| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,185 |
| تعداد مقالات | 17,683 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,292,900 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,418,381 |
مقایسه غایتمندی آفرینش نزد متکلمین و ابن سینا | ||
| پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه | ||
| مقاله 13، دوره 5، شماره 8، فروردین 1403، صفحه 361-396 اصل مقاله (1.43 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jcst.2024.41477.1175 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن حبیبی* 1؛ نرجس سادات حقایقی2 | ||
| 1گروه فلسفه، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| 2گروه فلسفه، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران | ||
| چکیده | ||
| یکی از موضوعات اساسی در تفکر اسلامی، مسئله غایتمندی آفرینش است. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که آیا خداوند در آفرینش موجودات غایتی را در نظر داشته و یا اینکه خداوند منزه و بی‌نیاز از غرض و غایت است؟ موضع اتخاذی هر یک از متفکران براساس مبانی خود، متفاوت است. نگارندگان درصد هستند تا به تبیین غایتمندی آفرینش از دیدگاه متکلمان و ابن‌سینا بپردازند. معتزله معتقد به غایتمندی آفرینش الهی و اشاعره قائل به عدم غایتمندی آفرینش خداوند جهت نفی هرگونه فقر ذاتی خداوند هستند. ابن‌سینا براساس دستگاه فلسفی خود، نگاهی متفاوت به این مسئله دارد. او همانند معتزله عدم غایتمندی آفرینش را عبث می‌داند و در عین حال همچون اشاعره وجود غایت در آفرینش را مخالف توحید می‌داند. ابن‌سینا با بیان طرحی نو، معتقد است به وجود آمدن این جهان، براساس غایت صورت نگرفته است. او قائل است علت تحقق موجودات، علم عنایی خداوند می‌باشد. روش این پژوهش از سنخِ توصیفی-تحلیلی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| غایت آفرینش؛ ابن‌سینا؛ غرض؛ معتزله؛ اشاعره؛ علم عنایی | ||
| مراجع | ||
|
ابن سیده، علی بن اسماعیل (1421 هـ. ق)، المحکم و المحیط الاعظم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1418 هـ. ق)، الالهیات من کتاب الشفاء، تصحیح آیت‌الله حسن‌زاده آملی، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1399)، شرح الاشارات و التنبیهات، ج 2، تصحیح آیت‌الله حسن‌زاده آملی، قم: موسسه بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404 هـ. ق)، «الف»، الالهیات من کتاب الشفاء، تصحیح سعید زائد، الاب قنواتی، قم: نشر مرعشی نجفی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404 هـ. ق)، «ب»، الشفاء- طبیعیات، ج 1، تصحیح سعید زائد، الاب قنواتی، قم: مرعشی نجفی
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، (1404 هـ. ق)، «ج»، التعلیقات، به تحقیق عبدالرحمن بدوی، قم: مکتب الاعلام اسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1383)، الهیات دانشنامه علائى، همدان: دانشگاه بوعلى سینا.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1371)، المباحثات، توضیح مقدمه و تحقیق محسن بیدارفر، قم.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1363)، المبدا و المعاد، تهران: موسسه مطالعات اسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379)، النجاه، تهران: موسسه چاپ و نشر تهران.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، بیروت: دارالصادر.
احسن، مجید؛ یزدان‌پناه، یدالله (1389)، عالم عقول از منظر ابن‌سینا و شیخ اشراق، نشریه معرفت فلسفی، شماره 30، صص 11- 42.
امام‌جمعه، سید مهدی (1380)، ابتکارات ابن‌سینا در نظریه صدور، خردنامه صدرا، شماره 25، صص 67-75.
ایجی، می‌رسید شریف (1325)، شرح المواقف، قم: شریف‌الرضی.
بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی (1415) شرح المصطلاحات الکلامیه، مشهد: آستانه الرضویه المقدسه، مجمع البحوث الاسلامیه.
