استفاده از تحلیل عاملی جهت تدوین، ارزیابی و شناسایی موثرترین معیارهای دانش بومی در مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب مناطق خشک و نیمه خشک ایران (استان یزد)

خانی, مهدی; هویدی, حسن; یاوری, احمدرضا; خانی, محمدرضا

doi:10.22054/qjik.2021.60055.1262

فهرست نشریات

کسب رتبه «الف» برای دوفصلنامه کلام تطبیقی شیعه در ارزیابی سال ۱۴۰۳

خط‌مشی جدید برای استفاده از هوش مصنوعی در نشریات دانشگاه علامه‌طباطبائی ابلاغ شد

اخذ رتبه توسط نشریه پژوهش‌های رهبری آموزش از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

اخذ رتبه «الف» توسط نشریه پژوهشنامه معارف قرآنی از وزرات علوم، تحقیقات و فناوری

نشست مشورتی مسئولان مجلات علمی دانشگاه علامه‌طباطبائی

نتایج ارزیابی علمی نشریات دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۴۰۱; 19عنوان موفق به دریافت رتبه الف شدند.

تعداد نشریات	60
تعداد شماره‌ها	2,179
تعداد مقالات	17,645
تعداد مشاهده مقاله	53,524,112
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	28,267,825

	استفاده از تحلیل عاملی جهت تدوین، ارزیابی و شناسایی موثرترین معیارهای دانش بومی در مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب مناطق خشک و نیمه خشک ایران (استان یزد)
دو فصلنامه دانش های بومی ایران
مقاله 3، دوره 7، شماره 14، مهر 1399، صفحه 105-152 اصل مقاله (614 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qjik.2021.60055.1262
نویسندگان
مهدی خانی^* ¹؛ حسن هویدی²؛ احمدرضا یاوری³؛ محمدرضا خانی⁴
¹دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی محیط‌زیست پردیس البرز دانشگاه تهران. ایران
²استاد‌یار ﮔﺮوه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ، داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان. ایران
³دانشیار ﮔﺮوه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ، داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان. ایران
⁴دانشیار گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران پزشکی. ایران
چکیده
با توجه به سوءمدیریتهای واقع شده در حوزه استفاده، احیا و تخصیص منابع آب، بازگشت و استفاده از فن‌آوری‌ها و دانش‌های بومی و به روزآوری آنها و بومی کردن فناوری‌های مدرن امری اجتناب ناپذیر است. از آنجاکه یکی از رکن‌های مهم برنامه‌ریزی و مدیریت در حوزه منابع آب شناسایی مناسبترین معیارها یا عوامل موثر در آن می‌باشد در این پژوهش با مرور وسیع منابع داخلی و خارجی در حوزه دانش بومی و همچنین استفاده از نظر متخصصان و خبرگان استان یزد با روش دلفی متغیرها شناسایی و پرسشنامه تهیه شد، سپس متغیرهای تاثیرگذار با استفاده از روش‌های مناسب مانند تحلیل عامل اکتشافی و تجزیه به مولفه‌های اصلی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان می‌دهد که شش عامل اصلی محافظت و ﭘﺎﻳﺪﺍﺭی، مدیریت، کل‌نگری، مقرون به صرفه بودن، ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ، پویایی از جمله عوامل و معیار‌های دانش بومی در مدیریت و برنامه ریزی منابع آب استان یزد بوده است، همچنین متغیرهایی چون حفظ تنوع زیستی، مدیریت صحیح و اصولی، مقرون به صرفه بودن و حفظ حیات وحش نیز از اهمیت بیشتری برخودار بوده‌اند
کلیدواژه‌ها
منابع آب؛ مدیریت و برنامه‌ریزی؛ متغیرهای دانش بومی؛ تحلیل عاملی؛ مناطق خشک و نیمه خشک

