| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,180 |
| تعداد مقالات | 17,660 |
| تعداد مشاهده مقاله | 53,946,662 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,360,196 |
تحلیل ماهیت و مبانی امامیّه و اهلسنّت از امام و خلیفه با تأکید بر دیدگاه قاضی باقلانی وعلامه حلّی | ||
| پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه | ||
| مقاله 9، دوره 5، شماره 8، فروردین 1403، صفحه 263-294 اصل مقاله (1.25 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jcst.2024.77162.1143 | ||
| نویسندگان | ||
| حسین رضایی* 1؛ محمدباقر سعیدی روشن2 | ||
| 1دانشجوی دکتری قرآن و حدیث پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ دانشپژوه سطحچهار (دکتری) شیعه شناسی، تهران، ایران | ||
| 2استاد گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| مسئله امامت و خلافت در فرهنگ امامیّه و اهل سنّت از مباحث کلیدی و اختلافی به شمار میرود. این مقاله با تحلیلیِ تطبیقی از ماهیت، مبانی و ویژگی‌‌های امام از دیدگاه دو متکلم اثناعشری و اهل سنّت؛ قاضی باقلانی اشعری و علامهحلّی نگاشته شده است. پس از بررسی و تطبیق آراء؛ یافتهها نشان از آن دارد که برداشت و باورهای این دو متکلم در مسئله امامت با یکدیگر متفاوت است؛ چراکه قاضی وجوب امام را یک وجوب شرعی - نه عقلی- و اساساً بحث از امامت را یک فرع فقهی میداند؛ اما علامه قائل است، بحث از امامت یک بحث کلامی و نصب امام هم از ناحیۀ الهی صورت می‌‌پذیرد؛ بنابراین امام در دیدگاه باقلانی و غالب اهل سنّت یک مقامِ حکومتی ظاهری است که علاوه بر جایگاه دنیایی، حفظ و اجرای دین را نیز برعهده دارد، به همین دلیل در ماهیت و مبانی نظری و مصداقی امام که در شاکله و ویژگی‌‌های شخصیّتی ایشان نمود پیدا میکند با امامیه دچار اختلاف رأی شدهاند. مقالۀحاضر به شیوهای اسنادی همراه با پردازش اطلاعات و با هدف تبیین مفهومِ واقعی از حقیقت وجودی امام و واکاوی اوصافایشان، به عنوان وصیِّ نبیخاتم، جمعآوری و تنظیم شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امام- خلیفه؛ ماهیّت؛ مشخصه ها؛ علامه حلّی؛ قاضی باقلانی | ||
| مراجع | ||
|
*قرآن کریم
*نهج البلاغه
آمدی، عبدالواحد، (۱۴۲۴ ق). ابکار الافکار فی اصول الدین. بیروت: دار الکتب العلمیة.
(۱۳۷۷). غررالحکم و درر الکلم. تهران: دفتر نشر و فرهنگ، چاپ اوّل.
ابن أبیالحدید معتزلی، عبدالحمید، (1967 م). شرح نهجالبلاغه. داراحیاء الکتب العربیة، چاپ دوّم.
ابن تیمیّه، احمد بن عبد الحلیم بن تیمیّه، (۱۳۲۲). منهاج السنّه النّبویّه. مصر: چاپ اوّل.
ابن حنبل، احمد، (بیتا). مسند، تحقیق: بیروت: دار الفکر.
ابن قتیبه دینوری، محمّد بن مسلم، (۱۴۱۳ ق). الامامه و السیاسه. قم: انتشارات شریف رضی، چاپ اوّل.
ابن کثیر، اسماعیل. (۱۴۰۹ ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت.
ابن ماجه قزوینی، ابوعبدالله محمّد بن یزید، (بیتا). سنن. بیروت: دارالفکر.
ابیحفص النسفی، عمر بن محمّد، (۱۴۰۸ ق). العقائد النسفیه. بغداد: مکتبه المثنی.
اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل، (بیتا). اللمع فی ردّ علی اهل الزیغ و البدع. مکتبة الازهریه، بیجا.
