| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,185 |
| تعداد مقالات | 17,683 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,293,819 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,418,779 |
چرا افراد مهاجرت می‌کنند؟ مدل گرانش بسط یافته از مهاجرت‌های بین استانی در ایران دوره 95-1390 | ||
| فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای | ||
| مقاله 5، دوره 5، شماره 13، شهریور 1399، صفحه 109-138 اصل مقاله (1.32 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/urdp.2021.61690.1352 | ||
| نویسنده | ||
| سعیده شهبازین* | ||
| استادیار توزیع فضایی، مهاجرت و شهرنشینی ، موسسه تحقیقات جمعیت کشور، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مهاجرت داخلی مکانیزمی برای سازگاری با تفاوت‌های منطقه‌ای و مبنای مهمی برای برنامه‌ریزی است، اما در ادبیات جمعیت‌شناختی کمتر به آن توجه شده است. مهاجرت از مجموعه عوامل پیچیده‌ای تأثیر می‌گیرد که برای بررسی نیاز به ابزارهای قدرتمندی دارد. مدل گرانش از مهم‌ترین این ابزارها است که با دو رویکرد پایه و گسترده، تأثیر این عوامل را بررسی می‌کند. هدف این مقاله، بررسی عوامل تأثیرگذار بر مهاجرت منطقه‌ای ایران بر اساس این مدل است. داده‌های موردنیاز شامل تعداد مهاجرت‌های بین استانی و متغیرهای اقتصادی-اجتماعی است که از داده‌های سرشماری سال 1395 و بر اساس مطالعات قبلی انتخاب‌شده‌اند. نتایج نشان داد که مدل پایه گرانش قادر به تبیین 69 درصد و مدل بسط یافته 91 درصد از مهاجرت بین استانی هستند. درمجموع عامل شبکه اجتماعی و سپس مسافت بیشترین تأثیر را در مهاجرت منطقه‌ای دارند. تحلیل تأثیر عوامل دافعه و جاذبه نشان داد که عوامل دافعه 53 و عوامل جاذبه 39 درصد، از حجم مهاجرت بین دو استان را تبیین می‌کنند. بر اساس مدل گرانش، در مهاجرت منطقه‌ای نقش عوامل دافعه بیشتر از عوامل جاذبه است. درنتیجه تنها راه تعدیل مهاجرت‌های منطقه‌ای ایجاد خدمات و امکانات برای مناطق کمتر توسعه‌یافته و کاهش تفاوت‌های منطقه‌ای خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مدل گرانش؛ مهاجرت داخلی؛ تفاوت‌های منطقه‌ای؛ مهاجرت بین استان | ||
| مراجع | ||
|
قاسمی اردهائی، علی. (1385)، «بررسی علل مهاجرت روستاییان به شهرها در ایران با فراتحلیل پایان‌نامه‌های تحصیلی (مقطع زمانی 83-1359) »، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 33: 80-51.
ابراهیم‌زاده، عیسی؛ سجادی، ژیلا؛ شمس‌الدینی، علی. (1390)، «تحلیلی بر مهاجرت‌های روستایی-شهری با تأکید بر نقش مسافت و دسترسی (شهر نورآباد)»، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری منطقه‌ای، دوره 2، شماره 8: 94-77.
اردشیری، مهرداد و زاهد زاهدانی، سیدسعید. (1375)، بررسی برخی عوامل عمده اقتصادی، فرهنگی و اقلیمی مهاجرت بین استانی در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی (1355-1365)، طرح پژوهشی مرکز جمعیت‌شناسی دانشگاه شیراز.
اصلانی، مجتبی. (1385)، «بررسی روند مهاجرت در جمهوری اسلامی ایران طی سه دهه اخیر و تأثیر آن بر امنیت ملی (با تأکید بر مهاجرت داخلی به تـهـران)»، فصلنامه جمعیت، شماره 55 و 56: 82-45.