بهشتی، احمد (1385)، تجرید: شرح نمط هفتم از کتاب الاشارات و التنبیهات، قم: بوستان کتاب.
بهشتی، احمد (1396)، غایات و مبادی: شرح نمط ششم الاشارات و التنبیهات، قم: بوستان کتاب.
تفتازانی، سعدالدین (1409 هـ)، شرح المقاصد، قم: شریف‌الرضی.
جرجانی، علی‌بن محمد؛ ابن‌عربی، محمدبن‌علی (1370)؛ التعریفات (جرجانی)، تهران: ناصر خسرو.
دغیم، سمیح (2001)، موسوعة مصطلحات الإمام فخر الدین الرازی، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.
دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، ج 1، تهران: دانشگاه تهران، موسسه انتشارات و چاپ.
دیندار اصفهانی، ایمان (1398) عینیت یا غیریت علت غایی از منظر علامه طباطبایی، فصلنامه نسیم خرد، صص 91- 108.
ساجدی، علی‌محمد (1383)، نحوه فاعلیت حق‌تعالی از منظر ابن‌سینا، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، شماره 12، صص 79-100.
سبحانی تبریزی، جعفر (1428)، محاضرات فی الالهیات، قم: موسسه الامام الصادق (علیه‌السلام)
سبزواری، هادی بن مهدی (1369)، شرح المنظومه (تعلیقات حسن‌زاده)، ج 2، تهران: نشر ناب.
سربخشی، محمد (1394)، عنایت الهی و نسبت شرور با آن از دیدگاه ابن‌سینا، نشریه معرفت، سال بیست و پنجم، شماره 220، صص 65-76.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981 م)، الحکمه المتعالیه فی اسفار العقلیه الاربعه، ج 1، قم: طلیعه النور
صلبیا، جمیل (1982 م)، المعجم الفلسفی بالفاظ العربیه و الفرنسیه و الانکیلیزیه و اللاتینیه، بیروت: دارالکتب البنانی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1392)، بدایه الحکمه، قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه.
طوسی، نصیرالدین (1407 هـ)، تجرید الاعتقاد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
طوسی، نصیرالدین (1405 قـ)، تلخیص المحصل، بیروت: دارالاضواء.
طیب‌نیا، صالح (1392)، نظریه عنایت جایگاه و مبانی آن در فلسفه ابن‌سینا، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، پایان‌نامه دکتری فلسفه و کلام اسلامی.
عجم، رفیق (2000)، موسوعة مصطلحات الإمام الغزالی، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.
عمید، حسن (1364)، فرهنگ عمید، ج 1، تهران: امیرکبیر.
غزالی، محمد (1361)، تهافت الفلاسفه، ترجمه علی اصغر حلبی، تهران: نشر دانشگاهی.
فخر رازی، محمد بن عمر، نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، (هـ 1405)، تلخیص المحصل المعروف بنقد المحصل، بیروت: دارالاضواء.
فخر رازی، محمد بن عمر (1411 هـ)، المحصل، تحقیق دکتر اتای، عمان: دار الرازی.
کهدانی تفرشی، مهناز (1396)، غرض الهی از دید ابن‌سینا و مقایسه آن با نظر متکلمان، فصلنامه پژوهشی حکمت سینوی (مشکوه النور)، سال بیست و یکم، شماره 58، صص 41- 59.
مصطفی، ابراهیم؛ زیات، احمد حسن، (1989 م)، معجم الوسیط، استانبول: دارالدعوه.
مطهری، مرتضی (1384)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج 8، تهران: صدرا.
معلوف، لویس (1371)، المنجد فی اللغه العربیه المعاصره، قم: نشر اسماعیلیان.
مفید، محمد بن محمد (1413 ق)، النکت الاعتقادیه، قم: دارالمفید.
نصری، عبدالله (1386)، فلسفه آفرینش، قم: دفتر نشر معارف. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 396 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 260 |
||