دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات60
تعداد شماره‌ها2,180
تعداد مقالات17,660
تعداد مشاهده مقاله53,938,994
تعداد دریافت فایل اصل مقاله28,359,429
بلالی اسکویی, آزیتا, جمالی, یحیی, کریمی پور, المیرا, خیری, جواد. (1402). تبیین ارتباط سازماندهی فضایی و جهت گیری خانه‌های تاریخی با تاکید بر نقش ورودی (نمونه موردی: خانه های بومی تبریز در دوره قاجار). سامانه مدیریت نشریات علمی, 10(20), 239-277. doi: 10.22054/qjik.2023.75679.1395
آزیتا بلالی اسکویی; یحیی جمالی; المیرا کریمی پور; جواد خیری. "تبیین ارتباط سازماندهی فضایی و جهت گیری خانه‌های تاریخی با تاکید بر نقش ورودی (نمونه موردی: خانه های بومی تبریز در دوره قاجار)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 10, 20, 1402, 239-277. doi: 10.22054/qjik.2023.75679.1395
بلالی اسکویی, آزیتا, جمالی, یحیی, کریمی پور, المیرا, خیری, جواد. (1402). 'تبیین ارتباط سازماندهی فضایی و جهت گیری خانه‌های تاریخی با تاکید بر نقش ورودی (نمونه موردی: خانه های بومی تبریز در دوره قاجار)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 10(20), pp. 239-277. doi: 10.22054/qjik.2023.75679.1395
بلالی اسکویی, آزیتا, جمالی, یحیی, کریمی پور, المیرا, خیری, جواد. تبیین ارتباط سازماندهی فضایی و جهت گیری خانه‌های تاریخی با تاکید بر نقش ورودی (نمونه موردی: خانه های بومی تبریز در دوره قاجار). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1402; 10(20): 239-277. doi: 10.22054/qjik.2023.75679.1395

تبیین ارتباط سازماندهی فضایی و جهت گیری خانه‌های تاریخی با تاکید بر نقش ورودی (نمونه موردی: خانه های بومی تبریز در دوره قاجار)

دو فصلنامه دانش های بومی ایران
مقاله 7، دوره 10، شماره 20، مهر 1402، صفحه 239-277    اصل مقاله (2.2 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qjik.2023.75679.1395
نویسندگان
آزیتا بلالی اسکویی* 1؛ یحیی جمالی2؛ المیرا کریمی پور3؛ جواد خیری4
1دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
2دانشجوی دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
3دانشجوی دکتری معماری اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
4کارشناسی ارشد معماری اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
چکیده
جهت‌گیری معماری، گاه یک انتخاب، گاه اجبار و گاه به عنوان یک راه‌‌حل، ناشی از عواملی است که معمار سنتی توانایی تغییر مکانشان را نداشته و با جهت‌گیری، تمایل خویش ناشی از عوامل متفاوت را جهت حل‌مسئله از طریق سلسله‌مراتب دسترسی در سازماندهی‌فضایی، نشان‌داده است. ورودی بعنوان عضوی مهم در نظام سلسله مراتبی، به عنوان شروع کننده و حلقه اتصال فضاها، می‌تواند بر جهت‌گیری خانه‌های بومی اثرگذار باشد. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با هدف تبیین ارتباط میان جهت‌گیری خانه‌های قاجاری تبریز و سازمان‌فضایی آن‌ها از منظر نظام ورودی انجام گرفته است. طی بررسی‌ها، هدف از طراحی ورودی، هدفمندبودن مسیر دسترسی به حیاط بود و دستگاه ورودی نقش بسزایی در جهت‌گیری دارد؛ بدین‌صورت که با وجود تعدد ورودی که هرکدام، امکان تقسیم خانه به یک بخش مجزا را دارند و هر بخش می‌تواند جهت‌گیری و محور خاص خود را داشته باشد. نظام فضایی هر بخش بر عهده حیاط (در ورودی‌های حیاط بیرونی) و تالار (در ورودی‌های سایر جبهه‌ها) است که با گذشت زمان و نزدیک‌شدن به انتهای دوره قاجار و توسعه‌عمودی خانه‌ها، این نقش از تالار به سرسرا محول شده است. همچنین سازماندهی با سرسرا بر خلاف سازماندهی با تالار، موجب کاهش استقلال و افزایش انعطاف‌پذیری فضاها شده است.
کلیدواژه‌ها
جهت‌گیری؛ سازماندهی فضایی؛ دسترسی؛ ورودی؛ خانه‌های بومی
مراجع
  • اسماعیلی سنگری، حسین و عمرانی، بهروز. (1393)، تاریخ و معماری خانه‌های تبریز قدیم، تبریز: فروزش.
