| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,213 |
| تعداد مقالات | 18,002 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,457,132 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,951,748 |
تأثیر نحوة حدوث نفس بر تفاوتهای ادراکی زن و مرد | ||
| پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه | ||
| مقاله 1، دوره 6، شماره 10، فروردین 1404، صفحه 9-36 اصل مقاله (1.17 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jcst.2025.83652.1201 | ||
| نویسندگان | ||
| سنا فیروزه* 1؛ سعید انواری2 | ||
| 1دانشجوی دکترای فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علامۀ طباطبائی | ||
| 2دانشیار فلسفه و کلام اسلامی، گروه فلسفه، دانشگاه علامۀ طباطبائی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| زنان و مردان در مسائل ادراکی با یکدیگر اختلاف دارند. عوامل مختلفی مانند عوامل جسمانی و اجتماعی باعث ایجاد این اختلاف شدهاند. این سؤال مطرح است که از منظر فلاسفۀ اسلامی، این تفاوتهای ادراکی ناشی از تفاوت نفوس زنان و مردان است و یا ناشی از شرایط متفاوت فیزیولوژیکی و اجتماعی ایشان است؟ بهعبارتدیگر آیا نفوس دارای جنسیت هستند یا تفاوتهای آنها تنها ناشی از بدنی است که به آن تعلق دارند؟ بر اساس دیدگاه جسمانیت الحدوث بودن نفس، نفسی که از بدن زنانه ناشی میشود با نفسی که از بدنی مردانه ناشی میشود اختلاف خواهد داشت. همچنین بر اساس دیدگاه روحانیت الحدوث بودن نفس، بدن مرجحی است که بر اساس آن، عقل فعال نفس خاصی را به آن افاضه میکند. بدینجهت در این دیدگاه نیز نفسی که به بدن زنانه تعلق میگیرد با نفسی که به بدن مردانه تعلق میگیرد متفاوت خواهد بود. این پژوهش نشان میدهد که بر اساس هر دو دیدگاه پیدایش نفس از بدن و تعلق نفس به بدن، باید میان نفس زنانه و مردانه تمایز قائل شد. در این مقاله با استفاده از شیوۀ گردآوری اطلاعات، مبانی و نتایج نظریات فلاسفۀ اسلامی در این زمینه مورد ریشهیابی و تحلیل قرار گرفته است. بر این اساس نشان داده شده است که نفوس زنان و مردان با یکدیگر اختلاف دارند و تفاوت ادراکی ایشان تنها ناشی از متعلق نفس (یعنی بدن) و عوامل اجتماعی نیست و تفاوت زنان و مردان تنها ناشی از اموری عرضی در حوزۀ عقل عملی نیست. | ||
| کلیدواژهها | ||
| نفس؛ فلسفه؛ جنسیت؛ عقل نظری؛ عقل عملی | ||
| مراجع | ||
|
آندره، میشل (1383)، جنبش زنان، ترجمۀ هما زنجانیزاده، تهران: نیکا.
آهنچی، امید (1394)، «نقد و بررسی نظریۀ عینیت نفس و مزاج»، انسان پژوهی دینی، شمارۀ 34، ص 189-205.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404 الف)، الشفاء (الالهیات)، قم: مکتبه آیه الله المرعشی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404 ب)، الشفاء (الطبیعیات)، زیر نظر ابراهیم مدکور، قم: مکتبه آیه الله المرعشی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404 ج)، الشفاء (المنطق)، زیر نظر ابراهیم مدکور، قم: مکتبه آیه الله المرعشی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (2007)، کتاب السیاسة، تقدیم و ضبط و تعلیق علی محمد اسبر، سوریه: بدایات.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1379)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تصحیح محمدتقی دانشپژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
اسلامی، سیدحسن (1387)، «اخلاق و جنسیت در حدیث خصال النساء»، علوم حدیث، سال 13، شمارۀ 3 و 4، ص 47-87.؛
برگ، اتوکلاین (1380)، روانشناسی اجتماعی، تهران: نشر ساوالان.
بریزنداین، لوان (۱۳۹۶)، تفکر زنانه، ترجمۀ فیروزه سپهریان آذر، تهران: انتشارات ابنسینا.
بهمنیار، ابن المرزبان (1375)، التحصیل، تصحیح مرتضی مطهری، تهران: دانشگاه تهران.
پاپکین، ریچارد و آوروم استرول (1381)، کلیات فلسفه، ترجمۀ سید جلال الدین مجتبوی، تهران: حکمت.
پارسانیا، حمید (1391)، جنسیت و نفس در اسلام، بخشی از کتاب: جنسیت و نفس، به کوشش هادی صادقی، قم: مرکز نشر هاجر.
پیره، روژه (1377)، روانشناسی اختلافی زن و مرد، ترجمه محمدحسین سروری، تهران: انتشارات جانزاده.
جوادی آملی، عبدالله (1391)، جایگاه انسانی زن در حکمت اسلامی، بخشی از کتاب: جنسیت و نفس، به کوشش هادی صادقی، قم: مرکز نشر هاجر.
جوادی آملی، عبدالله (137۵)، رحیق مختوم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388)، زن در آیینه جلال و جمال، تحقیق و تنظیم: محمود لطیفی، قم: اسراء.