افراخته، حسن و آقایی زاده، اسماعیل. (1390)، مهاجرت روستایی در ایران و استیلای عوامل رکودی نمونه موردی - شهرستان بندرانزلی، مجله مسکن و محیط روستا، دوره 30، شماره 133، صص: 84-71.
اکبرپور، محمد. (1396)، «واکاوی تأثیر شبکه‌های مهاجرت روستایی بر کلان‌شهر کرج (مطالعه موردی: دهستان کوهسار-شهرستان هشترود)»، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 7، شماره پیاپی 27: 132-117.
باستانی، سوسن و ساعی‌مهر، منیژه. (1386)، «سرمایه اجتماعی و مهاجرت و استقرار در شهرهای بزرگ: مورد شهر تبریز»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 8، شماره 1: 167-136.
بذرافشان، جواد و بهمئی، طاهره. (1389)، «تحلیلی بر عوامل مؤثر بر مهاجرت‌های روستا شهری جهان اسلام. نمونه موردی شهرستان مرودشت»، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام. ایران، زاهدان.
بیک محمدی، حسن. (1377)، «عنوان روند مهاجرت در استان اصفهان»، فصلنامه اطلاعات جغرافیایی، دوره 8، شماره 32: 64-57.
بیک محمدی، حسن و حاتمی، مجتبی. (1389)، تحلیل جغرافیایی روند مهاجرت در استان آذربایجان شرقی (85-1365) ، فصلنامه آمایش محیط، شماره 10: 42-23.
تودارو، مایکل. (1397)، مهاجرت‌های داخلی در کشورهای در حال توسعه، ترجمه: مصطفی سرمدی و پروین رئیسی فرد، تهران: انتشارات مؤسسه کار و تأمین اجتماعی.
جمالی، جمشید و فیضی، آوات. (1390)، «کاربرد مدل رگرسیون پنهان در مدل‌سازی عوامل مرتبط با مهاجرت‌های بین استانی در ایران»، مجله مدل‌سازی پیشرفته ریاضی، دوره 1، شماره 1: 63-43.
حاج حسینی، حسین. (1385)، «سیری در نظریه‌های مهاجرت»، فصلنامه راهبرد، شماره 41: 46-35.
حسنیی، قربان؛ صادقی، رسول؛ قاسمی اردهایی، علی؛ رستمعلی زاده، ولی اله. (1397)، «تحولات روند و الگوهای مهاجرت داخلی در استان‌های ایران»، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 8 شتم، شماره پیاپی 31: 18-1.
حسینی، قربان؛ مشفق، محمود؛ زارع مهرجردی، راحله. (1395)، «توصیف و تحلیل مهاجرت‌های بین استانی در ایران و تعیین‌کننده‌های آن طی دوره 1385 تا 1390»، فصلنامه علمی-پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، سال ششم، شماره 4: 44-19.
رمضانی اسفدن، اسدالله. (1389)، «بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت‌های روستایی؛ مطالعه موردی: دهستان شاسکوه شهرستان قاینات»، مجله مطالعات فرهنگی خراسان، شماره 17 و 18: 66-38.
زاهدی مازندرانی، محمدجواد؛ حسینی، محمدرضا؛ درویشی، کریم. (1366)، «پویش مهاجرت در جهان معاصر»، فصلنامه اطـلاعـات سیاسی-اقتصادی، شـمـاره 13، دوره آبـان: 55-52.
زنجانی، حبیب اله؛ زرین تاج علیزاده، آهی. (1372)، «بررسی مهاجرت در مطالعات تحول جمعیت ایران»، مجله جمعیت، شماره 5 و 6: 68-59.
زنجانی، حبیب‌الله. (1371)، جمعیت و شهرنشینی در ایران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، جلد اول.
