دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات61
تعداد شماره‌ها2,201
تعداد مقالات17,933
تعداد مشاهده مقاله54,980,835
تعداد دریافت فایل اصل مقاله28,774,420
اخوان مقدم, زهره, حقی, شهلا. (1401). مطالعة تطبیقی اقوال شیعۀ امامیه و معتزلۀ بصره در «وجوب قبول توبه» بر خداوند. سامانه مدیریت نشریات علمی, 3(4), 7-48. doi: 10.22054/jcst.2021.60113.1056
زهره اخوان مقدم; شهلا حقی. "مطالعة تطبیقی اقوال شیعۀ امامیه و معتزلۀ بصره در «وجوب قبول توبه» بر خداوند". سامانه مدیریت نشریات علمی, 3, 4, 1401, 7-48. doi: 10.22054/jcst.2021.60113.1056
اخوان مقدم, زهره, حقی, شهلا. (1401). 'مطالعة تطبیقی اقوال شیعۀ امامیه و معتزلۀ بصره در «وجوب قبول توبه» بر خداوند', سامانه مدیریت نشریات علمی, 3(4), pp. 7-48. doi: 10.22054/jcst.2021.60113.1056
اخوان مقدم, زهره, حقی, شهلا. مطالعة تطبیقی اقوال شیعۀ امامیه و معتزلۀ بصره در «وجوب قبول توبه» بر خداوند. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1401; 3(4): 7-48. doi: 10.22054/jcst.2021.60113.1056

مطالعة تطبیقی اقوال شیعۀ امامیه و معتزلۀ بصره در «وجوب قبول توبه» بر خداوند

پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه
مقاله 1، دوره 3، شماره 4، فروردین 1401، صفحه 7-48    اصل مقاله (1.47 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jcst.2021.60113.1056
نویسندگان
زهره اخوان مقدم* 1؛ شهلا حقی2
1عضو هیئت علمی
2مدرس حوزه
چکیده
یکی از معارف مهم و پربسامد قرآنی موضوع توبه است. توبه یا بازگشت، هم به خدا و هم به بنده نسبت داده می‌شود. در مباحث کلامی فرق، اگرچه در برخی مباحث بین شیعه و معتزله اتفاق نظر وجود دارد، اما در مسئلة قبول توبه، چنین نیست. معتزله بصره قائل است که قبول توبه برخداوند واجب عقلی است، و اگر قبول نکند فعل قبیح انجام داده، در حالی که اشاعره و شیعۀ امامیه و معتزلۀ بغداد معتقدند قبول توبه به دلیل تفضل خدا بر بندگان است. معتزله دو دلیل عقلی و یک دلیل قرآنی بر مدعای خود اقامه کرده، و اعتقادشان مبتنی بر مبنای «خلود در آتش برای گنهکار» می‌باشد. نتایج حاصل از این پژوهش که با روش تحلیلی_توصیفی انجام شده حاکی از آن است که چنین اعتقادی منتج به «تأثیرپذیری خدا از خلق» و نیز «مستحق مذمت بودنِ خدا» خواهدشد که هر دو محال است. طبق آیات متعدد، خداوند به گنهکار وعدة قبول توبه داده، و خُلف وعده قبیح است؛ پس قبول توبه عقلی نیست بلکه سمعی است، و چون خدا وعده قبول داده است، می­پذیرد.
کلیدواژه‌ها
کلام شیعه؛ معتزله؛ توبه؛ واجب؛ وعدة الهی؛ خلود در عذاب
مراجع
قرآن مجید.(ترجمه تفسیر المیزان)

صحیفۀ سجادیه. (ترجمه انصاری)

آمدى،‏ سیف­الدین. (1423 ق). أبکار الأفکار فی أصول الدین‏. قاهره: دار الکتب.

ابن فارس، احمدبن فارس. (بی­تا). معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

ابن منظور، محمدبن مکرم. (1414ق). لسان العرب. چاپ سوم. بیروت: دار صادر.

ابوالفتوح رازى، حسین بن على. (1408 ه.ق). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. چاپ1. مشهد مقدس. آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهش­هاى اسلامى.

بدرالدین، حسین. (1422ق). ینابیع النصیحه فی العقائد الصحیحه. چاپ دوم. صنعاء: مکتبه­البدر.

بغوى، حسین بن مسعود. (1420ه.ق). تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل. چاپ1. بیروت: دار إحیاءالتراث العربی.

بلاغى، محمدجواد. (بی­تا). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن. چاپ1. قم. وجدانى.

