بررسی تطبیقی مبانی اعتقادی طالبان و وهابیت؛ راهکارهایی برای سیاست خارجی ایران

سرخی خوزانی, سعید; عابدی رنانی, علی; کربلایی پازوکی, علی

doi:10.22054/qpss.2023.73455.3232

فهرست نشریات

اخذ رتبه توسط نشریه پژوهش‌های رهبری آموزش از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

اخذ رتبه «الف» توسط نشریه پژوهشنامه معارف قرآنی از وزرات علوم، تحقیقات و فناوری

نشست مشورتی مسئولان مجلات علمی دانشگاه علامه‌طباطبائی

نتایج ارزیابی علمی نشریات دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۴۰۱; 19عنوان موفق به دریافت رتبه الف شدند.

تعداد نشریات	57
تعداد شماره‌ها	1,931
تعداد مقالات	15,383
تعداد مشاهده مقاله	36,361,305
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	21,893,849

	بررسی تطبیقی مبانی اعتقادی طالبان و وهابیت؛ راهکارهایی برای سیاست خارجی ایران
پژوهش های راهبردی سیاست
مقاله 6، دوره 13، شماره 48 - شماره پیاپی 78، فروردین 1403، صفحه 185-222 اصل مقاله (769.67 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qpss.2023.73455.3232
نویسندگان
سعید سرخی خوزانی^* ¹؛ علی عابدی رنانی²؛ علی کربلایی پازوکی³
¹دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
²استادیار علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
³دانشیار گروه فلسفه اسلامی و کلام، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
از عوامل شایسته تحقیق درباره یک مذهب اسلامی، روابط آن مذهب و پیروان آن با پیروان سایر مذاهب اسلامی است. این روابط در مبانی اعتقادی آنها ریشه دارد. بر این اساس، سیاست خارجی راهبردی دولت‌های اسلامی نیز در کنار سایر عوامل از آموزه‌‌های دینی آنها اثر می‌گیرد. یکی از این مذاهب اسلامی عمده در جنوب شرق آسیا، مذهب ماتریدیه است که تأثیر به‌سزایی در عملکرد سیاسی و اعتقادی طالبان در افغانستان داشته است. این مذهب در قرن نوزدهم با الهام از اندیشه‌های کلامی علمای ماتریدی از جمله شاه ولی الله دهلوی با اهداف ضد استعماری و با تکیه بر جهاد در مقابل کفار در هندوستان شکل گرفت. در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه‌ای به تحلیل و مقایسه مبانی اعتقادی گروه طالبان و وهابیت پرداخته می‌شود و این نتیجه حاصل شد که این دو گروه در برخی موضوعات کلامی مهم مثل توحید، زیارت، توسل، شفاعت و تفکیر شیعیان با یکدیگر اختلاف دارند. طالبان بر اساس این مبانی کلامی خود، پذیرش بیشتری نسبت به شیعیان دارند. در نتیجه، ارتباط ج.ا. ایران با طالبان و گروه‌های وهابیت بر اساس مبانی اعتقادی آنها باید متفاوت ‌‌باشد.
کلیدواژه‌ها
دیوبندیه؛ ماتریدیه؛ طالبان؛ وهابیت؛ تکفیر