شهبازین، سعیده؛ عباسی شوازی، محمدجلال؛ عسکری ندوشن، عباس. (1396)، «تغییرات الگوهای سکونتی ایران با تأکید بر مهاجرت داخلی طی دوره 1395-1370»، مطالعات جمعیتی، دوره 3، شماره 2، شماره پیاپی 6: 188-153.
شیخی، محمدتقی. (1379)، تحلیل و کاربرد جمعیت‌شناسی، تهران: انتشارات اشراقی.
طاهرخانی، مهدی. (1381)، «بازشناسی عوامل مؤثر در مهاجرت‌های روستا شهری با تأکید بر مهاجرت جوانان روستایی استان قزوین»، مجله مدرس علوم انسانی، دوره 6، شماره 2: 60-41.
عظیمی، میکاییل. (1396). «تبیینی نهادگرایانه از عدم تعادل منطقه‌ای در ایران»، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، دوره 2، شماره 3: 166-139.
علیزاده؛ محمد و کازرونی، کاظم. (1363)، مهاجرت و شهرنشینی در ایران، تهران: سازمان برنامه‌وبودجه، آبان ماه.
غفاری مقدم، زهرا و صبوحی، محمود. (1386)، «بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت از روستا به شهر در ایران»، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، انجمن اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
فیندلی، سلی. (1373)، برنامه‌ریزی مهاجرت‌های داخلی، ترجمه عبدالعلی لهسائی زاده، شیراز: انتشارات نوید.
قاسمی اردهائی، علی و حسینی راد، علی. (1387)، جریان‌های مهاجرت داخلی و ویژگی‌های مهاجران به تفکیک استان. پژوهشکده آمار مرکز آمار ایران.
قرخلو، مهدی و حبیبی، کیومرث. (1385)، «تحلیل مهاجرت در ارتباط با سطح توسعه‌یافتگی استان‌های کشور با استفاده از تکنیک‌های برنامه‌ریزی»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 81: 83-59.
کریمی هسنیجه، حسین و عابدی، علیرضا. (1386)، مهاجرت و تغییر در بهره‌وری کشاورزی.
کشاورز پناهی، لیلا و پیشرو، حمداله. (1390)، «بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت جوانان روستایی به شهر مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان مرودشت»، مجله برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره 1، شماره: 50-41.
کشاورز، مرضیه؛ کرمی، عزت اله؛ لهسایی زاده، عبدالله. (1392)، «عوامل اثرگذار بر مهاجرت روستایی ناشی از خشک‌سالی: یک مطالعه موردی در استان فارس»، مجله روستا و توسعه، دوره 16، شماره 1: 127-113.
لهسایی زاده، عبدالعلی. (1372)، برنامه‌ریزی مهاجرت‌های داخلی، شیراز: انتشارات نوید شیراز.
محمدی کرکانکی، قربانعلی. (1376)، «مهاجرت مهم‌ترین مشکل استان تهران»، مجله برنامه‌وبودجه، شماره 12: 59-39.
محمودیان، حسین و قاسمی اردهایی، علی. (1391)، «شبکه‌های اجتماعی مهاجران و بازتولید فرهنگ مهاجرت در مناطق روستایی: مطالعه کیفی بر جریان‌های مهاجرت از استان آذربایجان شرقی به استان تهران»، مجله توسعه روستایی، دوره چهارم، شماره 1: 129-109.
مشفق، محمود و حسنی، قربان. (1396). «مطالعه تطبیقی تجربیات سیاستی کشورهای منتخب آسیایی در زمینه توزیع متوازن جمعیت شهری»، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، دوره 2، شماره 3: 29-1.
موثقی جدیدی، حسین و خاتون‌آبادی، سید احمد. (1388)، «تعیین رابطه عوامل درون خانوار و مهاجرت اعضای خانوارهای روستایی شهرستان مرند به شهرها در سال 1383»، مجله روستا و توسعه، دوره 12، شماره 3: 114-93.
