| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شمارهها | 2,187 |
| تعداد مقالات | 17,728 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,550,957 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,557,535 |
بازخوانی مدافعانه از اندیشۀ آخوند خراسانی در مسأله تحریف قرآن | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 4، دوره 14، شماره 54، مهر 1402، صفحه 91-120 اصل مقاله (1.06 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2023.62338.2372 | ||
| نویسنده | ||
| روح الله محمدعلی نژاد عمران* | ||
| دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی(ره)، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| اگرچه در اندیشه غالب الهیات اسلامی، روایات تحریفنما مقبولیت نداشته و بهطور ویژه شیعیان بر این باورند که هرگز در محتوی و الفاظ قرآن کریم تحریف صورت نپذیرفته است، اما برخی گزارشها از اقوال گاه بر پذیرش وقوع تحریف در قرآن از سوی شیعیان حمل میشود و اندیشۀ تحریفناپذیری نزد شیعه را دچار خدشه میسازد. طرح ادعای علم اجمالی و مساعدت اعتبار با تحریف قرآن در کلام آخوند محمدکاظم خراسانی(متوفی 1329ق) فقیه و اصولی صاحب کتاب کفایهالأصول، از جمله این موارد است که منجر به ایجاد شائبه شده لذا پرداختن به آن و بازخوانی و تحلیل دیدگاه این اندیشمند شیعی در مسأله تحریفپذیری قرآن را از اهمیت ویژهای برخوردار میسازد. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی رویکرد کلی عقلگرایانۀ آخوند خراسانی و مبانی او در بیان حجیّت ظواهر کتاب معرفی و وجوه استدلال آخوند در باب روایات تحریفنما شناسانده شده است. یافتههای مقاله حکایت از سوء برداشت منتقدین از دیدگاه آخوند خراسانی نسبت به روایات تحریفنما دارد و این در حالی است که مرحوم آخوند انگارۀ تحریف قرآن را کاملاً بیاعتبار میداند. وی در بیان حجیت ظواهر الفاظ قرآن، با طرح فرض محتمَل بر تحریف به نقصان، آنرا صرفاً نوعی علم اجمالیِ غیر منجِّز و نیز فاقد معزِّریت میداند که اساساً حجت نبوده و طبعاً لطمهای نیز به سلامت اعتبار ظواهر قرآن وارد نمیسازد. بر این اساس، بحث آخوند ارتباطی با پذیش اعتبار روایات تحریفنما نداشته و اینگونه وجود دلیل عقلی بر این مسأله را طرح و رد میسازد. اعتقاد به اصل عدم تحریف قرآن کریم در میان شیعه بویژه مرحوم آخوند خراسانی غیر قابل انکار است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| تحریفناپذیری؛ قرآن کریم؛ شیعه؛ آخوند خراسانی؛ روایات تحریفنما | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن بابویه، محمد بن علی. (1412ق.). اعتقادات الامامیه. قم: محقق.
ابن شاذان، فضل. (1395 ش.). الایضاح. تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
ابن غضائری، حسین. (1380 ش.). الرجال لإبن الغضائرى. قم: دار الحدیث.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. (1425 ق.). تفسیر القرآن العظیم. ریاض: دار عالم الکتب.
اردبیلی، احمد. (1393ش.). مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: جامعه مدرسین.
استادی، رضا. (1386 ش.) آشنایى با تفاسیر- عدم تحریف قرآن و چند بحث قرآنى. قم: دفتر نشر برگزیده.
اشعری، علی بن اسماعیل. (1400 ق.). مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین. بیروت: دار النشر فرانز شتاینر.
بلاغی، محمدجواد. (1378 ش.). آلاء الرحمن فى تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
تستری، محمدتقی. (1363 ش.). قاموس الرجال. قم: موسسه النشر الاسلامی.
تهرانی، آقا بزرگ. (1403 ق.). الذریعه الی تصانیف الشیعه. بیروت: دارالاضواء.
__________ . (1398ش.). طبقات اعلام الشیعه. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
جزایرى، نعمه اللّه. (1412 ق.). الانوار النعمانیه. بیروت: دار القاری.
جعفریان، رسول. (1382 ش.). افسانه تحریف قرآن. تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل.
جمعى از نویسندگان. (1382ش.). آشنایى با قرآن. تهران: امیر کبیر.
جواهری، محمد حسن. (1385 ش.).پرسمان علوم قرآنى. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
حسینی میلانی، علی. (1375ش.). التحقیق فی نفی التحریف. قم: شریف رضی.
حلی، حسن بن یوسف. (1401 ق.). أجوبه المسائل المهنائیه. قم: مطبعة الخیام.