(۱۴۱۱ ق). مقالات الاسلامیین. بیروت: المکتبة العصریه.
امینی، عبدالحسین، (۱۴۲۱ ق). الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب. قم: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه.
اوجاقی، ناصرالدین، (۱۳۸۷). علم امام از دیدگاه کلام امامیه. قم: انتشارات جاویدان، چاپ اوّل.
ایجی، قاضی عضدالدین، عبدالرحمن، (۱۳۲۵). شرح مواقف. تحقیق: عبدالرحمان عمیرة، مصر: مطبعة السعادة.
(۱۴۱۷ ق). قواعد المرام فی علم الکلام. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
باقلانی، محمّد بن طیّب، (1993 م). تمهید الاوائل و تلخیص الدلائل. بیروت: مؤسسه الکتب الثقافیه، الطبعه الثالثه.
(1986 م). الانصاف. تحقیق: عماد الدین احمد حیدر، بیروت: المزرعه بناقل الایمان، الطابق الاوّل.
(2002 م). مناقب الائمه. تحقیق: سمیره فرحات، بیروت: دار المنتخب العربی، الطبع الاولی.
(بیتا). الانتصار لنقل القرآن. تحقیق: محمّد غلول سلام، بیروت: ناشر المعارف بالاسکندریه.
بخاری، محمّد بن عیسی، (۱۴۰۱ ق). صحیح بخاری. بیروت: دار الفکر.
بدوی، عبدالرحمن، (۱۹۹۶ م). مذاهب الاسلامین. بیروت: دارالعلم للملایین، الطبعة الاولی.
بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر بن محمّد، (۱۴۰۹ ق). الفرق بین الفرق. تحقیق: محمّد محی الدین عبدالحمید، بیروت: دارالمعرفة.
(1349 ق). تاریخ بغداد. القاهره: مکتبه الخانجی، طبع اولی.
بیات، محمّدحسین. (بیتا). امامت از دیدگاه شیعۀ دوازده امامی با تکیه بر براهین عقلی، آیات و روایات. تهران: مقاله علمی و پژوهشی، شماره 5.
تفتازانی، مسعود بن عمر بن عبدالله، (۱۳۴۶). شرح عقاید النسفیه. بیجا، مطبعة مولوی محمّد عارف.
(۱۳۷۰). شرح مقاصد. تحقیق: عبدالرحمن عمیره، قم: منشورات الشریف الرضی.
التیمی، أبوعبیده، (139۰ ق). مجاز القرآن. دارالفکر، چاپ دوّم.
جرجانی، عبدالله بن عدی، (۱۴۰۹ ق). شرح المواقف. بیروت: دارالفکر.
جوهری، اسماعیل بن حماد، (۱۴۰۷ ق). الصحاح تاج اللغه. بیروت: دار العلم للملایین.
حاکم حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، (۱۴۱۱ ق). شواهد التنزیل. تصحیح: محمّد باقر محمودی، بیروت: مؤسسه اعلمی، چاپ اوّل.
حلّی، حسن بن یوسف، (1417 ق). النافع یوم الحشر. دار الاضواء، چاپ دوّم.
(1409 ق). الفین. ترجمه: علی وجدانی، قم: چاپ دوّم.
(۱۴۱۵ ق). انوار الملکوت فی شرح الیاقوت. بیروت: دار الاسوة للطباعة و النشر، چاپ اوّل.
(۱۴۱۱). کشف الیقین فی فضائل امیر المؤمنین. تحقیق: حسین درگاهی، تهران: دار العلم، چاپ اوّل.
حلی، حسن بنیوسف، (1415 ق). مناهج فی اصول الدین. تحقیق: یعقوب جعفری مراغی، تهران: دار الاسوه، چاپ اوّل.
(۱۳۹۲). منهاج الکرامه. تصحیح: محمّد حسین رحیمیان، قم: مؤسسه پژوهشی روضة العباس، چاپ اوّل.
(1411). کشف المراد. قم: انتشارات شکوری، چاپ اوّل.
