چیست؟ بیبیسی فارسی، تاریخ بازدید 19 آبان 1397.
دهشیار، حسین، (1389)، «دولت در خاورمیانه عربی: رخنهناپذیری نظام سیاسی»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال 17، شماره 2.
دهقانیفیروزآبادی، سیدجلال؛ آجرلو، حسین، (1392)، «سیاست جدید رژیم صهیونیستی در قبال بحران سوریه»، فصلنامه فلسطین، سال 20، شماره 1.
دهقانیفیروزآبادی، سیدجلال، (1394)، اصول و مبانی روابط بینالملل (1)، تهران: سمت.
روگان، یوجگن ال، (1391)، پیدایش دولت مدرن در خاورمیانه، ترجمه محمدجواد موسوی. در: لوییس فاست، روابط بینالمللی خاورمیانه، ترجمه احمد سلطانینژاد، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت خارجه.
زیبائی، مهدی، (1397)، «نهاد دولت در خاورمیانه عربی پس از حوادث 2011»، فصلنامه دولتپژوهی، سال چهارم، شمارة 14.
سردارنیا، خلیلاله؛ عمویی، رضا، (1395)، «تحلیل ناکامی اسلامگرایان النهضه در تونس از منظر نظریههای دولت شکننده، بحران آمریت و کارآمدی»، فصلنامة مطالعات سیاسی جهان اسلام، دورة 5، شمارة 2.
سریعالقلم، محمود، (1374)، «تبیین مبانی سیاست خارجی عراق»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شمارة 5.
شریعتی، شهروز، (1396)، «نقش مؤلفههای انسدادی ساختاری در روند همگرایی منطقهای ایران و عراق»، فصلنامه دولتپژوهی، دوره 3، شماره 11.
طلاع، معن. (2017)، سیاست نظامی ایران در سوریه، مرکز مطالعات ایرانی آنکارا، تاریخ بازدید: 19 آذر 1397.
عبداللهخانی، علی، (1382)، نظریههای امنیت: مقدمهای بر طرحریزی دکترین امنیت ملی. تهران: مؤسسه ابرار معاصر.
عصر ایران، (7 فروردین 1397)، امتیاز استخراج فسفات سوریه برای 50 سال به روسیه رسید. https://www.asriran.com/fa/news/600724
علیپور، علیرضا، (1397)، «جنگ نیابتی ایران و عربستان سعودی در منطقه غرب آسیا: مطالعه موردی بحران سوریه»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال 7، شماره 2.
غرایاقزندی، داود، (1389)، «فرایند ملت ـ دولتسازی، شکلگیری هویت ملی و بازسازی در عراق: تجارب تاریخی و دورنمای آینده»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره 47.
کاظمی، حجت، (1396)، «خیزشهای هویتی، دولتهای شکننده و بحرانهای ژئوپلیتیکی خاورمیانه»، فصلنامة ژئوپلیتیک، سال سیزدهم، شماره اول.
لفتویچ، آدریان، (1385)، دولتهای توسعهگرا «پیرامون اهمیت سیاست در توسعه»، ترجمه جواد افشارکهن، مشهد: مرندیز و نینگار.
معاونت پژوهشهای سیاست خارجی، (1394)، پیامدهای حملات ترکیه به شمال عراق، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، تاریخ بازدید: 14 اسفند 1397.
نیاکویی، سیدامیر، (1391)، کالبدشکافی انقلابهای معاصر در جهان عرب، تهران: نشر میزان.
نیاکویی، سیدامیر، (1394)، «بررسی عوامل گسترش جریانات تکفیری در خاورمیانه (2015-2011)»، فصلنامه سیاست جهانی، سال 4، شماره 4.
نیاکویی، سیدامیر؛ ستوده، علیاصغر، (۱۳۹۵)، «الگوی تقابل بازیگران منطقهای و فرامنطقهای در منازعات داخلی سوریه و عراق»، فصلنامه راهبرد، سال 25، شماره 80.
نیاکویی، سید امیر و ویدا حاجی، (1396)، «تاثیر خیزشهای عربی خاورمیانه بر الگوی روابط ایران و ترکیه (2017-2011)»، فصلنامه پژوهشهای روابط بینالملل، دوره نخست، شماره 25.
هینهبوش، ریموند، (1390)، سیاست خارجی سوریه، در: هینهبوش، ریموند؛ انوشیروان احتشامی، سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه، ترجمة رحمن قهرمانپور و مرتضی مساح، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
یورونیوز (17 ژانویه 2017)، پروانه اپراتور تلفن همراه سوریه به ایران واگذار شد،
https://fa.euronews.com/2017/01/17/syria-mobile-telephon-operator-has-given-to-iran.
