تأثیر عثمانی بر مشروطه ایران؛ تأملی در مبانی نظری 

آرشیو

• آرشیو عثمانی (Başbakanlık Osmanlı Arşivi: BOA)

روزنامه‌ها

• حدیقه
• حریت
• عبرت

نسخ خطی

• کرمانی، میرزا آقاخان (1313ق.). آیینۀ اسکندری، استانبول: مجموعۀ نسخ خطی کتابخانۀ دانشگاه استانبول: نسخۀ خطی به شمارۀ: NEKFY 00320
• متفرّقه، ابراهیم (1144ق.). اصول الحکم فی نظام الامم، استانبول: کتابخانۀ آتاترک (İ.B.B. Atatürk Kitaplığı) نسخۀ خطی به شمارۀ:0353

کتاب‌ها و مقالات

• قرآن کریم
• اصفهانی، ابوطالب (1383). مسیر طالبی یا سفرنامۀ میرزا ابوطالب خان، به کوشش حسین خدیوجم، تهران: علمی و فرهنگی
• اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1350). روزنامۀ خاطرات اعتمادالسلطنه، به کوشش ایرج افشار، تهران: امیرکبیر
• _________________ (1357). صدرالتواریخ، به کوشش محمد مشیری، تهران: روزبهان
• اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1367). تاریخ منتظم ناصری، مصحح: محمداسماعیل رضوانی، تهران: دنیای کتاب
• امانت، عباس (1383). قبلۀ عالم: ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران (1313-1247)، ترجمۀ حسن کامشاد، تهران: نشر کارنامه، مهرگان
• ایلچی، میرزا ابوالحسن خان (1364). حیرت‌نامه، سفرنامۀ میرزا ابوالحسن خان ایلچی به لندن، به کوشش حسن مرسلوند، تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا

آبادان، یاووز (1391). «تحلیل فرمان تنظیمات»، مندرج در: امپراتوری عثمانی در عصر دگرگونی تنظیمات، به کوشش خلیل اینالجیق و محمد سید دانلی اغلو، ترجمۀ رسول عربخانی، تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام، صص 71-100

