دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات61
تعداد شماره‌ها2,226
تعداد مقالات18,178
تعداد مشاهده مقاله55,972,563
تعداد دریافت فایل اصل مقاله29,024,516
هرمزی, خیرالله. (1403). تمییز دعوی از دفاع: نقدی بر مواد ۱۸، 142 و 275 قانون آیین دادرسی مدنی. سامانه مدیریت نشریات علمی, 12(47), 35-67. doi: 10.22054/jplr.2025.80642.2858
خیرالله هرمزی. "تمییز دعوی از دفاع: نقدی بر مواد ۱۸، 142 و 275 قانون آیین دادرسی مدنی". سامانه مدیریت نشریات علمی, 12, 47, 1403, 35-67. doi: 10.22054/jplr.2025.80642.2858
هرمزی, خیرالله. (1403). 'تمییز دعوی از دفاع: نقدی بر مواد ۱۸، 142 و 275 قانون آیین دادرسی مدنی', سامانه مدیریت نشریات علمی, 12(47), pp. 35-67. doi: 10.22054/jplr.2025.80642.2858
هرمزی, خیرالله. تمییز دعوی از دفاع: نقدی بر مواد ۱۸، 142 و 275 قانون آیین دادرسی مدنی. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 12(47): 35-67. doi: 10.22054/jplr.2025.80642.2858

تمییز دعوی از دفاع: نقدی بر مواد ۱۸، 142 و 275 قانون آیین دادرسی مدنی

پژوهش حقوق خصوصی
مقاله 2، دوره 12، شماره 47، تیر 1403، صفحه 35-67    اصل مقاله (775.57 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jplr.2025.80642.2858
نویسنده
خیرالله هرمزی*
عضو هیئت علمی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
موادّ 18، 142 و 275 قانون آیین دادرسی مدنی به‌گونه‌ای انشا شده که دعوی و دفاع را از هم تفکیک و جدا کرده است. به‌همین‌سبب این سؤال مطرح است که آیا دعوی و دفاع دو مفهوم جداگانه است یا اینکه مفاهیمی مشابه. اما، بسته‌به اینکه از‌طرف کدام‌یک از اطراف دعوی (خواهان یا خوانده) طرح گردد، دعوی یا دفاع نامیده می‌شود. این پرسش ذهن حقوقدانان و قضات را به خود مشغول کرده و در آرای دادگاه‌ها[1] و نشست‌های قضایی قضات دادگستری[2] به آن پرداخته شده است. تمییز دفاع از دعوی از دغدغه‌های نویسندگان دادرسی مدنی نیز بوده و می‌باشد.[3] در این مقاله دو مفهوم دفاع و دعوی با‌توجه‌به موارد تمثیلی مذکور در مادۀ 18 و ۱۴۲ قانون آیین‌دادرسی مدنی مورد‌ مطالعه قرار گرفته و سعی شده این دو مفهوم تبیین گردد. درهمین‌راستا و براساس اینکه در کتاب‌های فقهی به این دو مفهوم بهتر پرداخته شده است، ابتدا این مفاهیم در فقه و سپس حقوق فرانسه مورد‌ مطالعه قرار گرفته شده است و سرانجام با نظر به رویۀ قضایی تلاش شده ضوابط تشخیص و تمایز دعوی از دفاع مشخص گردد.
 
[1]. مجموعه نشست‌های قضایی، مسائل آیین دادرسی مدنی، جلد 1، ویرایش سوم، معاونت آموزش قوۀ‌قضائیه، انتشارات جاودانه، 1387 ص ۲۴۴ و ۲۴۵.
[2]. مجموعه نشست‌های قضایی در امور مدنی، قضات دادگستری استان تهران(1399-1393) انتشارات دادگستری کلّ استان تهران، نوبت انتشار اول، ۱۴۰0 ص365.
[3]. خدابخشی، قواعد عمومی دعاوی، شرکت سهامی انتشار، دوم ۱۳۹۳ صفحۀ ۲۵ مفهوم دعوا.
 
 
کلیدواژه‌ها
خوانده؛ خواهان؛ دادخواست؛ دعوی؛ دفاع؛ مدعی؛ مدعی‌علیه
مراجع
جعفری لنگرودی، محمد‌جعفر، مبسوط ترمینولوژی حقوق، جلد دوم، چاپ ششم، (تهران: انتشارات گنج دانش، 1393).

جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دانشنامۀ حقوقی، جلد اول، چاپ چهارم، (تهران: انتشارات امیرکبیر، 1372).

