| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,178 |
| تعداد مقالات | 17,639 |
| تعداد مشاهده مقاله | 53,283,604 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,194,837 |
پیوندهای تاریخی بین تشیع و تصوف: تحلیل تاریخی از ارتباط غلات و نسبت آنها با تصوف و تشیع در اسلام | ||
| پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه | ||
| مقاله 5، دوره 4، شماره 7، مهر 1402، صفحه 145-141 اصل مقاله (1.37 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jcst.2024.76461.1137 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد اسماعیل عبداللهی* 1؛ ابوالفضل تاجیک2؛ احسان احمدی خاوه3 | ||
| 1استادیار گروه حکمرانی فرهنگی اجتماعی، دانشکده حکمرانی، دانشگاه تهران | ||
| 2استادیار گروه ادیان و عرفان، دانشکده مطالعات اسلامی، دانشگاه بین المللی اهل بیت علیهم السلام تهران، ایران | ||
| 3دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، پیام نور تهران جنوب | ||
| چکیده | ||
| در طول تاریخ اسلام، اتهام شیعی گری به برخی از صوفیان و اتهام صوفیگری به برخی شیعیان سبب شده است تا نسبت این دو جریان فکری تاریخ اسلام کانون توجه محققان قرار گیرد. مسئله اساسی موردبحث این مقاله این است که چه نحوه ارتباطی بین تشیع و تصوف و غلو برقرار است و بسترهای زمینه‌ساز اثرگذاری هر یک بر دیگری چه بوده است؟ فرضیه اولیه تحقیق عبارت است از اینکه: باوجود تفاوت‌هایی که هر دو جریان تصوف و تشیع در برخی مبانی معرفت‌شناسی دارند، اما بحث ولایت، حلقه وصل این دو جریان در طول تاریخ اسلام بوده است. بروز پدیده تاریخی غالیگری به‌موازات تشیع در تاریخ اسلام و استمرار حیات غالیان در بین برخی از فرقه‌های شیعه در قالب تصوف، ازجمله نکات مهم تاریخی است. این مقاله درصدد است با روش توصیفی – تحلیلی، پیوندهای تاریخی تشیع و تصوف را بررسی کرده و به نقش غلات و نسبت آنها با تصوف و تشیع اشاره نماید تا از این رهگذر بتواند زمینه جدیدی برای امتداد پژوهش‌هایی در این حوزه را به ارمغان بیاورد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عرفان؛ تصوف؛ تشیع؛ غلو؛ غالیگری؛ اسلام | ||
| مراجع | ||
|
منابع
قرآن کریم.
ابن‌بابویه (1390 ق)، من لا یحضره الفقیه، دارالکتب‌الاسلامیه، جلد 1، تهران.
ابن منظور (۱۴۰۵ ق)، لسان العرب، اول، دار احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان.
شیخ مفید، محمد بن محمد (1413 ق)، تصحیح الاعتقادات الامامیه، تحقیق حسین درگاهی، انتشارات الموتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، تهران.
شیخ مفید، محمد ابن محمد (۱۴۱۴ ق)، تصحیح اعتقادات الامامیه، دوم، دار المفید، بیروت.
اشعری قمی، سعد بن عبدالله (1963)، المقالات و الفرق، به اهتمام محمدجواد مشکور، تهران.
اصفهانی، میرزا مهدی (1385)، ابواب الهدی، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
امینی‌نژاد، علی (1394)، آشنائی با مجموعه عرفان اسلامی، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم.
آقانوری، علی (۱۳۸۷)، عارفان مسلمان و شریعت اسلام. دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی، قم.
الهامی، داود (۱۳۷۸)، پیدایش تصوف در میان شیعیان، انتشارات مکتب اسلام، قم.
پازوکی، شهرام (۱۳۷۹)، تصوف علوی: گفتاری در باب انتساب سلاسل صوفیه به حضرت علی (ع)، فصل‌نامه اندیشه دینی شیراز، شماره اول و دوم، ۷۳-۷۲.
پازوکی، شهرام (پاییز و زمستان ۱۳۸۵)، پارادوکس تصوف نزد استادان و شاگردان ملاصدرا، فلسفه، شماره ۱۲، ۹۴.
پطروشفسکی، ای.پ (1351)، نهضت سربداران خراسان، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، تهران.
جهان‌بخش، جویا (1390)، سه گفتار در غلوپژوهی، انتشارات اساطیر، تهران.
حاجی زاده، یدالله؛ صفری فروشانی، نعمت الله؛ بارانی، محمدرضا؛ جباری، محمدرضا (پاییز 1392)؛ ریشه‌ها و علل پیدایش غلو در عصر ائمه(ع)، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال چهارم شماره 12.
حسین، طه (بی‌تا)، الفتنه الکبری، علی و به نوه، انتشارات دارالمعارف، قاهره.
حسینی طهرانی، محمدحسین (1421)، روح مجرد؛ یادنامه موحد عظیم و عارف کبیر، حاج سید هاشم حداد، انتشارات علامه طباطبایی، مشهد.
خیاطیان، قدرت الله؛ خادمی، سمیه (۱۳۹4)؛ تأثیر نهضت سربداران در نزدیکی تصوف به تشیع: تفکرات شیعی و عرفانی سربداران، مجموعه مقالات همایش علمی کنگره بین المللی سربداران، دانشگاه حکیم سبزواری، 367-383، سبزوار.
