| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,185 |
| تعداد مقالات | 17,683 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,321,192 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,431,273 |
بررسی آرای مفسران در باره مفهوم و گستره عدالت اجتماعی با تأکید بر آیه 25 سوره حدید | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 1، دوره 13، شماره 48، فروردین 1401، صفحه 1-29 اصل مقاله (1.15 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2022.66070.2537 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن قاسم پور* 1؛ محمد علی مهدوی راد2؛ شیما محمودپور قمصر3 | ||
| 1استاد گروه علوم و قرآن دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، پردیس فارابی دانشگاه تهران. | ||
| 3دانشجوی علوم قرآن و حدیث دکتری دانشگاه کاشان، کاشان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| بسط عدالت اجتماعی به مثابه‌ی یک موضوع خطیر قرآنی قدمتی دیرین دارد. ارتباط این موضوع با مفهوم "قسط" در آیه‌ی 25 سوره‌ی حدید از محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول تاریخ به شمار آمده است. برمبنای این پیوند برخی مفسران براین باورند که "قسط" در این آیه ناظر به معنای عدالت اجتماعی است. و آیه در صدد بیان برقراری آن به عنوان یکی از اهداف اصیل انبیاء است و با تاکید آن حتی قلمرو اجتماعی دین را نیز در بر می‌گیرد. جستار پیش‌رو با روش توصیفی ـ تحلیلی در پی واکاوی ابعاد مختلف این مفهوم است. دستاورد این پژوهش بیانگر آن است که ادله‌ی کافی برای اثبات دلالت آیه 25 سوره‌ی حدید به مفهوم عدالت اجتماعی و بسط تفسیری واژه‌ی قسط وجود دارد و در نتیجه می‌توان با استناد به آن برقراری عدالت اجتماعی را به عنوان هدف بعثت انبیاء اثبات کرد و از رهگذر آن قلمرو دین در حوزه‌ی زندگی دنیوی و اجتماعی را نیز پذیرفت و به عبارت دیگر به لحاظ تئوریک مسیر و ابزار برقراری عدالت از سوی شارع مقدس توسط انبیاء تبیین شده است اما اجرای برنامه‌ها به عهده مردم سپرده شده است. بسط عدالت اجتماعی به مثابه‌ی یک موضوع خطیر قرآنی قدمتی دیرین دارد. ارتباط این موضوع با مفهوم "قسط" در آیه‌ی 25 سوره‌ی حدید از محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول تاریخ به شمار آمده است. برمبنای این پیوند برخی مفسران براین باورند که "قسط" در این آیه ناظر به معنای عدالت اجتماعی است. و آیه در صدد بیان برقراری آن به عنوان یکی از اهداف اصیل انبیاء است و با تاکید آن حتی قلمرو اجتماعی دین را نیز در بر می‌گیرد. جستار پیش‌رو با روش توصیفی ـ تحلیلی در پی واکاوی ابعاد مختلف این مفهوم است. دستاورد این پژوهش بیانگر آن است که ادله‌ی کافی برای اثبات دلالت آیه 25 سوره‌ی حدید به مفهوم عدالت اجتماعی و بسط تفسیری واژه‌ی قسط وجود دارد و در نتیجه می‌توان با استناد به آن برقراری عدالت اجتماعی را به عنوان هدف بعثت انبیاء اثبات کرد و از رهگذر آن قلمرو دین در حوزه‌ی زندگی دنیوی و اجتماعی را نیز پذیرفت و به عبارت دیگر به لحاظ تئوریک مسیر و ابزار برقراری عدالت از سوی شارع مقدس توسط انبیاء تبیین شده است اما اجرای برنامه‌ها به عهده مردم سپرده شده است. بسط عدالت اجتماعی به مثابه‌ی یک موضوع خطیر قرآنی قدمتی دیرین دارد. ارتباط این موضوع با مفهوم "قسط" در آیه‌ی 25 سوره‌ی حدید از محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول تاریخ به شمار آمده است. برمبنای این پیوند برخی مفسران براین باورند که "قسط" در این آیه ناظر به معنای عدالت اجتماعی است. و آیه در صدد بیان برقراری آن به عنوان یکی از اهداف اصیل انبیاء است و با تاکید آن حتی قلمرو اجتماعی دین را نیز در بر می‌گیرد. جستار