| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,178 |
| تعداد مقالات | 17,642 |
| تعداد مشاهده مقاله | 53,446,957 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,252,732 |
گونه شناسی مفردات پژوهی در قرآن از منظر روایات تفسیری اهل بیت(ع) | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| دوره 12، شماره 45، تیر 1400، صفحه 95-118 اصل مقاله (535.25 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2021.12803 | ||
| نویسندگان | ||
| غدیر هاشمی* 1؛ سید محمد رضوی2؛ محمد رضا آرام3 | ||
| 1دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ایران | ||
| 2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ایران(نویسنده مسئول) | ||
| 3دانشیار گروه علوم قران و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ایران | ||
| چکیده | ||
| واژه کاوی در قرآن، از ارکانِ بنیادینِ فهمِ مفاهیم و مقاصد قرآن محسوب می‌شود که از منظرها و ابعاد گوناگون و در سطوح مختلف مورد واکاوی قرار گرفته است. در روایت‌های تفسیری اهل‌بیت(ع)- به‌عنوان مفسران حقیقی قرآن- نیز واژگان‌کاوی بسیار مورد توجه بوده و تحلیل‌های مختلفی از این ذوات مقدسه(ع) صادر شده است. جستار حاضر با توجه به اهمیت واژه‌پژوهی، با گردآوری داده‌های مرتبط از روایات تفسیری و توصیف و تحلیل این داده‌ها، به گونهشناسی آنها پرداخته و گونه‌های بدست آمده را در عناوین ذیل بیان می‌دارد: تبیین معنای ظاهری واژه، ترادف‌نگری در بیان معنای بدوی واژگان، بیان وجه تسمیه واژگان، قرآن‌کاوی واژگانی، تبیین معنای مجازی کلمات، بیان مصادیق واژه‌ها، بیان معنای لغات اضداد، تحلیل نحوی واژ، تبیین واژه در قرائات مختلف، واژه کاوی فرهنگ-نگرانه و بیان معنای بطنی و تأویلی کلمات. روایات تفسیری مزبور، با اینکه در تبیین معنای واژگان کمک شایانی می‌کند اما بعضا از بُعد دلالی ضعف دارند و در استفاده از آنها باید به معیارهای نقدالمتنی مانند عرضه به قرآن و... نیز توجه نمود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن؛ گونه شناسی؛ مفردات پژوهی؛ روایات تفسیری؛ اهل بیت(ع) | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی. (1404ق). تحف العقول. محقق/ مصحح: علی اکبر غفاری. قم: جامعه مدرسین. چاپ دوم.
ابن فارس، احمد. (1404ق). معجم مقاییس اللغه. محقق/ مصحح: عبدالسلام محمد هارون. چاپ اول. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم. (بیتا). غریب القرآن. بیجا: بینا.
ابن منظور، محمدبن مکرم. (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر. چاپ سوم.
ابنبابویه، محمدبنعلی. (1378ق.). عیون اخبار الرضا(ع). محقق/ مصحح: مهدی لاجوردی. تهران: نشر جهان.
(1385). علل الشرائع. قم: کتاب فروشی داوری.
(1398ق.). التوحید. محقق/ مصحح: هاشم حسینی. چاپ اول. قم: جامعه مدرسین.
احسانیفر لنگرودی، محمد. (بیتا). اسباب اختلاف حدیث. قم: موسسه علمی-فرهنگی دارالحدیث.
بابایی، علی اکبر و همکاران. (1379). روش شناسی تفسیر قرآن. زیر نظر محمود رجبی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ اول.
بابایی، علی اکبر(1394). قواعد تفسیر قرآن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ اول.
بحرانی، سید هاشم بن سلیمان. (1374). البرهان فی تفسیر القرآن. قم: موسسۀ بعثۀ. چاپ اول.
بروجردی، حسین. (1386ق). منابع فقه شیعه. ترجمه: گروهی از مترجمان. تهران: فرهنگ سبز. چاپ اول
بلاغی نجفی، محمد جواد. (1420ق). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن. قم: بنیاد بعثت.
بنت الشاطی، عایشه. (1390). تفسیر بیانی قرآن کریم. مترجم: سید محمود طیب حسینی. قم: دانشکده اصول دین.
(1388ق). التفسیر البیانی للقرآن الکریم. قاهره: دار المعارف.
(1376). اعجاز بیانی قرآن. مترجم: حسین صابری. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی- مرکز فرهنگ و معارف قرآن. (1389). دائرۀ المعارف قرآن کریم. قم: بوستان کتاب. چاپ اول.
جفری، آرتور. (1386). واژه های دخیل در قرآن مجید. مترجم: فریدون بدرهای. تهران: توس.
حاجی خلیفه (کاتب چلبی)، مصطفی بن عبدالله (بیتا). کشف الظنون. بیجا: بینا (مکتبۀ الشامله).
حکیمی، محمدرضا. (1358). ادبیات و تعهد در اسلام. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
خامه گر، محمد. (1386). ساختار هندسی سورههای قرآن. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
خرمشاهی، بهاءالدین. (1381). دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی. تهران: ناهید. چاپ دوم.
الخطیب، عبداللطیف. (1422ق). معجم القرائات. دمشق: دار سعد الدین. الطبعۀ الاولی.
الخولی، امین. (1961م.). مناهج تجدید فی النحو و البلاغۀ و التفسیر و الادب (مجموعه مقالات). بیجا. دارالمعرفه. الطبعة الاولی.
(1987م). من هدی القرآن...فی اموالهم. قاهره: الهیئۀ المصریۀ العامۀ للکتاب.
دیلمی، حسن بن محمد. (1412ق). ارشاد القلوب الی الصواب. قم: الشریف الرضی.