• آخوندزاده، فتحعلی (1357). الفبای جدید و مکتوبات، گردآورنده: حمید محمدزاده، تبریز: احیاء
• آدمیت، فریدون (1340). فکر آزادی و مقدمۀ مشروطیت، تهران: سخن
• __________ (1349). اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده، تهران: خوارزمی
• __________ (1362). امیرکبیر و ایران، تهران: خوارزمی
• __________ (1364). مقالات تاریخی، آلمان غربی: انتشارات نوید
• __________ (2536شا.). اندیشۀ ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار، تهران: خوارزمی
• آدمیت، فریدون و ناطق، هما (1356). افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشر نشدۀ دوران قاجار، تهران: آگاه
• بوستان‌افروز، محمدتقی؛ عامری گلستانی، حامد و توسلی رکن‌آبادی، مجید (1402 الف). «"قانون‌نویسیِ تنظیماتی" در عصر ناصری»، پژوهشنامۀ تاریخ تمدن اسلامی، 56 (2)، صص 29-50
• _______________________________________________ (1402 ب). «رویکردها به "قانون‌نویسی تأسیسی" در عصر ناصری و نسبت آن با شریعت»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، 18 (4)، صص 85-130
• تبریزی (مستشارالدوله)، میرزا یوسف خان (بی‌تا). یک کلمه، به کوشش باقر مومنی، بی‌جا، بی‌نا
• تقی‌زاده، حسن (1399). مشروطیت از زبان تقی‌زاده، به کوشش و پژوهش محمود تربتی سنجابی، تهران: هزاره اندیشه سوم
• حضرتی، حسن (1389). مشروطۀ عثمانی، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام
• _________ (1397). «اسلام و تجدد در آراء مستشارالدوله و مدحت پاشا»، مندرج در: حسن حضرتی و دیگران. جستارهایی در باب تاریخ عثمانی و ترکیه جدید، قم: لوگوس، صص 243-252
• _________ (1400). مشروطۀ ایران به روایت آرشیو عثمانی، تهران: لوگوس
• رئیس‌نیا، رحیم (1374). ایران و عثمانی در آستانۀ قرن بیستم، تبریز: ستوده
• زورشر، اریک. یان (1403)، عثمانی در آستانۀ تجدد، ترجمۀ حسن حضرتی، تهران: یام
• سید دانلی‌اوغلو، محمد (1391). «از دیوان همایون تا مجلس مبعوثان، قانون‌گذاری در امپراتوری عثمانی»، مندرج در: امپراتوری عثمانی در عصر دگرگونی تنظیمات، به کوشش خلیل اینالجیق و محمد سید دانلی اغلو، ترجمۀ رسول عربخانی، تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام، صص 335-346
• شاو، استانفورد جی. و کورال شاو، ازل (1370). تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیۀ جدید، ترجمۀ محمود رمضان‌زاده
• شوشتری، میر عبداللطیف خان (1363). تحفة‌العالم و ذیل‌التحفه، به اهتمام صمد موحد، تهران: کتابخانۀ طهوری
• شیرازی (کازرونی)، میرزا صالح (1362). گزارش سفر میرزا صالح شیرازی، ویرایش، دیباچه، پانوشت از همایون شهیدی، تهران: راه نو
• طباطبایی، جواد (1395). تأملی دربارۀ ایران، جلد دوم: نظریۀ حکومت قانون در ایران، بخش نخست: مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی، تهران: مینوی خرد
• __________ (1398). تأملی دربارۀ ایران، جلد دوم: نظریه حکومت قانون در ایران، بخش دوم: مبانی نظریه مشروطه‌خواهی، تهران: مینوی خرد
• عامری گلستانی، حامد (1400). «عدالت و قانون در اندیشۀ تجددگرایان متقدم در ایرانِ عضر قاجار»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، 3 (63)، صص 149-182
• عامری گلستانی، حامد؛ مقیمی زنجانی، شروین (1401). «جستاری دربارۀ "تجربه" ترقی‌خواهی میرزا یوسف‌خان مستشارالدوله»، سیاست‌پژوهیِ اسلامی‌ایرانی، 1 (1)، صص 25-46
• فروغی، محمدعلی (1387). حقوق اساسی یعنی آداب مشروطیت دول، مندرج در: رسایل مشروطیت، مشروطه به روایت موافقان و مخالفان، تألیف، تصحیح و تحشیه: غلامحسین زرگری‌نژاد، تهران: مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی، ج 1، صص 773-843
• فیرحی، داود (1400)، مفهوم قانون در ایران معاصر (تحولات پیشامشروطه)، تهران
• کرمانی، میرزا آقا خان و روحی، شیخ احمد (2001). هشت بهشت، نشر اینترنتی
• کرمانی، میرزا آقاخان (1324ق.). آیینۀ سکندری، به‌سعی و اهتمام زین‌العابدین مترجم‌الملک، بی‌جا، بی‌نا
• مارتین، ونسا (1398). ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم، انقلاب مشروطۀ 1285، ترجمه محمدابراهیم فتاحی، تهران: نی
• ماردین، شریف (1391). «تحلیلی نو در مفهوم تنظیمات»، مندرج در: امپراتوری عثمانی در عصر دگرگونی تنظیمات، به کوشش خلیل اینالجیق و محمد سید دانلی اغلو، ترجمۀ رسول عربخانی، تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام، صص 155-171
• مستشارالدوله، میرزایوسف خان تبریزی (بی‌تا). یک کلمه، به کوشش باقر مومنی، بی‌جا، بی‌نا
• میرزاحسین خان سپهسالار (1400). کتابچۀ تنظیمات حسنه، تهران: امید فردا
• میرزاملکم خان ناظم‌الدوله (1327). مجموعۀ آثار میرزا ملکم خان، تدوین و تنظیم: محمد محیط طباطبایی، تهران: کتابخانۀ دانش
• __________________ (1381)، رسائل میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله، به کوشش حجت‌اللّه اصیل، تهران: نی
• میرزایعقوب خان ارمنی (1395). رسالۀ سیاسی (طرح عریضه به خاک پای همایونی)، مندرج در: هفت رساله، به اهتمام علی‌اصغر حقدار، استانبول: باشگاه ادبیات
• ناطق، هما (1368). ایران در راهیابی فرهنگی 1834-1848، پاریس: خاوران
• ______ (1380). کارنامه فرهنگی فرنگی در ایران، تهران: موسسه فرهنگی انتشاراتی معاصرپژوهان.

References

• Mardin, Şerif (1996). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, Çev: Mümtazer Türköne; Fahri Unan; İrfan Erdoğan İstanbul: İletişim Yayınları
• Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (2002). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Zarcone, Thierry & Zarinebaf-Shahr, Fariba (ed.) (1993), Les Iraniens d’Istanbul, Louvain: Peeters, Institut Francais de Recherche en Iran
• Zarrinebaf, Fariba (2008/1) "Alternatif Moderniteler: Osmanlı İmparatorluğu ve İranda Meşrutiyetçilik", Çev: Hatice Uğur, Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, c. 13, Sa. 24, ss. 47-78

منابع اینترنتی

• https://t.me/HassanHazrati50/356
• https://t.me/HassanHazrati50/357
• https://t.me/jtjostarha/166
• https://t.me/jtjostarha/260