مراجع
الف- فارسی - ابراهیمی و دیگران، (1389)، «رویکرد اسلام به روابط بین‌الملل در مقایسه با رویکردهای رئالیستی و لیبرالیستی»، دو فصلنامه دانش سیاسی، پاییز و زمستان، شماره12، صص5-42. - ابوزهره، محمد، (1384)، تاریخ مذاهب اسلامی، چاپ اول، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان. - احمدی پور، زهرا، (1390)، «تبیین عوامل ناامنی در جنوب شرق ایران»، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، پاییز، شماره 27، صص 13-44. - اردکانی، محمد عابدی، راستین دل، نجیب الله، (1396)، «راهبردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در برقراری همگرایی در خاورمیانه»، فصلنامه رهیافت سیاسی و بین‌المللی، سال هشتم، بهار، شماره 3، صص 146-175. - اعظمی، هادی، رنجکش، محمد جواد، (1391)، «مهمترین منابع تنش‌زا سیاسی _ امنیتی در روابط ایران و افغانستان»، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت، بهار، صص 139-151. - اقتصاد نیوز، «اظهارات سردار نیلفروشان درباره راهبرد ایران در مقابل طالبان»، 20/7/1400، https://b2n.ir/a28829. - ایسنا، «همه باید حساب خود را در منطقه از آمریکا جدا کنند»، 21/12/1401، https://b2n.ir/h73648. - ایسنا، «5 راهبرد ایران در رابطه با افغانستان»، 9/6/1400، https://b2n.ir/y20655. - پایگاه خبری انصاف، «طالبان یکی از جنبش‌های اصیل منطقه است»، 12/9/1399، https://b2n.ir/h47904. - پایگاه خبری شفقنا، «حاشیه سفر هیئت طالبان به تهران»، 2/2/2021، https://b2n.ir/y84704. - پریزاد، رضا، (1400)، «بررسی مولفه‌های تاثیرگذار بر تغییر رویکرد سیاسی- دفاعی ایران در قبال گروه طالبان»، دانش تفسیر سیاسی، سال سوم، پاییز، شماره 9، صص 55-73. - جانز، آنتونی اچ ولاهود، (1389)، اسلام و سیاست بین‌الملل، ترجمه رضا سیمیر، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع). - جلالی، سید لطف الله، (1398)، تاریخ و عقاید ماتریدیه، چاپ اول، قم: انتشارات دانشگاه ادیان. - حسنی، محمد باقر، (1401)، «طالبان و دیوبندیسم»، نشریه معارف اسلامی و علوم سیاسی، بهار و تابستان، شماره 1، صص132-152. - خامنه‌ای، سید علی، (1347)، مسلمانان در نهضت هندوستان، چاپ اول، تهران: انتشارات آسیا. - خبر آنلاین، «طالبان می‌گویند ضد شیعیان نیستند»، 15/6/1400، https://b2n.ir/q22398. - خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، «گفتگوی رئیس جمهور با وزیر امور خارجه: شکست آمریکا در افغانستان باید به فرصتی برای امنیت و صلح تبدیل شود»،21/12/1401، https://b2n.ir/q85008. - خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، «گفتگوی شبکه العالم با کاظمی قمی»، 9/10/1401، https://b2n.ir/k70757. - خبرگزاری تسنیم، گفتگوی اختصاصی ولایتی: «افغانستان هم‌بخشی از محور مقاومت است»، 3/6/1400، https://b2n.ir/w68694. - خبر گزاری تسنیم، «جهادِ بر حق ما در آستانۀ پیروزی است»، 15/3/1379، http://B2n.ir/e16630. - دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، «دیدار رهبر و رئیس جمور جدید ایران»، 6/6/1400، https://b2n.ir/r76042. - دهکردی و دیگران، (1400)، «سیاستگذاری روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه با تاکید بر سوریه»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، زمستان، شماره 57، صص 205-222. - رادیو فردا، «ملا اختر منصور در ایران مشغول مذاکره بود»، 16/3/1395، https://b2n.ir/n95353. - رشید، احمد، (1377)، افغانستان، طالبان و سیاست‌های جهانی، چاپ اول، ترجمه عبدالغفار محقق، مشهد: ترانه. - رضوانی، علی اصغر، (1391)، وهابیت و شفاعت، چاپ اول، تهران: مشعر. - رضوانی، علی اصغر، (1390)، وهابیت و عالم برزخ، چاپ اول، تهران: مشعر. - رضوانی، علی اصغر، (1387)، «همگرایی مذاهب اسلامی از دیدگاه قرآن و روایات»، مجله طلوع نور، بهار، شماره 25، صص103-124. - سهارنپوری، خلیل احمد، (1394)، المهند علی المفند، چاپ اول، ترجمه عبد الرحمن سربازی، مشهد: نشر جاودان. - شبکه تحلیلی نخبگان، «اصل وحدت»، 21/8/1398، https://b2n.ir/p12533. - فرمانیان، مهدی، (1402)، «نامه آفتاب»، ماهنامه علمی و تحلیلی وضعیت‌شناسی شیعیان، تابستان، شماره 1، صص 28-36. - فتح‌الهی، عبد الرحمن، «روابط تهران با طالبان اجتناب‌ناپذیر است»، دیپلماسی