مراجع
آذرنیوند، حسین؛ اسکندری دامنه، حامد و قربانی، مهدی. (1395)، «تحلیل دانش بومی در سازمان اجتماعی تولید کشاورزی و نظام آبیاری، منطقه موردمطالعه روستای روزکین بخش ساردوئیه- شهرستان جیرفت»، *فصل‌نامه تخصصی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری؛ مردم و فرهنگ، دورۀ اول، سال دوم، شماره ۳: 1-26. ازکیا، مصطفی و میرشکار، احمد. (۱۳۷۶)، «دانش بومی و مشارکت مردمی و چگونگی استفاده از آن در بهره‌برداری از هرزآبهای سطحی منطقۀ دشتیاری»، فصلنامه جنگل و مرتع، شماره ۳۴: 1-9. اسکندری دامنه، حامد؛ برجی، مسلم و قربانی، مهدی. (1397)، «ابتکارات محلی و دانش بومی در مدیریت اجتماع‌محور منابع آب منطقۀ موردمطالعه: روستای روزکین، بخش ساردوئیه، شهرستان جیرفت»، مرتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، دوره 71، شماره 2: 321-337. برزگر، مریم؛ قربانی، مهدی؛ حسن‌زاده، علیرضا و حسینی گزیر، عبدالواحد. (1397)، «تحلیل دانش بومی و ابتکارات محلی سازگار در مدیریت منابع آب) منطقه موردمطالعه: دشت گِزیر)»، مجله پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، دوره ۸، شماره 2: 99-121. بنی‌حبیب، محمدابراهیم و غفوری خرانق، سمانه. (1398)، «ارزیابی ویژگی‌های حکمرانی سنتی آبخوان با استفاده از اصول حکمرانی مؤثر آب زیرزمینی»، دو فصلنامه دانش‌های بومی ایران، دوره 6، شماره 12: 307-331. بوذرجمهری، خدیجه و رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا. (1384)، «تحلیل جایگاه دانش بومی در توسعه پایدار روستایی»، فصلنامه مدرس علوم انسانی»، دوره ۹، شماره ۱: 17- 49. بوذرجمهری، خدیجه. (1388)، «راهکارهای بهینه‌سازی مصرف آب در کشاورزی با تأکید بر برخی فناوری‌های بومی در ایران و سایر کشورها»، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، شماره 42: 80-84. پاپلی یزدی، محمدحسین و لباف خانیکی، مجید. (1377)، «واحد تقسیم آب در نظام‌های آبیاری سنتی) فنجان(»، مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره 49 و 50: 47-73. جمعه پور، محمود و میرلطفی، محمدرضا. (1391)، «نقش دانش بومی و کارکرد نظام سنتی مدیریت مشارکتی منابع آب در معیشت پایدار روستایی موردمطالعه: گروه‌های بزرگ کاری لایروبی کانال‌های آبیاری (حَشَر) در سیستان"، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 56: 1- 31. چکشی، بهاره؛ محمودی، عباسعلی و پژمرده، مصطفی. (1391)، «استفاده از دانش بومی با تأکید بر روش کمانه آبگیر جهت احیا و بهبود پوشش گیاهی در راستای شیوه‌های استحصال آب باران- مطالعه موردی استان خراسان جنوبی»، اولین همایش ملی سامانه‌های سطوح آبگیر باران. مشهد: 1-3. حبیبی، آرش و عدن‌ور، مریم. (1396)، مدل‌یابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ اول،10-11 دهقانی، علیرضا. (1385)، «بررسی تاریخچه و سیر تکاملی بادگیرها این پدیده‌های زیبا و عامل‌های تهویه مطبوع سنتی»، مجلۀ تهویه و تبرید، سال سوم، شماره 19: 4 - 13. دهقانی، علیرضا. (1390)، مهندسی و معماری آب‌انبارهای ایران، تهران: انتشارات یزدا، چاپ اول. رضایی، روح اله؛ اسحاقی، سید رضا و صفا، لیلا. (۱۳۹۰)، «روش‌های سنتی در مدیریت منابع آب جهت مقابله با خشکسالی با تأکید بر دانش بومی کشاورزی»، همایش بین‌المللی دانش سنتی مدیریت منابع آب، یزد، مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی. https://civilica.com/doc/136167. زبردست، اسفندیار. (1396)، «کاربرد روش تحلیل اکتشافی در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، مورد پژوهی: سنجش وضعیت پایداری اجتماعی در کلان‌شهر تهران»، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، دوره 22، شماره 2: 5-18 رضائیان، علی؛ مناف زاده، سیمین عذار؛ قانع، محمدابراهیم؛ اسماعیلی، علی‌اکبر؛ زارع زاده مهریزی، جواد؛ میراکبری، شمس السادات و فتاحی، فاطمه. (1382)، جغرافیای استان یزد، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران، چاپ چهارم. سالمی قمصری، مرتضی؛ فروزش، سینا و حجتی، محمدرضا. (1398)، «نَفَـقِـۀ قنات (کاریز) (شیوه‌های تأمین هزینه در نظام آبیاری سنتی)»، دو فصلنامه دانش‌های بومی ایران،* دوره 6، شماره 12: 647-665. سلیمی کوچی، جمیله و ابراهیمی، پیام. (1396)، «تحلیل شبکه ذی‌نفعان محلی و انسجام اجتماعی در مدیریت مشارکتی منابع آب (مطالعه موردی: حوزه آبخیز میان جنگل، شهرستان فسا)»، *مجله علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، سال یازدهم، شماره 37: 57-61. شاطری، مفید؛ مکانیکی، جواد و آرزومندان، راضیه. (1390)، «کارکردهای اجتماعی- فرهنگی وقف و نظام مدیریت سنتی آب در قنات بلدۀ فردوس»، همایش بین‌المللی دانش سنتی مدیریت منابع آب، یزد، مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی: 1-3. صابری، امیر و کرمی دهکردی، اسماعیل. (1393)، «مقایسه فرهنگ و دانش بومی با دانش رسمی در حوزه آبخیزداری»، دو فصلنامه دانش‌های بومی ایران، دوره 1، شماره 1: 181-201. صادقی زاده بافنده، شهرزاد؛ میان‌آبادی، حجت و حسینی، سید محمود. (1397)، «واکاوی و تطابق اصول حکمرانی خوب با دانش بومی مدیریت منابع آبی»، دومین کنفرانس حکمرانی و سیاست‌گذاری عمومی. تهران. https://civilica.com/doc/931855. عبدی، پ.(۱۳۸۶)، «گل (Gowl) روش سنتی برای حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب کوچک در استان زنجان»، دومین همایش ملی کشاورزی بوم‌شناختی ایران، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان. https://civilica.com/doc/28109 عمادی، محمدحسین و عباسی، اسفندیار. (1377)، «دانش بومی و توسعه پایدار روستاها»، مجلۀ روستا و توسعه، سال دوم، شماره 1: 17 - 39. عمادی، محمدحسین و امیری اردکانی، محمد. (1381)، «تلفیق دانش بومی و دانش رسمی؛ ضرورتی در دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی»، مجلۀ اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال دهم، شماره 37: 11 - 32. غلامی، مصیب و علی بیگی، امیرحسین. (1393)، «شناسایی روش‌های بومی مدیریت خشکسالی مطالعة موردی: شهرستان سرپل ذهاب»، مجله پژوهش‌های روستایی، دوره 5، شماره 3: 611 - 638. فرهادی، مرتضی. (1373)، فرهنگ یاریگری در ایران، درآمدی به مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی تعاون جلد اول: یاریگری سنتی در آبیاری و کشتکاری، تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول. کفاش، حسین؛ طالشی، مصطفی و رحیمی، حسین. (1398)، «نقش دانش بومی در پایداری منابع آب در جنوب خراسان رضوی مطالعه موردی شهرستان بجستان»، دو فصلنامه دانش‌های بومی ایران، دوره 5، شماره 10: 223-274. لطیفی، غلامرضا و محمد شهری، وحدان. (1398)، «مدیریت بومی منابع آب در منطقه کاشان»، دو فصلنامه دانش‌های بومی ایران، دوره 6، شماره 12: 151-203. معرب، یاسر؛ سادات، مهدیس و صالحی، اسماعیل. (1395)، «تحلیل و بررسی سرزندگی پارک‌های جدید شهری، مطالعه موردی: پارک آب‌وآتش تهران»، مجله آمایش جغرافیایی فضا،* سال 6، شماره 20: 193-207. منصوری مقدم، منصور. (1393)، «نظام آبیاری سنتی در استان ایلام (مطالعه موردی: شهرستان ایوان غرب)»، *مجله انسان‌شناسی، دوره 21، شماره 12: 141-146. ملکی نژاد، حسین؛ اسکندری، منیژه و طاهری، ریحانه. (1390)، «نقش آب‌انبارها در استمرار حیات در شهر یزد»، همایش بین‌المللی دانش سنتی مدیریت منابع آب، یزد، مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی. https://civilica.com/doc/136119 میرابوالقاسمی، هادی. (1375)، «طرح‌های کوچک، نیاز بزرگ برای توسعه پایدار منابع آب ایران»، مجلۀ آب، خاک و ماشین، شماره 41: 3 - 7. نجفلو، پریسا؛ یعقوبی، جعفر و نیکبخت، جعفر. (1398)، «مدیریت بهره‌برداری سنتی از منابع آب در روستاهای ایران»، نشریه آب و توسعه پایدار، سال ششم، شماره 2: 27-38. نظری، جواد و مختاری، مرضیه. (1388)، «تحلیل عاملی و کاربرد آن در علوم اجتماعی»، نشریه علوم اجتماعی، شماره 14: 20 تا 33. وزین، نرگس و رکن‌الدین، افتخاری. (1391)، «نقش دانش بومی در حفاظت از منابع آب‌وخاک از دید روستاییان: مطالعۀ موردی بخش خورش‌رستم، شهرستان خلخال»، فصلنامه روستا و توسعه، سال 15، شماره 4: 91-114. یاوری، احمدرضا و طیب‌زاده، نگار. (1396)، سنجش و ارزیابی در برنامه‌ریزی استفاده از سرزمین، تهران: انتشارات آوای قلم، چاپ اول: 158-160. یاوری، احمدرضا. (1359)، شناختی از کشاورزی سنتی ایران*، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. چاپ اول.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 855 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 844

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

استفاده از تحلیل عاملی جهت تدوین، ارزیابی و شناسایی موثرترین معیارهای دانش بومی در مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب مناطق خشک و نیمه خشک ایران (استان یزد)