خدابخشی، عبدالله، قواعد عمومی دعاوی، چاپ دوم، (تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۹۳).

کاتوزیان، ناصر، اثبات و دلیل اثبات، جلد اول، چاپ اول، (تهران: نشر میزان، چاپ اول، 1380).

مجموعه نشست‌های قضایی، مسائل آیین دادرسی مدنی، جلد 1، ویرایش سوم، معاونت آموزش قوه‌قضائیه، انتشارات جاودانه، 1387 ص ۲۴۴ و ۲۴۵.

مجموعه نشست‌های قضایی در امور مدنی، قضات دادگستری استان تهران(1399-1393) انتشارات دادگستری کل استان تهران، نوبت انتشار اول، ۱۴۰0 ص365.

عربی

آشتیانی، میرزا حسن، کتاب القضاء، (قم: منشورات دارالهجره، ۱۴۰۴ هـ. ق. ۱۳۶۳ هـ.. ش).

ابن الحاجب، جامع الأمهات، (بیروت: الیمامة للطباعه والنشر، 1419 هـ. ق. 1998 م).

الانصاری، شیخ الاسلام ذکریا بن محمد بن احمد، منهج الطلاب، (بیروت: دارالکتب العلمیه، 1996 م. 1417 هـ. ق).

الحائری، السید کاظم الحسینی، القضا فی الفقه الاسلامی، (قم: مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۸ هـ. ق.).

الرشتی، میرزا حبیب الله، کتاب القضاء، (قم: مطبعه الخیام، ۴۰۱ هـ. ق.).

الصنهاجی، الامام شهاب الدین، المشهور بالقرافی، کتاب الفروق: انوار البروق فی انواء الفروق، (بیروت: دارالمعرفه).

الکاسانی الحنفی، علاءالدین ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، (بیروت: دارالفکر، 1417 هـ. ق).

المالکی، ابوعبدالله محمد بن احمد بن محمد، شرح میاره الفاسی علی تحفه الحکام فی نکت العقود و الاحکام، )بیروت: دارالکتب العلمیه، 1420 هـ.. ق. 2000 م).

المؤید، الشیخ الحسین، مبانی القضاء و الشهادات، الطبعه الاولی، (قم: المطبعه الستاره، ۱۴۱۹ هـ. ق. 1998 م).

النجفی، الشیخ محمد حسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، (بیروت: موسسه المرتضی العالمیه، ۱۴۱۲ هـ. ق. 1992 م).

شمس الدین محمد بن احمد بن حمزه، المقلب بالشافعی الصغیر، نهایه المحتاج الی شرح المنهاج فی الفقه علی مذهب الامام الشافعی، (بیروت: دارالفکر، 1404 هـ.. ق. 1984 م).

شیرازی، سید عبدالله، کتاب القضاء، (قم: مطبعه الکوثر، ۱۴۲۵ هـ. ق.).

مروارید، علی اصغر، سلسله الینابیع الفقیه، (بیروت: موسسه الفقه الشیعه، 1413 هـ. ق. 1393 م).

مروارید، علاءالدین ابوالحسن علی بن سلیمان الحنبلی، الانصاف فی معرفه الراجع من الخلاف علی مذهب الامام احمد ابن حنبل، (بیروت: دار احیاء التراث، 1377 هـ. ق. 1958 م ).

نائینی، میرزا محمد حسین، بحوث فی القضاء، (قم: موسسه النشر الاسلامی، 1433 هـ. ق.).

نجفی خوانساری، موسی، بحوث فی القضاء، (قم: موسسه النشر الاسلامی ۱۴۳۳ هـ.. ق).

French

Dorit Et pratique de la procédure civil 9˚ édition. Dalloz 2016, n˚ 191 Défense au fond p 726.

Emmanuel jeuland. Droit processual Géneral.

Gerard Cornue vocabuulaire juridique. puf. 8 édition 2007.

Georges de leval- Element de procedeur civil 2 Larcier 2005.

Hyper cours. serge Guinchard. frederique ferrand. Cecile chainais, Dalloz, 5 édition, 2017.

Henry Solus, Roger Perrot, droit judiciaire privé Tome 3, SiRY.

Jacque Heron, Thiery le Bars- Droit judiciaire privé 5 édition Montchrestien 2012.

Jean Vincent. Serg Guinchand, procédeur civile 24 édition. Dalloze 1996.

  

 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 748
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 393


login