خراسانی، محمدکاظم. (1432 ق.). کفایه الأصول. قم: آل البیت.
خمینی، روحالله. (1385 ش.). انوار الهدایة فی التعلیقة على الکفایه. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
خویی، ابوالقاسم. (1385 ق.). البیان فی التفسیر القرآن. نجف: مؤلف.
درایتی، محمد حسین. (1391 ش.). الرسائل الرجالیه. قم: دار الحدیث.
راضی، محمدطاهر. (1384 ش.). بدایه الوصول فی شرح کفایة الأصول. قم: دار الهدی.
رشاد، علی اکبر. (1396 ش.). دانشنامه علوم قرآن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
سبحانی، جعفر. (1432). المبسوط فی أُصولالفقه. چاپ اول. قم: موسسه امام صادق(علیهالسلام).
صرامی، سیفالله. (1383 ش.). مبانى حجیت آراى رجالى. قم: دار الحدیث.
صفار، محمدبن حسن. (1385 ق.). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلى الله علیهم. قم: مکتبه الحیدریه.
طباطبائی، محمد حسین. (بیتا). قرآن در اسلام. قم: بوستان کتاب. 1388 ش.
_____________. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، احمد بن علی. (1413 ق.). الإحتجاج على أهل اللجاج. قم: اسوه.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372 ش.). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
طریحی، فخرالدین بن محمد. (1985 م.). مجمع البحرین. بیروت: دار و مکتبه الهلال.
طوسی، محمد بن حسن. (1403 ق.). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عسکری، مرتضی. (1417 ق.). القرآن الکریم و روایات المدرستین. تهران: مجمع العلمى الاسلامى.
علمالهدی، علی بن الحسین. (1411 ق.). الذخیره فی علم الکلام. بیروت: مؤسسة النشر الإسلامی.
فاضل لنکرانی، محمد. (1391 ش.). إیضاح الکفایه. قم: مرکز فقه الائمه الاطهار(ع).
فیض کاشانی، محسن. (1410 ق.). الصافی. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
قمی، ابوالقاسم. (1430 ق.). القوانین المحکمه فی الأصول. قم: احیاء الکتب الاسلامیه.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1429 ق.). الکافی. قم: دار الحدیث.
مازندرانى، محمد صالح. (1429 ق.). شرح جامع على الکافى. قم: دار الحدیث.
مامقانی، عبدالله. (1383 ش.). تنقیح المقال فی علم الرجال. قم: آل البیت.
مؤدب، رضا.( 1388 ش.). نزول قرآن و رؤیاى هفت حرف. قم: بوستان کتاب.
مؤدب، رضا و عبدالرضا حدادیان. بررسی دلالی روایات تحریفنما در تفسیر عیاشی. مجله حدیث پژوهی. 1391 ش. ش 8. صص 141-166.
مجلسی، محمدباقر. (1405 ق.). بحار الانوار. بیروت: دارالکتب العربی.
__________. (1363 ش.). مرآة العقول. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مطهری، مرتضی. (1388 ش.).آشنایى با قرآن (شناخت قرآن). تهران: صدرا.
_________. (1372 ش.). مجموعهآثار استاد شهید مطهرى. تهران: صدرا.
مظلومی، رجبعلی. (1360 ش.). پژوهشى پیرامون آخرین کتاب الهى. تهران: آفاق.
معرفت، محمد هادی. (1379 ش.). تحریف ناپذیرى قرآن. ترجمه: علی نصیری. تهران: سمت.
___________. (1410 ق.). صیانۀ القرآن من التحریف. قم: دارالقرآن الکریم.
معلم حبیبآبادی، محمدعلی. (1381 ش.). مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار. تهران: نقش مانا.
مفید، محمد بن محمد. (1414 ق.).اوایل المقالات. بیروت: دارالمفید.
___________. (1413 ق.). المسائل السرویه. قم: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.
مکارم شیرازی، ناصر. (1374 ش.).تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مهدوی راد، محمدعلی. (1382 ش.). آفاق تفسیر مقالات و مقولاتى در تفسیر پژوهى. تهران: هستینما.
نجارزادگان، فتح الله. (1384 ش.). تحریف ناپذیرى قرآن. تهران: مشعر.
___________. (1382 ش.). سلامۀ القرآن من التحریف. تهران: مشعر.
نجاشی، احمد. (1374 ش.). رجال النجاشی. قم: موسسه النشر الاسلامی.
نحاس، احمد بن محمد. (1429 ق.). اعراب القرآن. بیروت: دار المعرفه.
نوری، حسین. (1375 ش.). خاتمة المستدرک. قم: آل البیت. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 820 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 464 |
||