Translated References into English

Archives

• Presidency of the Republic of Türkiye, Directorate of State Archives (BOA)

Newspaper

• Hadika [In Ottoman Turkish]
• Ibret [In Ottoman Turkish]
• Hurriyet [In Ottoman Turkish]

Manuscripts

• Kermani, Mirza Aqa Khan (1895). Ayine-ye Skandari, Istanbul: Istanbul University Library, Manuscript Collection: No. NEKFY 00320. [In Persian]
• Müteferrika, Ibrahim (1731). Usul- al Hikam fi Nizma-al Umam, Istanbul: Ataturk Library, No: Bel_Osm_K.0353. [In Ottoman Turkish]

Books

- The Holy Quran 

- Esfahani, Abutaleb (2004). Masir-e Talibi or The Travelogue of Mirza Abutaleb Khan, edited by Hossein Khadivjam, Tehran: Elmi va Farhangi. [In Persian]

- Etemad al-Saltaneh, Mohammad Hasan Khan (1971). The Diary of Etemad al-Saltaneh, edited by Iraj Afshar. Tehran: Amir Kabir. [In Persian]  

- ____________________ (1978). Sadr al-Tavarikh, edited by Mohammad Moshiri, Tehran: Rouzbahan, [In Persian] 

- ____________________ (1988). Tarikh-e Montazam-e Nasseri, edited by Mohammad Esmail Rezvani, Tehran: Donyaye Ketab, [In Persian]

- Amanat, Abbas (2004). Pivot of the Universe: Naser al-Din Shah Qajar and the Iranian Monarchy (1831-1896), Translated by Hassan Kamshad, Tehran: Nashr-e Karnameh & Mehregan [In Persian]  

- Ilchi, Mirza Abolhasan Khan (1985). Heyrat-Nameh: The Travelogue of Mirza Abolhasan Khan Ilchi to London, edited by Hassan Morsalvand, Tehran: Moasseseh-ye Farhangi-ye Rasa [In Persian]  

- Abadan, Yavuz (2012). "An Analysis of the Tanzimat Edict," in: The Ottoman Empire in the age of Tanzimat Reforms, edited by Halil İnalcık and Mehmet Seyitdanlıoğlu, translated by Rasoul Arabkhani, Tehran: Pajouheshkade-ye Tarikh-e Islam, pp. 71-100 [In Persian]  

- Akhundzadeh, Fathali (1978). The New Alphabet and Letters, compiled by Hamid Mohammadzadeh, Tabriz: Ihya [In Persian]  

- Adamiyat, Fereydoun (1961). The Idea of Freedom and the Prelude to Constitutional Movement, Tehran: Sokhan [In Persian]  

- __________ (1970). The Thoughts of Mirza Fathali Akhundzadeh, Tehran: Kharazmi, [In Persian]  

- __________ (1983). Amir Kabir and Iran, Tehran: Kharazmi [In Persian]  

- __________ (1985). Historical Essays, West Germany: Navid Publications [In Persian]  

- __________ (1977). The Idea of Progress and the Rule of Law in the Sepahsalar Era, Tehran: Kharazmi [In Persian]  

- Adamiyat, Fereydoun & Nateg, Homa (1977). Social, Political, and Economic Thought in Unpublished Works of the Qajar Era, Tehran: Agah [In Persian]  

- Bostanafrouz, Mohammad Taghi; Ameri Golestani, Hamed; and Tavassoli Roknabadi, Majid (2023a). "Regulatory Law-Codifying in the Naseri Era," Iranian Journal for History of Islamic Civilization, 56 (2), pp. 29-50 [In Persian] 

- _________________________________________________ (2023b). "Approaches to "constitutional law-codifying" in the Nasser era and its relationship with Sharia," Research Letter of Political Science, 18 (4), pp. 85-130 [In Persian]  

- Taghizadeh, Hassan (2020). Constitutionalism in the Words of Taghizadeh, researched and edited by Mahmoud Tarbati Sanjabi, Tehran: Hezareh-ye Andisheh-ye Sevvom [In Persian]  

- Hazrati, Hassan (2010). Ottoman Constitutionalism. Tehran: Pajouheshkade-ye Tarikh-e Islam [In Persian]  

- __________ (2018). "Islam and Modernity in the Views of Mostashar al-Dowleh and Midhat Pasha," in: Essays on the History of Ottoman Empire and Modern Turkey, Qom: Logos, pp. 243-252 [In Persian]  

- __________ (2021). Iranian Constitutional Movement as Narrated by the Ottoman Archives. Tehran: Logos [In Persian]  

- Raisnia, Rahim (1995). Iran and the Ottoman Empire on the Eve of the 20th Century, Tabriz: Sotudeh [In Persian] 

