| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,185 |
| تعداد مقالات | 17,683 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,292,857 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,418,336 |
تحلیل و بررسی فرایند «تلقّی کلمات» و توبۀ خداوند بر پایۀ آیۀ سی و هفتم سورۀ بقره | ||
| سراج منیر | ||
| مقاله 5، دوره 10، شماره 35، تیر 1398، صفحه 117-138 اصل مقاله (387.69 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/ajsm.2020.36365.1466 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد سلطانی رنانی* 1؛ محمود حاجی احمدی2 | ||
| 1استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
| 2استادیار معارف اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| آیه 37 سوره بقره از جامع‌‌ترین تعبیرات قرآنی درباره پذیرش توبه انسان گنه‌کار از سوی پروردگار است. پرسش اصلی در این آیه آن است که «تَلَقی کلمات» به چه معناست و چه جایگاهی در فرایند توبه آدمی و خداوند دارد؟ تحقیق در این مسأله، معنا و مراحل «توبه» را در جایگاه آموزه‌ای دینی با جنبه‌های اخلاقی، کلامی و عرفانی، تبیین میکند. بر پایه تفحص وتحقیق در لغت وبلاغت عربی، دیگر آیات قرآن و سخن مفسران و متکلّمان، چنین دریافت می‌شود که «کلمات» در بافت این آیه حقایقی است که در قالب واژه‌‌ها پدیدار می‌شود، این حقایق ریشه در ربوبیت الهی دارد. آدمی این حقایق را «تلقی» میکند، تلقی گونه‌ای دیدار وپذیرش دوسویه است و اختلاف قرائت موجود در آیه نیز این دوسویه بودن را تقویت میکند. پیش وپس از توبه آدمی، توبه خداوند بر آدمی است؛ توبه پیشین، توبه اِذن است؛ قرار دادن «کلمات» در صحنه اختیار انسان گنه‌کار. وتوبه پسین، پذیرش توبه بنده و به معنای اثر قرار دادن در توبه وی است. از این روی خداوند «توّاب» است، هر توبه آدمی با دو توبه خداوند همراه است. اختتام آیه، دو صفت خداوند را دربردارد: تواب و رحیم. تواب بودن خداوند بشارت به همه بندگان است و رحیم بودن خداوند هم بشارت است و هم‌انذار؛ بشارت به توبه‌کنندگان که مهربانی خداوند را پذیرفته‌اند، و انذار گنه‌کاران توبه‌ناکرده که از سایه رحمت همیشگی خداوند برون رفته‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آیۀ سی و هفت سورۀ بقره؛ تلقی کلمات؛ توبه آدم؛ کلمات الله؛ توّاب | ||
| مراجع | ||
|
آلوسى، محمود بن‌عبدالله حسینی. (1405ق.). روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. بیروت: دارإحیاء التراث العربى. اباضی، محمد بن‌یوسف بن‌عیسی وهبی. (1401ق.). همیان الزاد الی دار المعاد. عمان: وزاره‌التراث. ابن‌اثیر، مبارک بن‌محمد شیبانی جزری، (بی‌تا). النهایه فى غریب‌الحدیث والاثر. بیروت: دارالکتب العلمیه. ابن‌زنجله، ابوزرعه عبد الرحمن بن‌محمد. (1402ق.). حجة القراءات. بیروت: مؤسسه الرساله. ابن‌عاشور، محمد طاهر بن‌عاشور. (1404ق.). تحریر المعنى السدید وتنویر العقل الجدید من تفسیر الکتاب المجید. تونس: الدار التونسیه. ابن‌عرفه، محمد بن‌محمد مالکی تونسی. (1429ق.). تفسیر القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیه. ابن‌عطیه، عبد الحق بن‌غالب اندلسى. (1413ق.). المحرّر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. بیروت: دارالکتب العلمیه. ابن فارس، احمد بن‌فارس رازی. (1423ق.). معجم مقاییس اللغه. بیروت: اتحاد الکتب العرب. بنّاء، احمد بن‌محمد دمیاطی. (1427ق.). إتحاف فضلاء البشر فی القراءات الأربعه عشر. بیروت: دارالکتب العلمیه. راغب اصفهانى، حسین بن‌محمد بن‌مفضل. (1392ق.). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دارالکتب العربیه. سمرقندی، ابو لیث نصر بن‌محمد بن‌ابراهیم. (بی‌تا). بحر العلوم. بیروت: دار الفکر. سید رضی، محمد بن حسین موسوی. (1406ق.). تلخیص البیان فى مجازات القرآن. بیروت: دار الأضواء. طباطبائى، سید محمدحسین. (1393ق.). المیزان فى تفسیر القرآن بالقرآن. بیروت: مؤسسه الاعلمى. طبرسى، امین الاسلام فضل‌بن حسن. (1404ق.) مجمعالبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسه الاعلمى. طوسی، ابو جعفر محمدبن حسن. (1409ق.). التبیان الجامع لعلوم القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربى. فراهیدی، خلیل بن احمد بن عمرو بصری. ( 1409ق.). العین. تحقیق مهدی مخزومی. قم: دار الهجره. قرطبی، ابوعبدالله محمد. (1408ق.). الجامع لأحکام القرآن. بیروت: دار الکتب العلمیه. غرناطی، محمد بن أحمد. (1403ق.). التسهیل لعلوم التنزیل. بیروت: الناشر دار الکتاب العربی. معرفت، محمّدهادی. (1428ق.). تلخیصُ التَمهید. قم: مؤسسه النشر الإسلامی. ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازى. (1366ش.). تفسیر القرآن. قم: انتشارات بیدار. واعظ‌زاده خراسانى، محمد. (1388ش.). المعجم فى فقه لغه القرآن و سر بلاغته. مشهد: آستان قدس رضوى. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 777 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 349 |
||