دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات61
تعداد شماره‌ها2,213
تعداد مقالات18,002
تعداد مشاهده مقاله55,457,250
تعداد دریافت فایل اصل مقاله28,951,755
ابوعلی, رجاء, عارفی, احمد. (1402). تقابل جهان‌بینی گفتمانی حضرت نوح(ع) و قوم او در سورۀ هود طبق تحلیل گفتمان انتقادی وان‌دایک. سامانه مدیریت نشریات علمی, 14(55), 1-38. doi: 10.22054/rjqk.2023.75991.2877
رجاء ابوعلی; احمد عارفی. "تقابل جهان‌بینی گفتمانی حضرت نوح(ع) و قوم او در سورۀ هود طبق تحلیل گفتمان انتقادی وان‌دایک". سامانه مدیریت نشریات علمی, 14, 55, 1402, 1-38. doi: 10.22054/rjqk.2023.75991.2877
ابوعلی, رجاء, عارفی, احمد. (1402). 'تقابل جهان‌بینی گفتمانی حضرت نوح(ع) و قوم او در سورۀ هود طبق تحلیل گفتمان انتقادی وان‌دایک', سامانه مدیریت نشریات علمی, 14(55), pp. 1-38. doi: 10.22054/rjqk.2023.75991.2877
ابوعلی, رجاء, عارفی, احمد. تقابل جهان‌بینی گفتمانی حضرت نوح(ع) و قوم او در سورۀ هود طبق تحلیل گفتمان انتقادی وان‌دایک. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1402; 14(55): 1-38. doi: 10.22054/rjqk.2023.75991.2877

تقابل جهان‌بینی گفتمانی حضرت نوح(ع) و قوم او در سورۀ هود طبق تحلیل گفتمان انتقادی وان‌دایک

پژوهشنامه معارف قرآنی
مقاله 1، دوره 14، شماره 55، دی 1402، صفحه 1-38    اصل مقاله (1.52 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2023.75991.2877
نویسندگان
رجاء ابوعلی1؛ احمد عارفی* 2
1دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبایی تهران
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبایی تهران
چکیده
تحلیل گفتمان انتقادی درصدد کشف جهان­بینی گوینده از طریق بررسی نحوه گفتمان با شرایط برون­متنی است. وان دایک زبان را حامل ایدئولوژی گوینده و دارای بار قدرت می­داند. او در گفتمان انتقادی، به تأکید بر ویژگی­های مثبت خود و ویژگی­های منفی دیگری، تأکید بر طرد ویژگی­های مثبت دیگری و ویژگی­های منفی خودی در ساختارهای خرد واژگانی، نحوی، بلاغی، معنایی، استدلالی و کنشی اشاره دارد. سوره هود دارای گفتگوی حضرت نوح و قومش است که دو طرف گفتگو سعی در تأکید ویژگی‌های مثبت خود و ویژگی­های منفی دیگری و طرد ویژگی­های منفی خود و ویژگی­های مثبت دیگری است. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و تحلیل گفتمان انتقادی وان دایک درصدد تحلیل گفتمان نوح(ع) و قومش در سوره هود است. این پژوهش ثابت می­کند که در سوره هود، گفتمان نوح، با وجود سرسختی­ها و تهدیدها و تحقیرهای قومش علیه او، بیشتر برپایه تقویت ویژگی­های مثبت خود و ویژگی‌های منفی قومش با نرمی و مدارا و زبانی انعطاف­پذیر و پرسشی و دارای بار عاطفی سرشار از نوع دوستی برپایه مردم سالاریِ دینی و استدلال منطقی برای به تفکر واداشتن قومش جهت دوری از سرسختی است که با کاربست صورت­های مختلف زبانی، گفتمان را با در نظر گرفتن منفعت خود و قومش، به سمت خود تغییر می­دهد تا آنان را به راه راست هدایت نماید، در حالی­که گفتمان قومش، با کاربست صورت‌های مختلف زبانی، سعی در تغییر جهتِ قدرتِ گفتمان به نفع خود و به ضرر حضرت نوح با خشونت و تهدید و زبانی انعطاف­ناپذیر و قطعیت و سخت­سری در کلام برپایه دیکتاتوری بدون استدلال منطقی را برپایه دیکتاتوری دارند.
کلیدواژه‌ها
تحلیل گفتمان انتقادی؛ وان دایک؛ حضرت نوح؛ ایدئولوژی؛ استدلال
مراجع
آلوسی، ابوالفضل. (1994م). روح­المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی. ضبط و تصحیح علی عبدالباری عطیه. ج6. بیروت: دارالکتب العلمیّه.

