| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,226 |
| تعداد مقالات | 18,190 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,988,543 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 29,030,804 |
تحلیل قرائت تأویلی و تاریخی محمد آرکون از نص دینی | ||
| حکمت و فلسفه | ||
| مقاله 9، دوره 20، شماره 80، دی 1403، صفحه 237-272 اصل مقاله (681.11 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/wph.2025.50784.1826 | ||
| نویسندگان | ||
| عبدالله میراحمدی* 1؛ فاطمه سرلک2 | ||
| 1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی | ||
| 2دانش پژوه سطح چهار حوزه علمیه رفیعه المصطفی | ||
| چکیده | ||
| محمد آرکون، دانشمند معاصر الجزایری، دیدگاههای خاصی پیرامون قرآن کریم دارد. بسیاری از قرآنپژوهان، متفکران اسلام و عرب، اندیشهها و آثار او را موردبررسی قرار دادهاند. یکی از موضوعاتی که وی مفصل به آن پرداخته، مباحث مربوط به زبان قرآن است. آرکون در مباحث زبانی قرآن، بر اسطورهای بودن آن تأکید دارد. وی اسطوره را تعبیری مجازی و نمادین میداند که پذیرای اطلاق و تکثر معناست. او متن دینی را با اندیشه نواعتزالی و نقدگرایانه تحلیل کرده است. آرکون متن قرآنی را نخست بهمثابۀ متن زبانی، تابع روش زبانشناسی قرار داده و پس از آن با توجه به جنبههای تاریخی، مورد تفکیک قرار داده است. در باور وی ازآنجاکه وحی در شرایط و بستر تاریخی ویژهای گردآوری و ثبت شده است، پس باید آن را در معرض نقد تاریخی قرار داد و در چنین نقدی توجه به فاصله زمانی تلفظ آیات در زمان پیامبر (ص) و کتابت آن در زمان خلیفۀ سوم پر اهمیت است. بر پایه چنین استدلالی، وی به متن قرآن بهعنوان یک متن وحیانی و الهی نمینگرد، بلکه آن را متن بشری میداند که تاریخمند است. همچنین آرکون قرآن را نصی میداند که به روی همه معانی باز است و هیچ تفسیر و تأویلی نمیتواند آن را به روی دیگر معانی ببندد و یا معنایی نهایی باشد. با توجه به شبهاتی که در ارتباط با ویژگیها و ماهیت زبان قرآن مطرح شده، تحلیل ریشهای این موضوع ضروری به نظر میرسد. در این پژوهش رویکردهای آرکون پیرامون زبان قرآن در چهار محورِ اسطورهانگاری قرآن، هرمونتیک فلسفی، نگاه ناسوتی به وحی و تطبیق خصوصیات عهدین بر قرآن کریم، بیان میشود. در ادامه نیز به شیوه تحلیل محتوا به تبیین قرائت تأویلی و تاریخی آرکون از نص دینی پرداخته شده است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| محمد آرکون؛ زبان قرآن؛ نص دینی؛ قرائت تأویلی؛ قرائت تاریخی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آرکون، محمد. (1981م ).«الاسلام، التاریخیه و التقدم»، مجله مواقف، شماره 40، ص6-39.
_______. (بیتا). «از اجتهاد به نقد عقل اسلامی»، ترجمه مهدی خلجی، وبسایت آموزشکده الکترونیکی توانا، آدرس: https://tavaana.org