(1378). باب حادی عشر. شارح مقداد بن عبدالله فاضل مقداد، مترجم: علی اصغر حلبی، تهران: انتشارات اساطیر، چاپ سوم.
(1414 ق). نهج الحق و کشف الصدق. ترجمه: علی رضا کهنسال، تعلیق: شیخ عین الله حسنی ارموی، قم: دار الهجره، چاپ چهارم.
حمصی رازی، سدید الدین محمود، (۱۴۲۸ ق). المنقذ من التقلید. قم: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اوّل.
حنفی، صدرالدین ابن ابیالعز، (بیتا). شرح عقاید طحاویه. کراچی.
خوانساری، سیّد محمّد باقر، (۱۴۱۱ ق). الانصاف فی الامامه. بیروت: الدار الاسلامیة، چاپ اوّل.
دمیجى، عبداالله بن عمر، (۱۴۰۹ ق). الإمامه العظمى عند أهل السنّه و الجماعه. مکه: دار طیّبه للنّشر و التّوزیع، الطبع ثانی.
دینوری، ابن قتیبه، (۱۴۲۸ ق). الامامه و السیاسه. تهران: مؤسسه نشر اسلامی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمّد، (۱۴۰۴ ق). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: المکتبة الرضویه.
ربانی گلپایگانی، علی، (۱۳۸۶). براهین و نصوص امامت. قم: نشر هاجر.
(1387). فلسفه امامت از دید متکلّمان. انتشارات انتظار.
(1387)، کلام تطبیقی، نشر جامعه المصطفی.
رجبی، حسین، (۱۳۸۰). عقاید تطبیقی. قم: انتشارات نهاد رهبری در امور اهل سنّت، چاپ اوّل.
رضایی، حسین، (1396)، امامت تطبیقی و تحلیلی، قم، نشر حبیب.
سیوری حلّی، مقداد بن عبدالله، (۱۴۰۵ ق). ارشاد الطالبین الی نهج المسترشدین. بیروت: المکتبة العلمیه.
شهرستانی، عبدالکریم، (۲۰۰۸ م). الملل و النحل. بیروت: دارالفکر.
صدوق، محمّد بن علی ابن بابویه، (۱۳۶۱). معانی الاخبار. تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: انتشارات اسلامی.
قوشجی، علاء الدین علی بن محمّد، (1417 ق). شرح تجرید الاعتقاد. قم: منشورات رضی.
کلینی، محمّد بن یعقوب، (۱۳۶۵). اصول کافی. تحقیق: علی اکبر غفاری، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
لاهیجی، ملأ عبدالرزاق بن حسین، (۱۳۷۲). گوهر مراد. تحقیق: زین الدین قربانی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات، چاپ اوّل.
مجلسی، محمّد باقر بن محمّد تقی، (1403 ق). بحارالانوار. بیروت: چاپ دوم.
معتزلی همدانی، قاضی عبدالجبار بن احمد، (۱۴۰۷ ق. المغنی فی التوحید و العدل. قاهره: دار المصریه للتألیف، چاپ اوّل).
ـــــــــــــــ، (بیتا). شرح اصول خمسه. قاهره: دار الفتاوی.
موحدی، عبدالعلی، (1388)، امامت تطبیقی، انتشارات آفاق معرفت.
موسوی، علیبنحسین (سیدمرتضی) ، (1410 ق). الشافی فی الامامه. قم: اسماعیلیان، چاپ دوّم.
موسوی، علی بن حسین (سیدمرتضی) ، (1410 ق). الشافی فی الامامه. قم: اسماعیلیان، چاپ دوّم.
مصباح یزدی، محمّدتقی، (۱۳۶۷). راهنماشناسی. مرکز مدیریت حوزهی علمیه قم، چاپ اوّل.
نسفی، میمون بن محمّد، (بیتا). تبصره الادله فی اصول الدین. قاهره: دار الفتاوی.
(۱۴۱۷ ق). شرح صحیح مسلم. بیروت: دارالکتب العلمیة.
یزدی مطلق، محمود، (1381). امامت پژوهی، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، چاپ اوّل. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 529 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 281 |
||