دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات60
تعداد شماره‌ها2,199
تعداد مقالات17,837
تعداد مشاهده مقاله54,835,414
تعداد دریافت فایل اصل مقاله28,700,135
ابریشمی راد, محمد امین. (1402). حدود صلاحیت فقهای شورای نگهبان در نظارت شرعی بر اطلاق یا عموم اصول قانون اساسی. سامانه مدیریت نشریات علمی, 25(81), 185-214. doi: 10.22054/qjpl.2023.70421.2826
محمد امین ابریشمی راد. "حدود صلاحیت فقهای شورای نگهبان در نظارت شرعی بر اطلاق یا عموم اصول قانون اساسی". سامانه مدیریت نشریات علمی, 25, 81, 1402, 185-214. doi: 10.22054/qjpl.2023.70421.2826
ابریشمی راد, محمد امین. (1402). 'حدود صلاحیت فقهای شورای نگهبان در نظارت شرعی بر اطلاق یا عموم اصول قانون اساسی', سامانه مدیریت نشریات علمی, 25(81), pp. 185-214. doi: 10.22054/qjpl.2023.70421.2826
ابریشمی راد, محمد امین. حدود صلاحیت فقهای شورای نگهبان در نظارت شرعی بر اطلاق یا عموم اصول قانون اساسی. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1402; 25(81): 185-214. doi: 10.22054/qjpl.2023.70421.2826

حدود صلاحیت فقهای شورای نگهبان در نظارت شرعی بر اطلاق یا عموم اصول قانون اساسی

پژوهش حقوق عمومی
دوره 25، شماره 81، دی 1402، صفحه 185-214    اصل مقاله (654.77 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qjpl.2023.70421.2826
نویسنده
محمد امین ابریشمی راد*
استادیار حقوق عمومی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
چکیده
اصل 4 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران فقهای شورای نگهبان را برای اعمال نظارت شرعی بر اطلاق یا عموم اصول قانون اساسی صالح دانسته است. بر این اساس، فقهای آن شورا از طریق ارائه «تفاسیر شرعی مستقیم و صریح» یا «تفاسیر شرعی غیرمستقیم و ضمنی» حسب مورد اطلاق یا عموم اصول قانون اساسی را تقیید یا تخصیص زده‌اند. این پژوهش با شناسایی مصادیق اعمال این صلاحیت توسط فقهای شورای نگهبان در قالب پژوهشی توصیفی – تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش اصلی می‌باشد که فقهای شورای نگهبان تا چه حدی می‌توانند اطلاق یا عموم اصول قانون اساسی را قید یا تخصیص بزنند؟ یافته‌های این پژوهش اثبات کرده است که با عنایت به ترکیب اعضای مجلس بررسی نهایی قانون اساسی که اکثریت آنها فقیه و اسلام‌شناس بوده‌اند و تأیید قانون اساسی توسط حضرت امام خمینی (ره) و از سوی دیگر به جهت حفظ ثبات و انسجام قانون اساسی به‌عنوان یک میثاق ملی باید فرض را در خصوص مفاد قانون اساسی بر شرعی بودن آنها دانست و صلاحیت فقهای شورای نگهبان را منحصر به مواردی دانست که در فرآیند تصویب اصل نسبت به آن اجمال یا اهمال وجود داشته است. لذا فقهای شورا نمی‌توانند حوزه‌های خاص یا مقید قانون اساسی را از همان جهت یا آن دسته از اطلاق و عمومی که مدنظر تدوین‌کنندگان قانون اساسی بوده را قید یا تخصیص بزنند.
کلیدواژه‌ها
اصل 4 قانون اساسی؛ فقهای شورای نگهبان؛ نظارت شرعی؛ تفسیر شرعی؛ اطلاق و عموم اصول قانون اساسی
مراجع
کتاب­ ها

  • انصاری، مرتضی‌بن محمدامین، رسائل فقهیه (قم: مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۱۴ ه.ق).
  • انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، چاپ دوم، جلدهای پنجم و هفتم (تهران: انتشارات سخن، 1382).
  • البحرانی، محمد صنقور علی، المعجم الاصولی، جلد اول، چاپ دوم (بی‌جا: منشورات نقش، 1426 ه.ق).
  • البروجردی، السید حسین، تقریرات فی اصول الفقه، جلد اول (بی‌جا: مؤسسه النشر الاسلامی، بی‌تا).
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، چاپ بیستم (تهران: انتشارات گنج دانش، 1387).
  • خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی، چاپ دوم، جلد اول (تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1376).
  • رمضان حسن، خالد، معجم اصول الفقه (بی‌جا، بی‌تا).
  • صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد اول (تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1364).
  • فاضل لنکرانی، محمد، اصول فقه شیعه، جلد ششم (قم: مرکز فقهی ائمه اطهار علیه‌السلام، 1381).
  • کعبی، عباس، تحلیل مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر اصول قانون اساسی، جلد اول (تهران: انتشارات پژوهشکده‌ شورای نگهبان، 1394).
  • گرجی ازندریانی، علی‌اکبر، در تکاپوی حقوق اساسی، چاپ دوم (تهران: انتشارات جنگل، 1388).
  • مرکز اطلاعات و منابع اسلامی، فرهنگ نامه اصول فقه، جلد اول (قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1385).
  • مرکز اطلاعات و مدارک اسلامى، فرهنگ نامه اصول فقه‏ (قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم‏، 1389).
  • معین، محمد، فرهنگ فارسی، چاپ بیست و ششم (تهران: انتشارات امیرکبیر، 1387).
  • ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، جلد اول، چاپ ششم (تهران: نشر نی، 1387).
  • الهاشمی الشاهرودی، السیدمحمود، تحریرالاصول، جلد اول (بی‌جا، بی‌تا).
  • یزدی، محمد، قانون اساسی برای همه (تهران: انتشارات امیرکبیر، 1375).
مقاله‌ها

  • حسینی خامنه‌ای، سید محمد، «اصل چهارم قانون اساسی»، نشریه کانون وکلا، شماره 152-153، (1369).
  • سینایی، محمدتقی، «فرق بین حکومت و ورود و تخصیص و تخصص»، نشریه حقوق «کانون»، شماره 2، (1353).
  • نیکونهاد، حامد و زندیه، زهرا، «حکومت موازین اسلامی بر اطلاق و عموم اصول قانون اساسی در رویه فقهای شورای نگهبان؛ نگاهی رویه‌ای به آثار نظارت شرعی بر اصول قانون اساسی»، دانش حقوق عمومی، شماره 24، (1398).
  • هاشمی، سیدمحمد، «بررسی تطبیقی و موضوعی بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، نشریه تحقیقات حقوقی، شماره 8، (1369).
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,202
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 474


login