References
Abel, Guy J, and Nikola Sander. (2014)."Quantifying global international migration flows." Journal of Science, 343(6178).,1520–1522.
Agesa, Richard. (2003). "Gender differences in the urban to rural wage gap and the prevalence of the male migrants. " The Journal of Developing Areas, 37(.1).,13-33.
Anderson, James E. (2010). "The gravity model. National Bureau of Economic Research. "
Bauer, Thomas, and Klaus F. Zimmermann. (1999). Assessmentof Possible Migration Pressureand Its Labor Market Impact Following EU Enlargement to Central and EasternEurope. IZA Research Report No:3.
Bell, Charles-Edwards, Ueffing, Stillwell, kUPiszewski, kUPiszewski. (2015). "Internal Migration and Development: Comparing Migration Intensities around the World." Journal of Population and Development Review, 41(1).,33–58.
Benach, Muntaner, Delclos, Mene´ndez, Ronquillo C. (2011). "Migration and “low skilled” workers in des tination countries. " Journal of PLoS Med, 8(6), e1001043.
Bilsborrow, Richard, E. (1996). "Migration and Urbanization in Developing Countries: The State of the Field, at UN Expert Meeting on Internal Migration and Urbanization in Developing Countries: Implications for HABITAT II. " New York: January 25-27.
Bunea, Daniela. (2012), "Modern Gravity Models of Internal Migration. The Case of Romania." Journal of Theoretical and Applied Economics, 4(569), 127-144.
Constant, Amelie F, and Klaus F. Zimmermann. (2012). "The Dynamics of Repeat Migration: A Markov Chain Analysis." Journal of International Migration Review, 46(2). 362–388.
Bunea, Daniela. (2012). "Modern Gravity Models of Internal Migration, the Case of Romania." Journal of Theoretical and Applied Economics, 4(569), 127-144. De Haas, Hein. (2010). "Migration and Development: A Theoretical Perspective." Journal of International Migration Review, 44(1), 227-264.
Etzo, Ivan. (2008). "Internal migration: a review of the literature." MPRA Paper No.8783
Ezra, Markos. (2001). "Ecological degradation, rural poverty and migration in Ethiopia: Acontextual analysis." A contextual analysisA,vailable at: http://www/popcouncil/ org/pdfs/wp/149.
Fan, C. Cindy. (2005). "Modeling interprovincial migration in China, 1985-2000." Journal of Eurasian Geography and Economics, 46(3), 165-184.
Fawcett, James. (1982). "Reasons for Moving and Migration Behavior." Journal of world Development, 10 (4), 98-129.
Freeman, Linton. (2006). "The Development of Social Network Analysis." A Study in the Sociology of Science 1.687 (2004): 159-167.
Hagen‐Zanker, Jessica. (2008). "Why do people migrate? A review of the theoretical literature." Maastricht: Maastricht Graduate School of Governance, Maastricht University (Working Paper MGSoG/2008/WP002(.
Karemera, David, Victor Iwuagwu Oguledo, and Bobby Davis. (2000). "A gravity model analysis of international migration to North America." Journal of Applied Economics, 32(13). 1745–1755.
Kelley, Allen C, and Leonard W. Weiss. (1969). "Markov processes and economic analysis: the case of migration." Journal of Econometric Society, 280–297.
Laczko, Frank, and Christine Aghazarm. (2009). "Migration, environment and climate change: Assessing the evidence." .assessing the evidence. International Organization for Migration (IOM(.
Leal, Diego F, and Nicolas L. Harder. (2021). "Global dynamics of international migration systems across South–South, North–North, and North–South flows. 1990–2015." Journal of Applied Network Science, 6.1,1-27.
Lee, Everett S. (1966). "A theory of migration." Journal of Demography, 3.1, 47-57.
Lewer, Joshua J, and Hendrik Van den Berg. (2008). "A gravity model of immigration." Journal of Economics Letters, 99(1), 164–167.