_______. (1392). تاریخمندی اندیشه اسلامی، ترجمه رحیم حمداوی، تهران: نشر معاصر.
_______. (1996م الف). العلمنۀ والدین الاسلام المسیحیۀ الغرب، بیروت: دارالساقی.
_______. (1996م ب). الفکر الاسلامی قرائۀ علمیۀ؛ ترجمه هاشم صالح، بیروت: المرکزالثقافی العربی.
_______. (2007م). الفکر الاسلامی نقد واجتهاد، ترجمه هاشم صالح، بیروت: دارالساقیۀ.
_______. (1999م الف). الفکرالاصولی واستحالۀ التأصیل، ترجمه هاشم صالح، بیروت: دارالساقی.
_______. (2001م) القرآن من التفسیر المورث الی تحلیل الخطاب الدینی، ترجمه هاشم صالح، بیروت: الطلیعۀ.
_______. (آذر1386).«قرآن را چگونه بخوانیم؟»، ویرایش سیدعلی آقایی، نشریه خردنامه همشهری، ش21، سال 3، ص56-59.
_______. (1996م ). تاریخیۀ الفکر العربی الاسلامی، ترجمه هاشم صالح، بیروت: المرکز الثقافی العربی.
_______. (2000م). قضایا فی نقد العقل الدینی، کیف نفهم الإسلام الیوم؟ ترجمه هاشم صالح، بیروت: دار الطلیعة للطباعة والنشر.
_______. (2009م). نقدالعقل الاسلامی، ترجمه هاشم صالح، بیروت: دارالطلیعۀ.
_______. (1999م). نحو تقییم واستلهام جدیدین للفکر الاسلامی، ترجمه هاشم صالح، بیروت، دارالساقی.
_______. (1996م د). معارک من أجل الأنسنۀ فی السیاقات الإسلامیۀ، ترجمه هاشم صالح، بیروت: دارالساقی.
_______. (1990م). الإسلام، الأخلاق و السیاسه، ترجمه، هاشم صالح، بیروت: مرکز الانماء القومی.
_______. (1992م). من فصیل التفرقه الی فصل المقال: أین هو الفکر الاسلامی المعاصر؟، ترجمه: هاشم صالح، بیروت: دار الساقی.
ابوزید، نصرحامد. (2000م). النص، السلطه، الحقیقه، بیروت: الدارالبیضاء، المرکز الثقافی العربی.
اکبری جدی، صابر. (1393).«تبارشناسی جریان التقاط در مطالعات تفسیری معاصر ایران»، فصلنامه مطالعات تفسیری، شماره 17، سال 5، 129-156.
بوعزه، محمد. (2004م). «رهان التأویل»، مجلة ثقافات کلیة الآداب البحرین، شماره 10، ص17-29.
پالمر، ریچارد. (1377). علم هرمنوتیک، ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس.
جوادی آملی، عبدالله. (1386). شریعت در آینه معرفت، قم: نشر اسراء.
حرب، علی. (2000م). نقد النص، بیروت: المرکز الثاقی العربی.
_______. (1999م ).من العقیده الی الثوره، بیروت: المرکز الثقافی العربی.
خلجی، مهدی. (1377). آرا و اندیشههای دکتر محمد ارکون. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
ـــــــــــــ. (1389). «محمد ارکون؛ ناقد رادیکال سنت»، بیبیسی فارسی،
شرفی، عبد الکریم. (2007م). من فلسفات التأویل إلی نظریات القراءۀ، الجزائر: منشورات الاختلاف.
صدیق، شافیه. (2006م). اشکالیه النهوض فی الفکر الاسلامی المعاصر، الجزائر: دار قرطبه للنشر و التوزیع.
طباطبائی، سیدمحمدحسین. (1973م). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسسه الاعلمی للمطبوعات.
عباسی، ولی الله. (1381).«لوازم و پیامدهای نظریه تجربهگرایی وحی»، فصلنامه قبسات، شماره 26، سال 7، ص104-122.
عربصالحی،محمد. (1389). «تاریخمندی معرفت»، فصلنامه ذهن، شماره 44، سال 11، ص71-106.
عظمه، عزیز. (1996م) العلمانیۀ من منظور مختلف، بیروت: دراسات الوحدۀ العربیۀ.
لاریجانی، صادق. (1370). معرفت دینی، تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
مطهری، مرتضی. (بیتا). سیری در سیره نبوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
مرشدی زاده، علی. (1385). «بازسازی اسلام از مسیر شک دکارتی (مروری بر آراء و اندیشههای محمد آرکون متفکر مسلمان الجزایری)»، نشریه اخبار ادیان، شماره 19، سال 4، ص37-39.
موسوی مقدم، محمد و امیدوار، جنان. (1388). «روششناسی تفسیر ادبی تاریخ قرآن در دوره معاصر»، مجله پژوهش دینی، شماره 19، سال 8، ص117-130.
واعظی، احمد. (1376). تحول فهم دین، تهران: مؤسسه فرهنگی اندیشه معاصر.