پیش‌رو با روش توصیفی ـ تحلیلی در پی واکاوی ابعاد مختلف این مفهوم است. دستاورد این پژوهش بیانگر آن است که ادله‌ی کافی برای اثبات دلالت آیه 25 سوره‌ی حدید به مفهوم عدالت اجتماعی و بسط تفسیری واژه‌ی قسط وجود دارد و در نتیجه می‌توان با استناد به آن برقراری عدالت اجتماعی را به عنوان هدف بعثت انبیاء اثبات کرد و از رهگذر آن قلمرو دین در حوزه‌ی زندگی دنیوی و اجتماعی را نیز پذیرفت و به عبارت دیگر به لحاظ تئوریک مسیر و ابزار برقراری عدالت از سوی شارع مقدس توسط انبیاء تبیین شده است اما اجرای برنامه‌ها به عهده مردم سپرده شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عدالت اجتماعی؛ قسط؛ آیه‌ی 25 سوره حدید؛ قلمرو اجتماعی دین | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. ترجمه فولادوند
آقا بخشی، علی. افشاری راد. مینو. (1374). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
الأزهری الهروی، محمد بن أحمد.(2001م). تهذیب اللغه. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ابن جوزى. ابوالفرج عبدالرحمن بن على.(1422 ق). زاد المسیر فى علم التفسیر. بیروت: دار الکتاب العربی. چاپ اول.
ابن عاشور، محمد بن طاهر.(بیتا). التحریر و التنویر. بیجا: بینا. بیچا.
ابن درید الأزدی، أبو بکر محمد بن الحسن..(1407ق). جمهرة اللغه. بیروت : دار العلم للملایین.
ابن فارس، أحمد بن فارس.( 1404 ق). معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی. چاپ اول.
ابن قتیبه عبدالله بن مسلم. (بیتا). تأویل مشکل القرآن. بیجا. بینا. بیچا.
ابن کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو. (1419). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیة. چاپ اول
ابن منظور، محمد بن مکرم.(1408 ق). لسان العرب. بیروت: دارالحیاء لتراث العربی. چاپ سوم.
ابوالفتوح رازى، حسین بن على.(1408 ق). روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن. مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى. بیچا.
بازرگان، مهدی .( 1377). آخرت و خدا هدف بعثت انبیاء. تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
بازرگان، مهدی. (1387). تنظیم و تنقیح در بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان. بیجا: شرکت سهامی انتشار.
بلخى، مقاتل بن سلیمان. (1423 ق).تفسیر مقاتل بن سلیمان. بیروت: دار إحیاء التراث. چاپ اول.
بیضاوى، عبدالله بن عمر. ( 1418 ق). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. بیروت: دار احیاء التراث العربى. چاپ اول.
پژوهشکده تحقیقات استراتژیک. (1387). عدالت اجتماعی. زیر نظر سید رضا صالحی و دیگران. تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
ثعلبى نیشابورى، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم.(1422 ق). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث. چاپ اول.
خطیب، عبدالکریم.(بیتا). التفسیر القرآنى للقرآن. بیجا: بینا. بیچا
امام خمینی، روح الله. (1361). صحیفه نور. تهران: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
دروزه، محمد عزه. (1383ق). التفسیر الحدیث. قاهره: دارالکتب العربیۀ.
دینوری، عبدالله بن محمد.(بیتا). الواضح فی تفسیرالقرآن. بیروت: دارالکتب الاسلامیه.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: انتشارات دارالقلم.چاپ اول.
رامیار، محمود.( 1369). تاریخ قرآن. تهران: امیر کبیر.
رشیدالدین میبدى، احمد بن ابى سعد. (1371).کشف الأسرار و عدة الأبرار. تهران: انتشارات امیر کبیر. چاپ پنجم.
عبدالرزاق، علی. (بیتا). الاسلام و الاصول الحکم. قاهره: الهیئۀ المصریۀ العامۀ.
زمخشرى، محمود.( 1407 ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی. چاپ سوم.