زبیدی، محمد مرتضی. (بی‌تا). تاج العروس من جواهر القاموس، انتشارات دار مکتبة الحیاة، بیروت.
زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۶۲)، ارزش میراث صوفیه، امیرکبیر، تهران.
زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۸۹)، دنباله جست‌وجو در تصوف ایران، امیرکبیر، تهران.
سجادی، سید ضیاءالدین (1392)، مقدمه‌ای بر مبانی عرفان و تصوف، انتشارات سمت، تهران.
شهرستانی، ابوالفتح محمد بن عبدالکریم بن ابی بکر احمد. (بی‌تا). الملل و النحل، انتشارات دارالمعرفة للطباعة و النشر، بیروت.
صابری، حسین (1390) تاریخ فرق اسلامی، جلد 2، چاپ هفتم، سمت، تهران.
صفری فروشانی، نعمت الله (1388)، غالیان؛ کاوشی در جریانها و برایندها تا پایان سده سوم، آستان قدس رضوی، مشهد.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1391)، رسالت تشیع در دنیای امروز، بوستان کتاب، قم.
طبری، محمد بن جریر (1407 ق)، تاریخ الطبری، انتشارات دارالکتاب العلمیه، بیروت.
طریحی، فخرالدین (۱۳۷۵)، مجمع البحرین، سوم، مرتضوی، ج ۱، تهران.
طوسی، محمد بن حسن (1404 ق)، اختیار معرفة الرجال (رجال کشی)، تحقیق میر داماد/ محمد باقر حسینی/ سید مهدی رجائی، انتشارات مؤسسه آل البیت(ع)، قم.
عمید زنجانی، عباسعلی (۱۳۶۷)، تحقیق و بررسی در تاریخ تصوف، دار الکتب الاسلامیه، تهران.
فراهیدی، خلیل بن احمد (۱۴۰۹ ق)، العین، چ دوم، ج ۴، دارالهجرة، قم.
قاضی عبدالجبار (1966)، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ج 20، تصحیح عبدالحلیم محمود و سلیمان دنیا، قاهره.
کرباسی‌زاده اصفهانی، علی (۱۳۸۱)، حکیم متأله بیدآبادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
کربن، هانری (۱۳۸۳)، از هایدگر تا سهروردی، ترجمه حامد فولادوند، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد، تهران.
کربن، هانری (1396)، تاریخ فلسفه اسلامی، توسط انتشارات مینوی خرد، تهران.
مادلونگ (1377)، فرقه‌های اسلامی، ابوالقاسم سری، انتشارات اساطیر، تهران.
مجلسی. (بی‌جا). بحار الانوار، جلد 25، نرم افزار جامع الاحادیث، نور.
مدرسی طباطبایی، سیدحسین (1389)، نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزد پناه، انتشارات کویر، تهران.
مطهری، مرتضی (۱۳۶۲)، خدمات متقابل اسلام و ایران، صدرا، تهران.
مقریزی، احمد بن علی (1853)، خطط؛ الواعظ و الاعتبار به ذکر الخطط و الاثار، قاهره.
موسوی زاده، امین (1362)، «عرفان شیعی یا عرفان شیعه؟»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر سید کاظم موسوی بجنوردی، تهران.
میرباقری فرد، علی اصغر (1391)، عرفان عملی و نظری یا سنّت اوّل و دوم عرفانی؟ (تأمّلی در مبانی تصوّف و عرفان اسلامی)، پژوهش‌های ادب عرفانی، دوره 6، شماره 2، شماره پیاپی 2، بهار و تابستان 1391، 65-88.
نجاشی، ابوالعباس (1407)، رجال النجاشی، تصحیح شبیری زنجانی، قم.
نصر، حسین (۱۷ آذر ۱۳۸۳)، تشیع و تصوف، ترجمه محمد سوری، روزنامه همشهری، ضمیمه خردنامه، ۱۲.
نوبختی، ابو محمد حسن بن موسی (1388 ق)، فرق الشیعه. تعلیق سید محمد صادق بحر العلوم، انتشارات مکتبة الحیدریّه، نجف.
نوروزی، اصغر (پاییز و زمستان 1392)، نسبت تصوف و عرفان با تشیع و خاستگاه شیعی عرفان از منظر علامه طباطبایی، حکمت عرفانی، سال دوم شماره 2 (پیاپی 6].
هاشمی معروف، حسنی (۱۳۶۹)، تشیع و تصوف، ترجمه سیدصادق عارف، آستان قدس رضوی، مشهد.
فیض کاشانی، محمد بن مرتضی (۱۳۶۵ ش)، الوافی، اصفهان، مکتبة أمیرالمؤمنین.
شیخ مفید (1413 ق)، الامالی، مصحح: استاد ولى، حسین وغفارى على اکبر، قم.
قمی (۱۳۷۹ ش)، منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل، قم، دلیل ما.
مکی، ابوطالب (1310 ق)، قوت القلوب فی معامله المحبوب، ج 1، بیروت، دار صادر.
کاشانی، عزالدین محمود (1387)، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تصحیح جلال الدین همایی، چ 8، تهران، نشر هما.
هجویری علی بن عثمان (1390)، کشف المحجوب، به تصحیح دکتر محمود عابدی، چاپ 7، سروش، تهران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,446 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 360 |
||