References
Arkoun, Mohammed. (1981). "Islam, Historicism, and Progress", Mawaqif Journal, Issue 40, pp. 6-39. [In Persian]
_______. (n.d.). "From Ijtihad to Critique of Islamic Reason", translated by Mahdi Khalaji, Tavaana Electronic Learning Center website, URL: https://tavaana.org. [In Persian]
_______. (2013). The Historicity of Islamic Thought, translated by Rahim Hamdavi, Tehran: Nashr Moasir. [In Persian]
_______. (1996). Secularism and the Christian Muslim West, Beirut: Dar al-Saqi. [In Arabic]
_______. (1996). Islamic Thought Scientific Reading, translated by Hashem Saleh, Beirut: Arab Cultural Center. [In Arabic]
_______. (2007). Islamic Thought: Critique and Ijtihad, translated by Hashem Saleh, Beirut: Dar al-Saqiya. [In Arabic]
_______. (1999). Islamic Fundamentalism and the Impossibility of Founding, translated by Hashem Saleh, Beirut: Dar al-Saqi. [In Arabic]
_______. (2001). The Quran: From Inherited Interpretation to Analysis of Religious Discourse, translated by Hashem Saleh, Beirut: Al-Tali’a. [In Arabic]
_______. (December 2007). "How Should We Read the Quran?", edited by Seyed Ali Aghai, Khordadnameh Hamshahri, Issue 21, Year 3, pp. 56-59. [In Arabic]
_______. (1996). The Historicity of Arab Islamic Thought, translated by Hashem Saleh, Beirut: Arab Cultural Center. [In Arabic]
_______. (2000). Issues in Critique of Religious Reason, How Do We Understand Islam Today?, translated by Hashem Saleh, Beirut: Dar al-Tali’a for Printing and Publishing. [In Arabic]
_______. (2009). Critique of Islamic Reason, translated by Hashem Saleh, Beirut: Dar al-Tali’a. [In Arabic]
_______. (1999). Towards the Evaluation and Renewal of Islamic Thought, translated by Hashem Saleh, Beirut: Dar al-Saqi. [In Arabic]
_______. (1996). Struggles for Humanization in Islamic Contexts, translated by Hashem Saleh, Beirut: Dar al-Saqi. [In Arabic]
_______. (1990). Islam, Ethics, and Politics, translated by Hashem Saleh, Beirut: National Development Center. [In Arabic]
_______. (1992). From the Division of Difference to the Separation of Argument: Where is Contemporary Islamic Thought?, translated by Hashem Saleh, Beirut: Dar al-Saqi. [In Arabic]
Abou Zaid, Nasr Hamid. (1997). Text, Power, Truth, Beirut: Dar al-Bayza, Arab Cultural Center. [In Arabic]
Akbari Jaddi, Saber. (2014). "Genealogy of the Syncretic Movement in Contemporary Interpretative Studies of Iran", Quarterly Journal of Interpretative Studies, Issue 17, Year 5, pp. 129-156. [In Persian]
Abbasi, Valiollah. (2002). "The Requirements and Consequences of the Experiential Theory of Revelation", Quarterly Journal of Qabasat, Issue 26, Year 7, pp. 104-122. [In Persian]
Arab-Salehi, Mohammad. (2010). "Historicizing Knowledge", Quarterly Journal of Mind, Issue 44, Year 11, pp. 71-106. [In Persian]
Azmeh, Aziz. (1996). Secularism from Different Perspectives, Beirut: Studies in Arab Unity. [In Arabic]
Bouazza, Mohammed. (2004). "The Stakes of Interpretation", Journal of Cultural Studies, College of Arts, Bahrain, Issue 10, pp. 17-29. [In Arabic]
Harb, Ali. (2000). Critique of the Text, Beirut: Arab Cultural Center. [In Arabic]
_______. (1999). From Belief to Revolution, Beirut: Arab Cultural Center. [In Arabic]
Javadi Amoli, Abdullah. (2007). Shari’a in the Mirror of Knowledge, Qom: Esra Publications. [In Persian]
Khalaji, Mahdi. (1998). Ideas and Thoughts of Dr. Mohammed Arkoun, Tehran: Islamic Culture and Communications Organization. [In Persian]
_______. (2010). "Mohammed Arkoun: Radical Critic of Tradition", BBC Persian, URL: https://www.bbc.com/persian/arts/2010/09/100915_u04_arkoun. [In Persian]
Larijani, Sadegh. (1991). Religious Knowledge, Tehran: Book Translation and Publishing Center. [In Persian]
Motahari, Morteza. (n.d.). A Journey into the Prophetic Biography, Qom: Islamic Publications Office. [In Persian]
Morshedizadeh, Ali. (2006). "Reconstructing Islam from the Path of Cartesian Doubt (Reviewing the Views and Thoughts of Mohammed Arkoun, Algerian Muslim Thinker)", Journal of Religious News, Issue 19, Year 4, pp. 37-39. [In Persian]
Mousavi Moghaddam, Mohammad & Omidvar, Janan. (2009). "Methodology of Literary Interpretation of the Quran's History in Contemporary Period", Journal of Religious Research, Issue 19, Year 8, pp. 117-130. [In Persian]
Palmer, Richard. (1998). Hermeneutics, translated by Mohammad Said Hanaei Kashani, Tehran: Hermes. [In Persian]
Sharifi, Abdul Karim. (2007). From Philosophies of Interpretation to Reading Theories, Algeria: Al-Ikhtilaf Publications. [In Arabic]
Sediq, Shafiyeh. (2006). The Problem of Revival in Contemporary Islamic Thought, Algeria: Dar Qurtuba for Publishing and Distribution. [In Arabic]
Tabatabai, Seyed Mohammad Hossein. (1973). Al-Mizan in Quran Interpretation, Beirut: Al-Ilmiah Institute for Publications. [In Arabic]
Vaezi, Ahmad. (1997). Transformation of Religious Understanding, Tehran: Contemporary Thought Institute. [In Persian] | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 514 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 217 |
||