  • اردلان، نادر و بختیار، لاله. (1380)، حس وحدت، سنت عرفانی در معماری ایرانی، ترجمه: حمید شاهرخ، اصفهان: نشر خاک.
  • ارغیانی، مصطفی. (1398)، «تحلیل راندمان عملکردی خانه‌های دوره قاجار شهر تبریز بر اساس شاخص کیفیت دسترسی به فضا»، دومین کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام، تبریز: دانشگاه تبریز.
  • ارمغان، مهتاب و ثروت جو، حمید. (1391)، «سازماندهی فضایی مسکن معاصر؛ بهره‌گیری از الگوهای معماری سنتی»، همایش ملی صد سال معماری و شهرسازی ایران، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز.
  • بانی مسعود، امیر. (1394)، معماری معاصر ایران: در تکاپوی بین سنت و مدرنیته، تهران: هنر معماری قرن.
  • بلیلان، لیدا. (1387)، تأثیر فضای بینابینی در پیوستگی عناصر معماری و شهری در ایران (مطالعه موردی: بخشی از بافت تبریز)، رساله دکتری رشته معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
  • بنتلی، ای‌ین؛ الکک، آلن؛ مورین، پال؛ گلین، سومک و اسمیت، گراهام. (1391)، محیط‌های پاسخده: کتابی راهنما برای طراحان؛ ترجمه: مصطفی بهزاد فر، تهران: دانشگاه علم و صنعت.
  • بهمنی، المیرا؛ گودرزی، سروش و زارعی، محمدابراهیم. (1395)، «بررسی شناخت عوامل زمینه‌گرا در کالبد خانه‌ها و بافت کهن سنندج با نگاهی به ویژگی‌های عمارت وکیل‌الملک»، مطالعات شهر ایرانی- اسلامی، سال هفتم، شماره 26: 55-69.
  • پوراحمدی، مجتبی؛ یوسفی، مجتبی و سهرابی، مهدی. (1390)، «نسبت طول به عرض حیاط و اتاق‌ها در خانه‌های سنتی یزد: آزمونی برای نظر استاد پیرنیا دربارۀ مستطیل طلایی ایرانی»، هنرهای زیبا، دوره سوم، شماره 47: 77-69.
  • تقوایی، ویدا. (1386)، «نظام فضایی پنهان معماری ایرانی و ســاختار آن»، هنرهای زیبا، دوره سی‌ام، شماره 30: 52-43.
  • تقی زاده، علیرضا و تقوایی، ویدا. (۱۳۹۸)، «محوربندی فضایی، سیر تجلی وحدت در کثرت در معماری خانه‌های سنتی شوشتر»، هویت شهر، دوره سیزدهم، شماره 40: 108-91.
  • جمالی، سیروس و خندانی، نادیا. (1399)، «مطالعه تطبیقی ساختار کالبدی خانه‌های سنتی دوره قاجار (نمونه موردی: شهر تهران و تبریز)»، شباک، دوره پنجم، شماره 55: 12-1.
  • حائری، محمدرضا. (۱۳۷۵)، «طراحی مسکن امروزی و اصول معماری خانه‌های سنتی»، آبادی، دوره ششم، شماره 23: ۱۸-۲۸.
  • حائری، محمدرضا. (1388)، خانه فرهنگ طبیعت: بررسی معماری خانه‌های تاریخی و معاصر. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری ایران.
  • حمزه نژاد، مهدی و رادمهر، مهسا. (1396)، «تحلیل اصول فضایی و الگوگزینی بهینه در معماری الگوگرای معاصر ایران، بررسی موردی: سازمان میراث فرهنگی کشور، حسین امانت»، مطالعات معماری ایران، دوره ششم، شماره 11: 168-145.
  • حق‌جو، امیر؛ سلطان‌زاده، حسین؛ تهرانی، فرهاد و آیوازیان، سیمون. (1398)، «سیر تحول در اندام‌های اصلی خانه‌های تبریز از دوره قاجار تا دوره پهلوی دوم»، صفه، دوره بیست و نهم، شماره 3: 140-121.
  • دانشمند، سارا و نقره‌کار، عبدالحمید. (1393)، «چگونگی طراحی ورودی با توجه به اصول شکل‌گیری معماری آستانگی»، ساخت شهر، دوره یازدهم، شماره 28: 54-41.
  • دیبا، داراب. (1378)، «الهام و برداشت از مفاهیم بنیادی معماری ایران»، معماری و فرهنگ، دوره اول، شماره 1: 111-97.
  • زومتور، پیتر. (۱۳۹۴)، رهیافت پدیدارشناسی در اندیشه پیتر زومتور، ترجمۀ مرتضی نیک فطرت و صدیقه میرگذار لنگرودی، تهران: موسسه علم معمار.