ایرانی، 14/2/1400، https://b2n.ir/q40847. - کاظمی، علی اصغر، (1370)، نظریه‌های همگرایی در روابط بین‌الملل، چاپ اول، تهران: قومس. - کرمانی، طوبی، (1382)، «نگاهی بر وهابیت»، مقالات و بررسی‌ها،تابستان، دفتر 73، صص 9-27. - کریمی، علی، (1378)، مدیریت سیاسی در جوامع چند فرهنگی، چاپ اول، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. - گوهری مقدم، ابوذر و بشیری لحاق، میثم، (1396)، «کاربست نظریات همگرایی در طراحی مدل همگرایی منطقه‌ای در حوزه همسایگی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه دانش سیاسی، بهار و تابستان، شماره 1، صص 89-71. - ولی پور زرومی، حسین، (1381)، «موانع ذهنی و روانی همگرایی در خاورمیانه»، فصلنانه راهبرد، زمستان، شماره 26، صص360-344. - مژده، وحید، (1400)، افغانستان و پنج سال سلطه طالبان، چاپ اول، تهران: نشر نی. - هاشمی، سید محمد علی، (1398)، دین و دولت در عربستان سعودی (پیوند هویتی و ساختاری وهابیت با خاندان حاکم عربستان)، چاپ اول، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص). ب- عربی - ابن تیمیه البحرانی، عبدالرحمن بن محمد، (1423ق)، الرد علی الاخنائی قاضی المالکیه و استحباب زیاره، چاپ اول، بیروت: المکتبه العصریه. - ابن تیمیه البحرانی، عبد الرحمن بن محمد، (1433ق)، الجواهر الباهر فی زوار المقابر، چاپ اول، ریاض: مکتبه دارالمنهاج. - ابن تیمیه البحرانی، عبد الرحمن بن محمد، (1406ق)، المنهاج السنه النبویه، چاپ اول، ریاض: جامعه الامام محمد بن سعود الاسلامیه. - ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، (1414ق)، الدرر الکامنه فی اعیان المائه الثامنه، جلد یکم، چاپ اول، بیروت: دارالجیل. - ابن عابدین، محمد امین، (1415ق)، رد المحتار، جلد چهارم، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه. - ابن غنام، حسین، (1403ق)، تاریخ نجد، چاپ اول، ریاض: الصفحات الذهبیه. - بخاری، ابوعبدالله محمد بی اسماعیل، (1410ق)، صحیح البخاری، چاپ دوم، قم: المکتبه السلامیه النشر و التوزیع. - بن باز، عبد العزیز، (1413ق)، فتاوی مهمه لعموم الامه، چاپ اول، ریاض: دارالعاصمه. - بن باز، عبد العزیز، (1420ق)، مجموع فتاوی، جلد دوم، چاپ اول، ریاض: دارالقاسم. - بن باز، عبدالعزیز، (1415ق)، مجموعه فتاوای بن‌باز، جلد چهارم، ریاض: مکتبة دارطبریة. - تفتازانی، سعدالدین، (1421ق)، شرح العقائد النسفیه و معه العقائد النسفیه، بی‌جا: المکتبه الازهریه للتراث. - تهانوی، اشرف علی، (1430ق)، امداد الفتاوی، جلد پنجم، کراچی: دارالعلوم. - سبحانی، جعفر، (1385)، الوهابیه فی المیزان، چاپ اول، قم: موسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق علیه السلام. - طیب، محمد، (2009م)، علماء دیوبند عقیده و منهجا، چاپ اول، دیوبند: الجامعه الاسلامیه. - عبد الوهاب، محمد، (1396)، مولفات شیخ محمد بن عبد الوهاب، چاپ اول، ریاض: جامعه الامام محمد بن سعود. - عبد الوهاب، محمد، (1418ق)، کشف الشبهات، جلد ششم، چاپ اول، ریاض: وزاره الشئون الاسلامیه و الاوقاف و الدعوه و الارشاد. - عبد الوهاب، محمد، (بی‌تا)، رسالة فی الرد علی الرافضة، چاپ اول، ریاض: جامعه الامام محمد بن سعود. - قاری، ملاعلی، (1417ق)، شرح الفقه الکبر، چاپ اول، بیروت: دارالنفایس. - کوثری، محمد زاهد، (2000م)، مقالات کوثری، چاپ اول، مصر: المکتبه التوفیقه. - لاهیجی، عبد الرزاق، (1385)، شوارق الهام فی شرح تجرید الکلام، جلد اول، چاپ اول، قم: موسسه الامام الصادق. - ماتریدی، ابومنصور، (بی‌تا)، کتاب التوحید، قاهره: دارالجامعات المصریه. - ماتریدی، ابومنصور، (1404ق)، تاویلات اهل سنت، حققه و راجعه محمد مستفیض الرحمن، بغداد: مطبعه الارشاد. پ- اردو -گنگوهی، رشید احمد، (بی‌تا)، فتاوی رشیدیه، کراچی: دارالاشاعت. References - Michael Cook, “On the Origins of Wahhābism”, Journal of the Royal Asiatic Society, Third Series, Vol. 2, No. 2 (Jul., 1992), pp. 191-202 (12 pages), Published by: Cambridge University Press.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,698 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 406

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

بررسی تطبیقی مبانی اعتقادی طالبان و وهابیت؛ راهکارهایی برای سیاست خارجی ایران