ب) انگلیسیAl-Rasheed, M, (2013), “Saudi Arabia: Local and Regional Challenges”, Contemporary Arab Affairs, Vol. 6, No. 1. Inayatullah, N, (1996), ‘Beyond the Sovereignty Dilemma: Quasi States as Social Construct’ in Thomas J. Biersteker and Cynthia Weber (eds), State Sovereignty as Social Construct .Cambridge University Press. Bagdonas, A, (2012), “Russia’s Interests in the Syrian Conflict: Power, Prestige, and Profit”, European Journal of Economic and Political Studies, Vol. 5, No. 2. Chan, S, (2018), “Why Iran and Israel Are Clashing in Syria”, The New York Times, May 10. Christopher, A. J, (1997), ‘Nation-states’, ‘@uasi-states’, and ‘Collapsed-states’ in Contemporary Africa, GeoJournal, Vol. 43, No. 1. Cohen, E, (2016), “From Arab Spring to Economic Winter – examination of the Relationship between Politics and Economics as Evident in the Syrian Civil War during 2011-2015, Journal of International Studies, Vol. 9, No. 1. Dagher, S, (2018), What Iran Is Really Up To in Syria, The Atlantic, Feb 14. Fawcett, L, (2017), “States and Sovereignty in the Middle East: Myths and Realities”, International Affairs, Vol. 93, No. 4. Fragile States Index, (2016), Washington DC: Fund for Peace, http://fsi.fundforpeace.org/. Gause, G, (2014), “Beyond Sectarianism: The New Middle East Cold War”, Brookings Doha Center Analysis Paper, No. 11. Global Peace, (2018), Global Peace Index 2018, Available at: http://www.visionofhumanity.org/app/uploads/ 2018/06/Global-Peace-Index-2018-2.pdf. Goodarzi, J, (2013), Iran: Syria as the First Line of Defence, In: Julien Barnes-Dacey and Daniel Levy, The Regional Struggle for Syria, European Council on Foreign Relations (ECFR). Grimm, S., Lemay-Hébert, N., & Nay, O, (2014), “Fragile States”: Introducing a Political Concept, Third World Quarterly, No. 35. Gros, J, (2011), Failed States in Theoretical, Historical, and Policy Perspectives, in: Heitmeyer, W., Haupt, H., Malthaner, S. & Kirschner, A. (Eds.), Control of Violence Historical and International Perspectives on Violence in Modern Societies, New York: Springer. Hopkins, A. G, (2000), “Quasi-states, Weak States and the Partition of Africa”, Review of International Studies, Vol. 26, No. 2. Katz, M, (2014), “The International Relations of the Arab Spring”, Middle East Policy, Vol. XXI, No. 2. Kolsto, P, (2006), “The Sustainability and Future of Unrecognized Quasi-States”, Journal of Peace Research, Vol. Vol. 43, No. 6. Kolsto, P and Blakisrud, (2008), “Living with Non-recognition: State- and Nation-building in South Caucasian Quasi-states”, Europe- asia Studies, Vol. 60, No. 3. Lakshmanan, I, (2013), “Kissinger Sees Little Hope for Mideast Peace”, Bloomberg Arab Spring, http://www.bloomberg.com/news/2013-03-15/kissinger. Lister, C, (2016), “The Free Syrian Army: A Decentralized Insurgent Brand”, The Brookings Institution, Analysis Paper, No. 26. Mohseni, P, (2015), Disrupting the Chessboard Perspectives on the Russian Intervention in Syria, Cambridge, Harvard Kennedy School, Belfer Center for Science and International Affairs. Niakooee, A, (2013), “Contemporary Arab Uprisings: Different Processes and Outcomes”, Japanese Journal of Political Science, Vol. 14, No. 3. Rafaat, A, (2018), Kurdistan in Iraq: The Evolution of a Quasi-State, Routledge. Rotberg, R, (2003), Failed States, Collapsed States, Weak States: Causes and Indicators, in: State Failure and State Weakness in a Time of Terror, Washington, D.C: Brookings Institution Press. Sellers, J, (2010), State-Society Relations Beyond the Weberian State, forthcoming, in Mark B. (ed.), Handbook of Governance, London: Sage Publications. Szuhal, I, (2015), “Rethinking the Concept of Failed State”, Central European Papers. Transparency International Report, (2017), https://www.transparency. org/news/feature/corruption_perceptions_index_2017. Walt, S, (2015), “Who Is a Better Strategist: Obama or Putin”? Foreign Policy, October 9. Zartman, W, (1995), Collapsed States: The Disintegration and Restoration of Legitimate Authority, Boulder: Lynne Rienner. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,107 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 789 |
||