| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,180 |
| تعداد مقالات | 17,675 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,125,682 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,388,961 |
ماهیت وحی در قرآن و عهدین و نقد نظریه رویا انگاری آن | ||
| پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه | ||
| مقاله 4، دوره 5، شماره 9، مهر 1403، صفحه 105-132 اصل مقاله (941.39 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jcst.2025.83318.1198 | ||
| نویسندگان | ||
| علی کربلائی پازوکی* 1؛ علی بصیرت2؛ صالح حسن زاده3؛ حسام الدین خلعتبری4 | ||
| 1دانشیار گروه معارف اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه علامه طباطبایی ایران تهران | ||
| 2دانشجوی دکتری گروه معرف اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| 3استاد گروه معارف اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه علامه طباطبایی ایران تهران hasanzadeh@atu.ac.ir | ||
| 4دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| وحی، اساسِ شکل‌گیری کتب مقدس (از جمله قرآن و عهدین) و مبنای ساختار ادیان الهی است. برخی روشنفکران معاصر، در تکاپوی یافتن پاسخ برای چالش‌های دین پژوهی و دینداری در مواجهه با دستاوردهای جدید بشری، با رویکرد معرفت‌شناسی و هرمنوتیکی به بررسی ماهیت وحی قرآن و نسبت آن با خدا و پیامبر (ص) پرداخته‌اند. از جمله آخرین نظریه آنان در مورد، رؤیانگاری وحی است. هدف پژوهش حاضر این است که با بررسی شواهد موجود در عهدین نشان دهدکه ارتباط وحیانی پیامبران، از نوع خواب و رؤیا نبوده است؛ زیرا در عهدین شواهد متعددی، متعارض با مبناها و لوازم این نظریه یافت می‌شود. پژوهش حاضر در گردآوری مطالب، ازمنابع کتابخانه‌ای و در تجزیه و تحلیل داده‌ها، از روش توصیفی-تحلیلی آمیخته با شیوه تطبیق انتقادی بهره گرفته است. یافته اینکه بر اساس این نظریه، وحی، خواب و رؤیا است و قرآن حکایت رؤیاهای رسولانه است و این کتاب معبّر میخواهد و نه مفسر، و آنان که در تفسیر کوشیدهاند، کار بیهوده کردهاند. لازمه چنین ادعایی این است که نه فقط قرآن، بلکه تورات و انجیل هم رؤیاهای رسولانۀ موسی و عیسی (ع) است و وحی تمام انبیاء نیز نوعی تأثیرپذیری از رؤیاهای آنان است. نتیجه آن است که رؤیاانگاری وحی، با قدر متیقن از تعریف و ماهیت وحی بر اساس فرازهای انجیل و تورات، مخالفت جدی دارد. بر اساس عهد عتیق ویژگی اصلی پیامبران دریافت وحی است و وحی سرشت زبانی دارد. لازم به ذکر است، بحث از اعتبار یا اصالت انجیل و تورات فعلی، در مدعای پژوهش مدخلیتی ندارد، زیرا وجود شواهدی در عهدین که خواب و رؤیا نبودن ارتباط انبیا با مبدأ غیب را اثبات کند، برای رد رؤیاانگاری وحی کافی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| وحی؛ رؤیا انگاری؛ عهدین؛ تورات؛ انجیل | ||
| مراجع | ||
|
صحیفه سجادیه.
آقابزرگ تهرانی، محمدحسین. (1387). نوابغ الرواه فی رابعه المئات. قم: مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
__________________. (1355). ذریعه الی تصانیف الشیعه. نجف: مطبعه الغاری.
آتابای، بدری. (1352). فهرست نسخههای خطی کتابخانه سلطنتی. انتشارت کتابخانه سلطنتی.
ابن‌اثیر، علی‌بن‌محمد. (1385). الکامل فی التاریخ. بیروت: دارالصادر.
ابن‌ادریس، محمدبن احمد. (1429). حاشیه ابن‌ادریس علی صحیفه سجادیه.تحقیق سید محمد مهدی سید حسن موسوی مشهد: انتشارات دلیل ما.
ابن‌داوود، حسین‌بن‌علی. (1383). رجال ابن‌داوود. قم: منشورات الرضی.
ابن‌شهرآشوب، محمد بن‌علی. (بی‌تا). معالم العلما. تحقیق سید محمد صادق آل بحرالعلوم.
ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی. (1371). جمال‌الاسبوع بکمال العمل المشروع. تحقیق جواد قیومی. قم: موسسه الافاق.
_______________. (1409). فتحالابواب. قم: موسسۀ آل بیت.
ابن‌قولویه، جعفربن‌محمد. (1417). کامل‌الزیارات.تصحیح جواد قیومی. موسسه نشر الفقاهه.
ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن‌عمر. (1398). البدایه و النهایه. بیروت: انتشارات دارالفکر.
ابن‌ابی‌الحدید،عبدالحمید‌بن‌هبهالله. (1404). شرح نهج‌البلاغه.قم: مکتبه آیتالله العظمی المرعشی نجفی.
ابن‌عساکر، ابو القاسم علی بن‌حسن بن‌هبه الله. (1415). تاریخ مدینه دمشق. انتشارات دار الفکر للطباعه والنشر و التوزیع.
ابطحی اصفهانی، سید محمد باقر. (1411). الصحیفه السجادیه الجامعه. قم: مؤسسه انصاریان.
افندی، عبدالله. (1401). ریاض العلما. تحقیق سیداحمد حسینی. قم: مکتبه آیتالله المرعشی.
. (1400). صحیفه الثالثه (بی‌جا).
البانی. (1405). إرواء الغلیــل فــی تخریــج أحادیــث منــار الســبیل. بیروت: المکتب الاسلامی الثانیه.
التستری، شیخ محمدتقی. (1410). قاموس الرجلال. مؤسسه نشرالاسلامی.
قضاعی، محمدبن‌سلامه. (1405). مسند شهاب. تحقیق حمدی عبدالمجید السلفی. بیروت: مؤسسهالرساله.
قفاری، ناصربن‌عبدالله. (1426). حقیقه الصحیفه السجادیه المنسوبه للامام علی بن الحسین. مصر: مکتبه الرضوان.
صوری، محمد بن‌علی. (1407). الفوائد المنتقاء و الغرائب الاحسان عن الشیوخ الکوفیین. بیروت: دارالکتب العربی.
بیهقی، احمدبن‌الحسین. (1410). شعب الایمان. تحقیق محمد السعید بن بسیونی زغلول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
حسینی طهرانی، سید محمدحسین. (1387). معادشناسی. تهران: انتشارات علّامه طباطبائی.
حسینی اشکوری، احمد. (1371). فهرست نسخههای خطی کتابخانه عمومی حضرت آیتالله مرعشی نجفی. قم:کتابخانه حضرت آیتالله العظمی مرعشی نجفی (ره).
حسکانی، عبیدالله‌بن‌عبدالله. (1411). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل. تحقیق محمدباقر محمودی. تهران: مجمع احیاء الثقافهالاسلامیه.
سحر عاملی، محمدبن‌الحسن. (1385). امل الامل. تحقیق احمدالحسینی. بغداد: مکتبه اندلس.
حلی، حسن بن یوسف. (1402). الرجال. مصحح بحرالعلوم،محمدصادق. قم: انتشارات الشریف الرضی.
. (1417). خلاصه الاقوال فی معرفه الرجال. تحقیق جواد قیومی. قم: موسسه نشر الاسلامی.
حموی، یاقوت‌بن‌عبدالله. (1380). معجم البلدان. منظمة التراث الثقافی الإیرانی. المدیریه العامه للتعلیم والنشر والإنتاج الثقافی.
حرانی، احمد بن‌عبدالحلیم ابن‌تیمیه. (1416). مجموع الفتاوی. المدینه: مجمع الملک فهد للطباعه المصحف الشریف.
خزاز قمی، علی‌بن‌محمد. (1401). کفایه الاثر فی النص علی الائمه اثنی عشر. تحقیق عبدالطیف حسینی کوه کمره‌ای. قم: انتشارات بیدار.
خطیب بغدادی، احمدبنعلی. (1417). تاریخ بغداد او مدینه الاسلام. مدینه: مکتبه السلفیه.
خوارزمی، موفق‌بن‌احمد. (1411). المناقب. تحقیق مالک المحمودی. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
خویی، ابوالقاسم. (1403ق). معجم رجال حدیث. قم: مدینهالعلم.
ذهبی، محمد‌بن‌احمد. (1382). میزان الاعتدال. محقق محمد علی بجاوی. بیروت: دارالفکر.