سجادی، سید جعفر. (۱۳۷۵ ). فرهنگ علوم فلسفی و کلامی. تهران: انتشارات امیر کبیر.ریش
سروش، عبدالکریم. (1379). بسط تجربه نبوی. تهران: صراط.
___________. (1357). قبض و بسط تئوریک شریعت. تهران: صراط.
سیدباقری، سید کاظم. (۱۳۸۷). راهکارهای تأمین عدالت اجتماعی در نظام اسلامی. تهران:کانون اندیشه جوان.
سید قطب. (1383). عدالت اجتماعی در اسلام. مترجم سید هادی فرو شاهی و آقای گرامی. قم:. نشر مصطفوی.
سید بن قطب بن ابراهیم شاذلی.(1412 ق). فى ظلال القرآن. بیروت: دارالشروق. چاپ هفدهم.
سمرقندى، نصربن محمد بن احمد.(بیتا). بحرالعلوم. بیجا: بینا.
شریعتمدار، سید محمدرضا. سید باقری. سید کاظم. (1393). عدالت از منظر مردم سالاری دینی و لیبرال. بیجا: انتشارات کانون اندیشۀ جوان.
صادقى تهرانى، محمد.( 1365). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن. قم: انتشارات فرهنگ اسلامى. چاپ دوم.
صلیبا، جمیل. (1366). فرهنگ علوم فسلفی. ترجمه منوچهر صانعی. تهران: حکمت.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1402). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسه الاعلمی. چاپ پنجم.
طبرانی، سلیمان بن احمد. التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم . 2008. اردن : دارالکتاب الثقافی.
طبرسى، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فى تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو. چاپ سوم.
طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر. (1412). جامعالبیان فى تفسیرالقرآن. بیروت: دار المعرفه. چاپ اول.
طوسى، محمد بن حسن.(بیتا). التبیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربى. بی چا.
عسکرى، حسن بن عبدالله.(1400 ق). الفروق فیاللغه. بیروت: دار الآفاق الجدیدة. چاپ اول.
عروسى حویزى، عبد على بن جمعه.(1415 ق). تفسیر نور الثقلین. قم: انتشارات اسماعیلیان. چاپ چهارم.
فراهیدى، خلیل بن أحمد. (1409 ق). العین. قم: نشر هجرت. چاپ دوم.
فخرالدین رازى. ابوعبدالله محمد بن عمر.( 1420 ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربى. چاپ سوم.
فخر زارع، سید حسین. (1389). گفتمان عدالت در انقلاب اسلامی. بیجا: نشر کانون اندیشۀ جوان.
فضل الله، سید محمد حسین.(1419 ق). تفسیر من وحى القرآن. بیروت: دار الملاک للطباعة و النشر. چاپ دوم.
فیض کاشانى، ملا محسن.(1415 ق). تفسیر الصافى. تهران: انتشارات الصدر.
قاضیزاده، محمد کاظم. (۱۳۷۷). اندیشههای فقهی - سیاسی امام خمینی. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری.
قرائتى، محسن.(1388). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن. چاپ یازدهم.
قمى، على بن ابراهیم. (1367). تفسیر قمى. قم: دار الکتاب. چاپ چهارم.
گنابادى، سلطان محمد. (1408).تفسیر بیان السعاده فى مقامات العباده. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. چاپ دوم.
مرامی، علیرضا.(1381). بررسی مقایسهای مفهوم عدالت از دیدگاه مطهری. شریعتی و سید قطب. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
مطهری، مرتضی. (1349). جاذبه و دافعه علی (ع). تهران: حسینیه ارشاد.
_________.(1390). مجموعه آثار. بیجا: نشر صدرا.
_________.(1373). نبوّت. قم: نشر صدرا.
مکارم شیرازى، ناصر. (1371). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیه. چاپ اول.
نحاس، ابوجعفر احمد بن محمد.( 1421 ق). اعراب القرآن. بیروت: منشورات محمدعلى بیضون. دار الکتب العلمیه. چاپ اول.
واحدى، على بن احمد.( 1411 ق). اسباب نزول القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیه. چاپ اول.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 877 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 653 |
||