- Zürcher, Erik Jan (2024). Turkey, A Modern History, Translated by Hassan Hazrati. Tehran: Yam [In Persian]

- Seyitdanlıoğlu, Mehmet (2012). "From the Imperial Council to the Parliament: Legislation in the Ottoman Empire," in: The Ottoman Empire in the age of Tanzimat Reforms, edited by Halil İnalcık and Mehmet Seyitdanlıoğlu, Translated by Rasoul Arabkhani. Tehran: Pajouheshkade-ye Tarikh-e Islam, pp. 335-346. [In Persian]  

- Shaw, Stanford J., and Shaw, Ezel Kural (1991). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Translated by Mahmoud Ramezanzadeh. Mashad: Astan-e Qods-e Razavi. [In Persian]  

- Shushtari, Mir Abd al-Latif Khan (1984). Tohfat al-Alam and Zeyl al-Tohfa, edited by Samad Movahed, Tehran: Tahoori Library. [In Persian]  

- Shirazi (Kazerouni), Mirza Saleh (1983). The Travel Report of Mirza Saleh Shirazi, edited by Homayoun Shahidi. Tehran: Rah-e Now [In Persian] 

- Tabatabai, Javad (2016). Reflections on Iran, Vol. 2: The Theory of the Rule of Law in Iran, Part 1: The Tabriz School and the Foundations of Modernism. Tehran: Mino-ye Kherad [In Persian] 

- __________ (2019). Reflections on Iran, Vol. 2: The Theory of the Rule of Law in Iran, Part 2: The Foundations of Constitutionalist Thought, Tehran: Mino-ye Kherad [In Persian]  

- Ameri Golestani, Hamed (2021). "Justice and Law in the View of Early Modernists in Qajar Iran". Research Letter of Political Science, 3 (63), pp. 149-182 [In Persian] 

- Ameri Golestani, Hamed; Moghimi Zanjani, Shervin (2022). " Essay into the Progressive "Experience" of Mirza Yusuf Khan Mostashar al-Dowleh,"Irano-Islamic  Reaserch in Politics, 1 (1), pp. 25-46. [In Persian] 

- Foroughi, Mohammad Ali (2008). Constitutional Law: The Principles of State Constitutionalism, in: Treatises on Constitutionalism: Constitutionalism as Narrated by Supporters and Opponents, edited by Gholamhossein Zargarinejad. Tehran: Institute for Humanities Research and Development, Vol. 1, pp. 773-843 [In Persian]  

- Firahi, Davoud (2021). The Concept of Law in Contemporary Iran (Pre-Constitutional Developments). Tehran [In Persian] 

- Kermani, Mirza Aqa Khan, and Ruhi, Sheikh Ahmad (2001). Hasht Behesht. Online Publication [In Persian]  

- Kermani, Mirza Aqa Khan (1906). Aineh-ye Sekandari, edited by Zeyn al-Abedin Motarjem al-Molk, No place, no publisher [In Persian]  

- Martin, Vanessa (2019). Iran Between Islamic Nationalism and Secularism: The Constitutional Revolution of 1906, Translated by Mohammad Ebrahim Fattahi. Tehran: Ney, [In Persian]  

- Mardin, Şerif (2012). "A New Analysis of the Concept of Tanzimat," in: The Ottoman Empire in the age of Tanzimat Reforms, edited by Halil İnalcık and Mehmet Seyitdanlıoğlu, translated by Rasoul Arabkhani. Tehran: Pajouheshkade-ye Tarikh-e Islam, pp. 155-171, [In Persian]  

- Mostashar al-Dowleh, Mirza Yusuf Khan Tabrizi (n.d.). One Word, edited by Baqer Mo'meni, No place, no publisher [In Persian]  

- Mirza Hossein Khan Sepahsalar (2021). Ketabche-ye Tanzimat-e Hasaneh, Tehran: Omid-e Farda [In Persian] 

- Mirza Malkam Khan Nazem al-Dowleh. (1948). The Collected Works of Mirza Malkam Khan, compiled by Mohammad Mohit Tabatabai. Tehran: Ketabkhane-ye Danesh [In Persian]  

- __________________ (2002). The Treatises of Mirza Malkam Khan Nazem al-Dowleh, edited by Hojatollah Asil, Tehran: Ney [In Persian] 

- Mirza Yaqub Khan Armeni (2016). Political Treatise (A Petition to His Majesty’s Feet), in: Seven Treatises, edited by Ali Asghar Haghdar, Istanbul: Bashgah-e Adabiyat [In Persian] 

- Nategh, Homa (1989). Iran in the Path of Cultural Encounter (1834-1848), Paris: Khavaran. [In Persian]  

- ______ (2001). The Cultural Record of the West in Iran, Tehran: Moasser Pazhouhan [In Persian]