زبیدی، مرتضی. (1414). اتحاف السادة المتقین بشرح احیاءعلوم الدین. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
زیعلی، عبدالله‌بن‌یوسف. (1418). نصب الرایة لاحادیث الهدایه مع حاشیه بغیه الالمعی فی تخریج الزیعلی. بیروت: دارالقبله.
سجادی، سیداحمد. (1383). صحیفه سجادیه به روایت حسین بن‌اشکیب.اصفهان: مؤسسه فرهنگی مطالعاتی الازهراء.
سمعانی، عبدالکریم بن‌محمد. (1408). الانساب. تعلیق عبدالله عمربارودی. بیروت: دارالجنان.
شجری، حسین‌بن‌اسماعیل. (1429). امالی الاثنیه. تحقیق عبدالله بن حمود العزی. مؤسسه زید بن علی الثقافیه.
. (1403ق). امالی الخمیسیه. بیروت:عالم الکتب.
شوشتری، محمدتقی. (1410). قاموس رجال. جماعةالمدرسین فی الحوزه العلمیه. قم: موسسه النشر الاسلامی.
طبری، محمدبن ابی‌القاسم. (1383). بشاره المصطفی لشیعه المرتضی. نجف: المطباح الحیدریه.
طوسی، محمدبن‌الحسن. (1417). الفهرست. تحقیق سید جواد قیومی. قم: فقاهه.
. )1427). رجال. جماعهالمدرسین فیالحوزه العلمیه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
طحان، محمد احمد. (بی‌تا). معجم مصطلحات الحدیثیه. بر اساس نرم افزار مکتبه شامله.
عاملی، زین‌العابدین بن‌علی. (1413). الرعایه فی العلم درایه. قم: کتابخانه حضرت آیتالله العظمی مرعشی نجفی (ره).
عسقلانی، ابن‌حجر. (1390). لسان المیزان. بیروت: نشر الاعلمی.
. (1401). القول المسدد فی الذب عم مسند احمد. قاهره: مکتبه ابن‌تیمیه.
علوی، محمدبن‌علی. (1424). تسمیه من روی عن زید‌بن‌علی (ع)من التابعین. تنظیم خالد محمد عمر زیعلی.
غفاری، علی اکبر. (1389). دراسات فی علم درایه. تهران: انتشارات سمت.
قرشی، علی اکبر. (1371). قاموس قرآن. تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
قندوزی، سلیمان بن‌ابراهیم. (1422). ینابیع المودة لذوی القربی. منظمه الاوقاف و الشوون الخیریه. قم: دارالاسوة للطباعة و النشر
قمی، شیخ عباس. (1333). فوائد الرضویه فی الاحوال العلماء المذهب الجعفریه. قم: بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
مامقانی، عبدالله. (بی‌تا). تنقیح المقال. نجف: المطبعه المرتضویه.
. (1411). مقباس الهدایه. قم: مؤسسة آلالبیت (علیهمالسلام) لإحیاء التراث.
مجلسی، محمدباقر. (1388). بحارالانوار. تهران: المکتبه الاسلامیه.
مدنی شیرازی، سیدعلیخان. (1415). ریاض السالکین فی شرح الصحیفه سیدالساجدین. قم: موسسه النشرالاسلامی.
مفید، محمدبن نعمان. (1414). الارشاد فی معرفه. حجج الله علی العباد. تحقیق موسسه آل بیت. قم: کنگره شیخ مفید.
(1413). امالی. تحقیق حسین استاد ولی. قم: کنگره شیخ مفید.
منتجبالدین، علی بن عبیدالله. (1366). الفهرست. قم: انتشارات حضرت آیتالله مرعشی نجفی.
نجاشی، احمدبنعلی. (1365). الرجال. جماعهالمدرسین فی الحوزه العلمیه. قم:موسسه النشر الاسلامی.
نجار، زهری محمد. (1387). شرح معانی الاثار. قم: مؤسسة تبیان الثقافیه والإعلامیه.
نجف، محمدمهدی. (1402). الرساله الذهبیه. قم: دارالخیام.
نوری، حسین بن‌محمد. (1408). خاتمه المستدرک. قم: مؤسسه آل بیت.
(1368). مستدرک الوسائل. قم: موسسه آل البیت.
وفادار مرادی، محمد. (1376ش). فهرست کتب خطی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد آستان قدس رضوی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 350 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 242 |
||