| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,185 |
| تعداد مقالات | 17,683 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,292,925 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,418,398 |
کاربست رویکرد اقناعی در تفسیر، مطالعه موردی تفسیر الکاشف مغنیه | ||
| سراج منیر | ||
| مقاله 14، دوره 15، شماره 49، مهر 1403، صفحه 417-446 اصل مقاله (872.49 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/ajsm.2024.77873.2005 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن قاسمپور* 1؛ پروین شناسوند2؛ امیر توحیدی3 | ||
| 1استاد دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| 2عضو هیئت علمی گروه معارف ، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران | ||
| 3دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| دین به‌مثابه مجموعه‌ای از تعالیم و مضامین والای فردی و اجتماعی از سوی خداوند بزرگ و توسط برگزیدگان او برای نیل بشر به سعادت آورده شده و از اهدافی بلند برخوردار است بسیاری از عالمان دین بر فایده و لزوم دین که دارای پشتوانه‌های عقلانی است تأکید ورزیده‌اند. در کنار فوایدی که دین برای انسان به ارمغان آورده باید به جنبه‌های فردی و اجتماعی آن توجه داشت. آموزه‌های فراوانی در قرآن وجود دارد که به جنبه‌های اجتماعی دین پرداخته و مفسران قرآن نیز به این مهم عنایت داشته‌اند. تبیین این فوائد گاهی با به‌کارگیری روش‌های اقناعی توسط مفسران در تفاسیر خود انجام یافته است. و جلوه‌ای بارز از رویکرد اجتماعی و ارائه الگویی همه‌فهم برای مخاطبان خود به منصه ظهور گذارده است. ازجمله این مفسران در دوره معاصر مرحوم مغنیه است که به تفسیر اجتماعی به‌عنوان یک رویکرد عصری اهتمام ویژه‌ای داشته است که از جلوه‌های بارز این رویکرد کاربست عنصر اقناع در تفسیر است. به نظر این مفسر ازآنجاکه هدف دین، ارائه شیوۀ صحیح زندگی برای نیل به سعادت جاودانه است؛ تحقق چنین سعادتی درگرو رعایت وظایف فردی و اجتماعی یک انسان است. به باور این مفسر ازآنجاکه انسان مدنی الطبع است لذا ضرورت زیست اجتماعی انسان اقتضا می‌کند که آموزه‌های قرآنی بر خیرخواهی نوع انسان فارغ از هر آیین و مذهب معطوف گردد، نه صرفاً متدیّنان و یا فقط مسلمانان. این مهم درگرو توجه به عنصر اقناع در مقام تفسیر آیات قرآنی و برجسته نمودن این شیوه قرآنی است. بدین‌سان هدف از این جستار توجه به اهمیت و جایگاه این شیوه از تبیین قرآنی توسط مفسری همچون مغنیه است. دستاورد این تحقیق که به روش توصیفی و تحلیلی است ازاین‌قرار است: به عقیده مرحوم مغنیه مفسّر قرآن می‌باید برای تبیین و تفسیر آموزه‌های اجتماعی قرآن و رسیدن و درک و تفهیم این غایتِ استوار به مخاطبان، از شیوه‌ای ویژه بهره‌گیری نمود که ازنظر وی، عبارت است از اقناع و ساده‌سازی مطالب؛ به‌گونه‌ای که با کاربست اسلوب متناسب با فهم و شرایط فکری و اجتماعی و روان‌شناختی مخاطبان همسان باشد. اقناع مخاطب به معنای نادیده گرفتن جنبه‌های استدلالی در تفسیر نیست بلکه از مؤلفه‌های تفسیر عصری تأکید بر این رویکرد اقناعی است. این جستار در پی بررسی چراییِ اولویت شیوۀ اقناعی در تفسیر و ذکر برخی چالش‌های بحث استدلالی در تفسیر قرآن از منظر این مفسر است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تفسیر اجتماعی؛ رویکرد اقناعی؛ تفسیر معاصر؛ جنبه‌های اجتماعی دین؛ مغنیه | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1392). ماجرای فکر فلسفی، ج 1، تهران، طرح نو.
انوری، حسن. (1381). فرهنگ سخن، ج 1، تهران، انتشارات سخن
ایازی، محمدعلی. (1414). المفسرون، حیاتهم و منهجهم، تهران، وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی
بابایی، رضا. (۱۳۹۷). دیانت و عقلانیت، جستارهایی در قلمرو دین‌پژوهی و آسیب‌شناسی دینی، اصفهان، نشر آرما
بابایی، علی‌اکبر و دیگران. (1379). روش‌شناسی تفسیر قرآن، تهران، انتشارات سمت
تهانوی، محمّد علی. (۱۹۹۶). موسوعه کشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم، تحقیق رفیق العجم و دیگران، بیروت، مکتبه لبنان ناشرون، ج ۲
حداد عادل، غلامعلی. (1377). (زیر نظر) دانشنامه جهان اسلام، ج 8 و 15، تهران بنیاد دایره المعارف اسلامی،
فرمانیان، مهدی. (1388). فرق اهل تسنن، قم، انتشارات دانشگاه ادیان ومذاهب
قرطبی اندلسی، موشی بن میمون. (1972). دلاله الحائرین، ترجمه حسین آتای، بی‌جا، مکتبه الثقافه المبینه
مطهری، مرتضی. (1396). خاتمیت، تهران انتشارات صدرا
معین، محمّد. (۱۳۶۴). فرهنگ فارسی معین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ج 1
مغنیه، محمد جواد. (1424). التفسیر الکاشف، چاپ اول، قم، دارلکتاب الاسلامی
References
Anvari, Hassan. (2002). Sokhan Dictionary, Vol. 1, Tehran, Sokhan Publications. [In Persian]
Ayazi, Mohammad Ali. (1993). The Interpreters: Their Lives and Methodologies, Tehran, Ministry of Culture and Islamic Guidance. [In Persian]
Babaei, Reza. (2018). Religion and Rationality: Essays in the Field of Religious Studies and Religious Pathology, Isfahan, Arma Publishing. [In Persian]
Babaei, Ali Akbar, et al. (2000). Methodology of Qur'anic Interpretation, Tehran, SAMT Publications. [In Persian]
Ebrahimi Dinani, Gholamhossein. (2013). The Story of Philosophical Thought, Vol. 1, Tehran, Tarh-e No. [In Persian]
Farmanian, Mehdi. (2009). Sunni Sects, Qom, University of Religions and Denominations Publications. [In Persian]
Haddad Adel, Gholam Ali (Ed.). (1998). The Encyclopedia of the World of Islam, Vols. 8 & 15, Tehran, Foundation for the Islamic Encyclopedia. [In Persian]
Motahari, Morteza. (2017). Finality of Prophethood, Tehran, Sadra Publications. [In Persian]
Moein, Mohammad. (1985). Moein Persian Dictionary, Tehran, Amir Kabir Publications, Vol. 1. [In Persian]
Mughniyah, Muhammad Jawad. (2003). Al-Tafsir al-Kashif, 1st ed., Qom, Dar al-Kitab al-Islami. [In Persian]
Qurtubi Andalusi, Mushi ibn Maimon. (1972). Dalalah al-Ha'irin, translated by Hussein Atay, n.p., Maktabat al-Thaqafah al-Mubinah. [In Arabic]
Tahanawi, Muhammad Ali. (1996). Encyclopedia of Technical and Scientific Terminology, ed. Rafiq al-Ajam et al., Beirut, Maktabat Lubnan Publishers, Vol. 2. [In Arabic]
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 229 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 137 |
||