تفتازانی، سعد­الدین. (1409). شرح المقاصد. چاپ اول. افست قم: الشریف الرضی.

جوهری، اسماعیل بن حماد. (1376). الصحاح: تاج اللغه و صحاح العربیه. بیروت: دارالعلم للملایین.

حیدری، علی نقی. (بی­تا). اصول الاستنباط. ایران- قم: لجنه اداره حوزه علمیه.

حسین­بن على (ع)، امام سوم. (1430 ه.ق). تفسیر الامام الحسین علیه السلام التفسیر الاثری التطبیقی. چاپ1. عراق- کربلاى معلى. العتبه­الحسینیه المقدسه. قسم الشؤون الفکریه و الثقافیه.

زمخشرى، محمود بن عمر. (1407 ه.ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل. چاپ 3. بیروت: دار الکتاب العربی.

راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412 ه. ق). مفردات ألفاظ القرآن. چاپ1. بیروت: دارالشامیه.

رحمت کاشانی، حامد. (1391). صحیفه سجادیه. تهران: انتشارات پیام انقلاب.

سبحانی، جعفر. (1412ق). الإلهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل. چاپ سوم. ایران-قم: المرکز العالمی للدراسات الإسلامیه.

_________. (بی­تا). الأضواء على عقائد الشیعة الإمامیه. قم: مؤسسه امام صادق( ع).

_________. گوناگون، بحوث فی الملل و النحل‏. قم: مؤسسۀ النشر الإسلامی- مؤسسة الإمام الصادق (ع).

________. (1386 ش). سیماى عقائد شیعه. ترجمه جواد محدثى. تهران: نشر مشعر.

شبلى، نعمانى. (1386 ش). تاریخ علم کلام. ترجمه سید محمد تقى فخر داعى. تهران: اساطیر.

شیروانی، علی. (1393 ش). تحریر منطق. چاپ 12. قم: دارالعلم.

طبرسى، فضل بن حسن. (1372 ه.ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چاپ 3. تهران: ناصر خسرو.

_____________. (1412 ه.ق). تفسیر جوامع­الجامع. چاپ1. قم: حوزه علمیه قم. مرکز مدیریت.

طباطبایى، محمدحسین. (1390 ه. ق‏). المیزان فی تفسیر القرآن‏. چاپ2. بیروت‏: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.‏

طریحى، فخر الدین. (1375 ه. ش). مجمع البحرین. چاپ سوم. تهران: مرتضوی.

علامه حلى‏. (1363 ش). أنوار الملکوت فی شرح الیاقوت‏. قم: الشریف­الرضی‏.

______. (1413 ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.

فیروز آبادی، محمد ابن یعقوب. (بی­تا). القاموس المحیط. بیروت: دارالکتب­العلمیه.

فخر رازی، محمد بن عمر. (1420 ق‏). لتفسیر الکبیر. ج‏10. بیروت‏: دار احیاء التراث العربی.

قاضى عبد الجبار- قوام الدین مانکدیم. (1422‏ق.) شرح الأصول الخمسه. چاپ اول‏. بیروت: دار احیاء التراث العربی.‏

قرشی، علی­اکبر. (بی­تا). قاموس قرآن. ج‏7. تهران: اسلامیه.

کاشانى، فتح‏الله بن شکرالله. (1363 ه.ش). تفسیر خلاصه منهج الصادقین. مسمى به خلاصة المنهج. چاپ1. تهران: اسلامیه.

مصطفوی، حسن. (1368). التحقیق فى کلمات القرآن الکریم. تهران‌: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌.

عاملی، یاسین. (1413). الاصطلاحات الفقهیه فی الرسائل العملیه. چاپ اول‌. لبنان: دار البلاغة للطباعه و النشر و التوزیع‌.

علامه مجلسى، محمدباقر. (1111ق). حق الیقینن. تهران: انتشارات اسلامیه.

مقداد، فاضل. (1405ق). إرشاد الطالبین إلى نهج المسترشدین‏. قم: انتشارات کتابخانه آیت­الله مرعشى ره.

مشکور، محمدجواد (1372‏). فرق و مذاهب. مشهد: آستان قدس رضوى‏.

محمدى، علی. (1378). شرح کشف المراد. قم: دارالفکر.

ماتریدى، محمد­بن محمد.(1426ه.ق). تأویلات أهل السنة (تفسیر الماتریدى). چاپ1.بیروت: دارالکتب العلمیه. منشورات محمد علی بیضون.

مکارم شیرازی، ناصر. (1371). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب­الاسلامیه.‏

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 676
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 461


login