  • سلطان زاده، حسین. (1372)، فضاهای ورودی خانه‌های تهران قدیم، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  • سلطان‌زاده، حسین. (1373)، فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  • سلطان‌زاده، حسین. (1384)، «از خانه تا آپارتمان»، معماری و فرهنگ، دوره -، شماره 23: 154-143.
  • سلطانعلی، اکرم. (۱۳۹۰)، «تحلیل انتظام فضایی در طراحی معماری مسکن سنتی و معاصر ایرانی نمونه موردی شهر گرگان»، اولین همایش مسکن ایرانی، دانشگاه آزاد اسلامی شیراز.
  • فرح‌بخش، مرتضی؛ حناچی، پرویز و غنائی، معصومه. (1396)، «گونه شناسی خانه‌های تاریخی بافت قدیم شهر مشهد، از اوایل قاجار تا اواخر پهلوی اول»، مطالعات معماری ایران، دوره ششم، شماره 12: 116-97.
  • فلاح فر، سعید. (1389)، فرهنگ واژه‌های معماری سنتی ایران، تهران: انتشارات کاوش پرداز.
  • فلامکی، محمد منصور. (۱۳۹2)، اصل‌ها و خوانش‌ها در معماری ایرانی، تهران: موسسه علمی و فرهنگی فضا.
  • قائم، گیسو. (1375)، «زبان مشترک ساخت مسکن در معماری گذشته ایران»، صفه، سال ششم، شماره 21 و 22: 27-22.
  • قوچانی، محیا و عربی، محمد. (1399)، «شناسایی و اولویت‌بندی عوامل تأثیرگذار بر روند طراحی و نحو فضا در خانه‌های سنتی (نمونه موردی: خانه ادب سمنان)»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، دوره دهم، شماره ۲۶: ۲۳۳-۲۵۴.
  • کاتب، فاطمه. (1385)، معماری خانه‌های ایرانی، تهران: طبع و نشر.
  • کاظم‌زاده رائف، محمدعلی و میردریکوندی، صبا. (1399)، «بازشناسی چگونگی محرمیت در خانه سنتی ایرانی با تأکید بر مظاهر حریم خصوصی در عناصر معماری نمونه موردی: خانه رسولیان یزد»، معماری شناسی، سال سوم، شماره 17: 8-1.
  • کلانتریان، سیده مرجان؛ فروزان یار، حمیدرضا و اکبریان، محمدرضا. (1393)، «خانه‌های بافت تهران قدیم در دوران قاجار و پهلوی»، اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار تهران.
  • کیائی، مهدخت؛ سلطان زاده، حسین و حیدری، علی‌اکبر. (1398)، «سنجش انعطاف‌پذیری نظام فضایی با استفاده از تکنیک چیدمان فضا (مطالعۀ موردی: خانه‌های شهر قزوین)»، باغ نظر، دوره شانزدهم، شماره 71: 76-61.
  • معماریان، غلامحسین. (1372)، آشنایی با معماری مسکونی ایرانی: گونه شناسی درون‌گرا، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
  • معماریان، غلامحسین. (۱۳۸۴)، سیری در مبانی نظری معماری، تهران: انتشارات سروش دانش.
  • معماریان، غلامحسین. (۱۳۹2)، معماری ایرانی، به تقریر از دکتر محمد کریم پیرنیا، تهران: سروش دانش.
  • مهدوی نژاد، محمدجواد و ناگهانی، نوشین. (۱۳۹۰)، «تجلی مفهوم حرکت در معماری معاصر ایران»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دوره اول، شماره ۳: 34-21.
  • منصوری، بهروز. (۱۳۷۹)، مطالعه تحلیل خانه‌های تبریز پیش از دوره پهلوی (تحلیل گونه‌شناسانه طرح‌های اقلیمی و فرهنگی در خانه‌ها)، رساله دکتری رشته معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
  • میرمیران، سید هادی. (1379)، مدرسه شهید مطهری (سپهسالار): نگاهی به معماری دوره قاجار، شکوفایی فضا و افول ساخت و پرداخت. نشریه معمار، دوره -، شماره 8‌: 56-54.
  • نقره‌کار، عبدالحمید؛ حمزه نژاد، مهدی و رنجبر کرمانی، علی‌محمد. (۱۳۸۷)، درآمدی بر هویت اسلامی در معماری و شهرسازی، تهران: پیام سیما.
  • نوایی، کامبیز و حاجی قاسمی، کامبیز. (1391)، خشت و خیال، تهران: انتشارات سروش.
  • هاشمی زرج‌آباد، حسن؛ زارعی، علی و تقوی، عابد. (1393)، «درون‌گرایی و بازتاب اصل محرمیت در معماری ایرانی- اسلامی، نمونه پژوهش میدانی؛ خانه‌های تاریخی بیرجند»، خراسان بزرگ، دوره نهم، شماره 2: 97-83.
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 607
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 498


login