ابن عاشور، محمد الطاهر. (1984م). تفسیر التحریر والتنویر. ج12. تونس: الدار التونسیه.

ابن کثیر. (1431ق). تفسیر القرآن العظیم. تحقیق حکمت بن بشیر بن یاسین. ج4. المملکه­ العربیه السعودیه: دار­ بن الجوزی.

ابن هشام انصاری. (2000م). مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب. التحقیق والشرح الدکتور عبداللطیف محمد الخطیب. ج4. الکویت: التراث العربی.

أبوحیان الأندلسی، محمد. (2010م). تفسیر البحر المحیط. دراسة وتحقیق وتعلیق عادل احمد عبدالموجود واحمد النجولی الجمل. ج5. بیروت: دارالکتب العلمیه.

أبوالسعود، محمد. (د.ت). إرشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم. ج4. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

بسیونی، عبدالفتاح فیود. (2015م). علم المعانی(دراسه بلاغیّه ونقدیّه لمسائل­المعانی). القاهره: مؤسسه المختار.

بیتس، دانیل و فرد پلاگ. (1375ش). انسان­شناسی فرهنگی. ترجمه: محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.

جرجانی، عبدالقاهر. (2004م). دلائل الإعجاز. تعلیق محمود محمد شاکر. القاهره: مکتبه الخانجی.

الرازی، محمد فخرالدین. (1981م). تفسیر الفخر الرازی المشتهر بالتفسیر الکبیر ومفاتیح الغیب. ج17. بیروت: دارالفکر.

راغب اصفهانی. (2009م). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق صفوان عدنان داوودی. بیروت: الدار الشامیّه.

سامرایی، فاضل صالح. (2000م). معانی النحو. . ج1. عمان: دارالفکر.

سلطانی، علی اصغر. (1384ش). «تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش». دانشگاه باقرالعلوم. علوم سیاسی. دوره7. شماره28. صص153-180.

 سیدقطب. (2003م). فی ظلال القرآن. ج4. بیروت: دارالشروق.

 طبرسی، ابوعلی الفضل. (2006م). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. ج5. بیروت: دارالعلوم.

 فتاحی، سیدمهدی. (1387ش). «گفتمان قدرت در اندیشه میشل فوکو». فصل­نامه دانشنامه. دوره 1. شماره 4. صص65-73.

فرکلاف، نورمن. (1379ش). تحلیل گفتمان انتقادی. ترجمه فاطمه شایسته پیران و دیگران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها.

قرطبی، أبوعبدالله. (1964م). الجامع لأحکام القرآن: تفسیر القرطبی. ج9. تحقیق: أحمد البردونی وإبراهیم أطفیش. القاهره: دارالکتب المصریه.

مرتاض، عبدالملک. (1998م). فی نظریة الروایة(بحث فی تقنّیات السرد). کویت: علم المعرفه.

 مکارم شیرازی، ناصر. (1387ش). تفسیر نمونه. ج6. تهران: دارالکتب الإسلامیه.

وان دایک، تئون. (1394ش). ایدئولوژی و گفتمان. ترجمۀ محسن نوبخت. تهران: سیاهرود.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 713
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 522


login