Lowry, Ira S. (1966). "Migration and metropolitan growth: two analytical models." San Francisco: Chandler Publishing Company.
Massey, Douglas S, Arango, Joaquin, Hugo, Graeme, Kouaouci, Ali, Pellegrino, Adela, and Taylor J. Edward. (1993). "Theories of international migration: a review and appraisal." Journal of Population and Development Review19 (3).: 431-466.
McGinnis, Robert. (1968). "A stochastic model of social mobility." Journal of American Sociological Review, 712–722.
Myers, Candice A, Tim Slack, and Joachim Singelmann. (2008). "Social vulnerability and migration in the wake of disaster: the case of Hurricanes Katrina and Rita." Journal of Population and Environment, 29(6), 271–291.
Nathan, Max. (2014). "The wider economic impacts of high-skilled migrants: a survey of the literature for receiving countries." Journal of Migration, 3(1), 1-20.
Naudé, Wim. (2008). Conflict, disasters and no jobs: Reasons for international migration from Sub-Saharan Africa. WIDER Research Paper, 2008.
Pappalardo, Luca, and Filippo Simini. (2018). "Data-driven generation of spatio-temporal routines in human mobility." Journal of Data Min ing and Knowledge Discovery, 32(3), 787–829.
Pappalardo, Luca, Vanhoof, Maarten, Gabrielli, Lorenzo Smoreda, Zbigniew, Pedreschi, Dino, and Giannotti, Fosca. (2016). "An analytical framework to nowcast well-being using mobile phone data. International." Journal of Data Science and Analytics, 2(1). 75–92.
Parnwell, Mike. (1993). Population Movements and the Third World. London, Routledge.
Paul, Bimal Kanti. (2005). "Evidence against disaster-induced migration: the 2004 tornado in North-Central Bangladesh." Journal of Disasters, 29(4), 370–385.
Phan, Diep, and Ian Coxhead. (2010). "Inter-provincial migration and inequality during Vietnam's transition." Journal of Development Economics, 91(1),100-112.
Pretty, Grace, Bramston, Paul, Patrick, Jeff, and Pannach, Wendy. (2006). "The relevance of community sentiments to Australian rural youth’s intentions to stay in their home communities." Journal of American Behavioral Scientist, 50 (2), 1-15.
Prieto, Curiel, R, Pappalardo, Luca, Gabrielli, Lorenzo, and Richard Bishop, Steven. (2018). "Gravity and scaling laws of city to city migration." Journal of PLoS ONE 13(7). e0199892.
Rees, Philip, Bell, Martin, Kupiszewski, Marek, Kupiszewska, Dorota, Ueffing, Philipp, Bernard, Aude, Charles‐Edwards, Elin, and Stillwell, John. (2016). "The Impact of Internal Migration on Population Redistribution: an International Comparison." Journal of Population. Space Place, 23.6, e2036.
Reuveny, Rafael. (2007). "Climate change-induced migration and violent conflict." Journal of Political Geography; 26(6), 656–673.
Rinzivillo, Salvatore, Gabrielli, Lorenzo, Nanni, Mirco, Pappalardo, Luca, Pedreschi, Dino, and Giannotti, Fosca. (2014). "The purpose of motion: learn ing activities from Individual Mobility Networks." In: 2014 International Conference on Data Science and Advanced Analytics (DSAA), 312–318.
Simini, Filippo, González, Marta C, Maritan, Amos, and Barabási, Albert-László. (2012). "A universal model for mobility and migration patterns." Journal of Nature, 484(7392).96–100.
World Bank; International Monetary Fund. Global Monitoring Report 2015/2016: Development Goals in an Era of Demographic Change. Global Monitoring Report. 2015; 2016.
Zhu, Nong, and Sandra Poncet. (2003). "Provincial Migration dynamics in chin borders, centripetal forces and trade." The 43rd European congress of the regional science association. Finland, August 27-30. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 712 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,149 |
||