راغب اصفهانی، حسینبنمحمد. (1412ق.). مفردات الفاظ القرآن. محقق/ مصحّح: صفوان عدنان داوودی. بیروت- دمشق: دارالقلم- دارالشامیه.
رجبی، محمود. (1391). روش تفسیر قرآن. چاپ پنجم. بیجا: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
رومی، فهدبن عبدالرحمن بن سلیمان. (1407ق). اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر. عربستان سعودی: بینام.
زرقانی، محمد عبدالعظیم. (1385). مناهل العرفان فی علوم القرآن. مترجم: محسن آرمین. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
زرکشی، بدرالدین. (1410ق). البرهان فی علوم القرآن. بیروت: دارالمعرفه.
زمخشری، محمودبن عمر. (1407ق.). الکشاف فی حقائق غوامض التنزیل. بیروت. دار الکتب العربی.
(1389). الکشاف فی حقائق غوامض التنزیل. مترجم: مسعود انصاری. تهران: ققنوس.
ستوده نیا، محمدرضا و همکارن. (1390). جایگاه سیاق در تفسیر آیات از دیدگاه امام رضا(ع). فدک سبزواران. سال دوم. شماره 8. صص73-89.
سیوطی، جلالالدین. (بیتا). معترک الاقران فی اعجاز القرآن. محقق: علی محمد بجاوی. قاهره - مصر: دارالفکر عربی.(1380). الاتقان فی علوم القرآن. مترجم: سید مهدی حائری قزوینی. تهران: امیر کبیر.
صانعی پور، محمد حسن. (1390). مبانی تحلیل کارگفتی در قرآن کریم. تهران: دانشگاه امام صادق. چاپ اول.
طاهری کنی، علی. (1377). تفسیر ادبی قرآن. به کوشش: مهدی اسلامی یزدی. بیجا: رواق اندیشه. چاپ اول.
طباطبائی، حیدر. (1387). پژوهش تطبیقی در بطون قرآن. قم: پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن.
طباطبائی. سید محمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. جاپ پنجم.
(1374). المیزان. مترجم: سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: جامعه مدرسین.
طبری، محمدبن جریر. (1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. چاپ اول. بیروت: دارالمعرفه.
طوسی، محمد بن حسن. (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه. (1415ق). تفسیر نور الثقلین. چاپ چهارم. قم: اسماعیلیان.
عطاردی، عزیز الله. (1388). اخبار و آثار امام رضا(ع). چاپ اول. بیجا: عطارد.
عیاشی، محمدبن مسعود. (1380ق). تفسیر العیاشی. محقق/مصحح: هاشم رسولی محلاتی. چاپ اول. تهران: المطبعۀ العلمیه.
الفاخوری، حنّا. (1388). تاریخ ادبیات زبان عربی از عصر جاهلی تا قرن معاصر. ترجمه عبدالمحمد آیتی. چاپ هشتم. بیجا: انتشارات توس.
فراء، یحیی بن زیاد. (2000م). معانی القرآن. محقق: محمد علی نجار. احمد یوسف نجاتی. قاهره - مصر: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
فیض کاشانی، محمد بن مرتضی. (1415ق). تفسیر الصافی. تهران: مکتبۀ الصدر.
قاسم نژاد، زهرا و ستوده نیا، محمدرضا و شاملی، نصرالله. (1393). اثر سیاق در اختلاف قرائات. قم: مجمع ذخایر اسلامی.
قمرزاده، محسن. (1396). گونهشناسی روایات تفسیر نورالثقلین. رساله دکتری دانشگاه علوم و تحقیقات تهران. دانشکده الهیات. رشته علوم قرآن و حدیث.
قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا. (1368). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
قمی، علی بن ابراهیم. (1363). تفسیر القمی. محقق/مصحح: طیب موسوی جزائری. قم: دار الکتب. چاپ سوم.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی. محقق/ مصحح: علیاکبر غفاری و محمد آخوندی. چاپ چهارم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمدباقر. (1403ق.). بحار الانوار. محقق/مصحح: جمعی از محققان. چاپ دوم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محمد سعد، محمود توفیق. (1430ق). دلاله الالفاظ علی المعانی عند الاصولیین؛ دراسه منهجیه تحلیله. قاهره: مکتبۀ وهبه.
مرکز الثقافه و المعارف القرآنیه. (1417ق). علوم القرآن عند المفسرین. قم: مکتبه الاعلام الاسلامی. الطبعه الاولی.
مصطفوی، حسن. (1430ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. بیروت، لندن، قاهره: دارالکتب العلمیۀ- مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
منجد، محمد نور الدین. (1997م). الترادف فی القرآن الکریم. دمشق: دارالفکر.
مهریزی، مهدی. (1389). روایات تفسیری شیعه. گونهشناسی و حجیت. مجله علوم حدیث. شماره 55. بهار. صص3-36.
میرسید، سید محمدرضا و حاج اسماعیلی، محمدرضا. نقش روایات امامیه در معادل گزینی مفردات قرآنی و بازتاب آن در نقد ترجمه های معاصر. فصلنامه پژوهشهای زبانشناختی قرآن. سال دوم. شماره دوم. پاییز و زمستان 1392.
نحاس، ابوجعفر. (بیتا). معانی القرآن. بی جا: بینا: مکتبه الشامله.
(1421ق). اعراب القرآن. چاپ اول. بیروت: منشورات محمد علی بیضون. دار الکتب العلمیه.
هاشمی خوئی، میرزا حبیبالله. (1400ق.). منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه. مترجمان: حسن حسن زاده آملی و محمدباقر کمرهای. تهران: مکتبۀ الاسلامیه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,071 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 635 |
||