حسنپور، علیرضا و مجید ضیایی قهنویه و مهناز مظفری فر (1398)، «حکمت صدرایی و جنسیت انسانی: تحلیلی بر پایه برخی مبانی هستیشناختی، انسانشناختی و معرفت شناختی»، آینۀ معرفت، دورۀ 19، شمارۀ 1، ص 1-20.
حلی، جمال الدین حسن بن یوسف (1371)، جوهر النضید، تصحیح: محسن بیدارفر، قم: انتشارات بیدار.
رستمی، ابراهیم و سید محمد قادری (1399)، «جنسیت نفس بر اساس دیدگاههای رایج در مورد پیدایش نفس انسانی در فلسفة اسلامی»، پژوهشهای عقلی نوین، دورۀ 5، پیاپی 10، ص 45-60.
سبزواری، ملاهادی بن مهدی (1421 ق)، شرح نبراس الهدی: فی احکام الفقه و اسرارها، به کوشش: محسن بیدارفر، قم: انتشارات بیدار.
شجریان، مهدی (1399)، «جنس برتر از منظر ملاصدرا»، نشریه هستی و شناخت، شمارۀ پیاپی 13، ص 203-224.
شهرزوری، شمس الدین محمد (1383)، رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقایق الربانیة، تصحیح: نجفقلی حبیبی، تهران: مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران.
شهریاری، شهرام (1395)، «نقش عوامل اجتماعی در معرفت ریاضی و منطقی»، منطق پژوهی، پیاپی 14، ص 73-102.
شولتز، سیدنی آلن و دوان شولتز (1388)، نظریههای شخصیت، مترجم یحیی سید محمدی، تهران: نشر ویرایش.
صادقی، هادی (1391)، جنسیت و نفس، قم: مرکز نشر هاجر.
طباطبائی، محمّدحسین (بی تا)، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: منشورات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طوسی، خواجه نصیرالدین (۱۳۷۳)، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: انتشارات خوارزمی.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1381)، اساس الاقتباس، به کوشش محمدتقی مدرس رضوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
عبودیت، عبدالرسول (1392)، درآمدی به نظام حکمت صدرائی، جلد سوم: انسان شناسی، تهران: انتشارات سمت.
عظیمی نژادان، شبنم، (1383)، زن، معمار جامعه مردسالار، تهران، اختران
فارابی، ابونصر (1995)، آراء اهل المدینة الفاضلة و مضاداتها، مقدمه و تعلیق: علی بوملحم، بیروت: مکتبة الهلال.
فارابی، ابونصر (1996)، السیاسة المدنیة، مقدمه و تعلیق: علی بوملحم، بیروت: مکتبة الهلال.
فخررازی (1411 ق)، المباحث المشرقیة، قم: انتشارات بیدار.
فخررازی (1420 ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فیاضی، غلامرضا (1391)، جنسیت و نفس به روایت حکمت متعالیه، بخشی از کتاب: جنسیت و نفس، به کوشش هادی صادقی، قم: مرکز نشر هاجر.
لاهیجی، عبدالرزاق (1383)، گوهر مراد، تصحیح مؤسسة تحقیقاتی امام صادق، تهران: سایه.
مان، نورمان لسلی (1368)، اصول روانشناسی، ترجمه و اقتباس محمود ساعتچی، تهران: امیرکبیر.
مستقیمی، مهدیه السادات (1388). نقد نابرابر انگاری افراطی جنسیتی در معرفت شناسی فمینیستی (با تأکید بر رویکرد قرآنی). مطالعات راهبردی زنان، دورۀ 12، شمارۀ 46، ص 117-155.
مکنون، ثریا و زهره عطایی آشتیانی (1390)، «تفاوت زن و مرد در انتخاب اولویتهای اخلاقی»، نشریۀ اخلاق در علوم و فناوری، سال 6، شمارّ 2، ص 1-12.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (1360)، اسرارالآیات، تحقیق محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (1366)، تفسیر القرآن الکریم، قم: انتشارات بیدار.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (1981 م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (۱۳۸۲) الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، با حواشی ملاهادی سبزواری، تصحیح و تعلیق سید جلال الدین آشتیانی، قم: موسسه بوستان کتاب.
ملاصدرا صدرالدین محمد (1361)، العرشیة، تصحیح غلامحسن آهنی، تهران: مولی.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (1363)، المبدأ و المعاد، تصحیح عبدالله نورانی، تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی.
ناصری، محسن و حسین رضایی زاده و رسول چوپانی و مجید انوشیروانی (1397)، مروری بر کلیات طب سنتی ایران، تهران: طب سنتی ایران.
نوابینژاد، شکوه (1391)، روانشناسی زن، تهران: علم.
یزدان پناه، یدالله (1391)، جنسیت و نفس بخشی از کتاب: جنسیت و نفس، به کوشش هادی صادقی، قم: مرکز نشر هاجر.
یوسفی، محمدتقی (1393)، رابطۀ نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا و کتاب و سنت، قم: مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
یوسفی، محمدتقی و منصور مهدوی (1397)، «نسبت نفس و مزاج در فلسفۀ اسلامی و فلسفۀ ذهن»، حکمت اسلامی، سال 5، شمارۀ 4، ص 173-191. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 746 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 120 |
||