| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,226 |
| تعداد مقالات | 18,183 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,975,217 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 29,025,552 |
ریشههای اقتصادی سیاستگذاری غیردموکراتیک نمونه بررسی: سیاست شوکدرمانی و برنامه تعدیل ساختاری در اقتصاد ایران | ||
| پژوهشهای اقتصادی ایران | ||
| دوره 30، شماره 102، فروردین 1404، صفحه 112-165 اصل مقاله (1.82 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/ijer.2025.84359.1345 | ||
| نویسندگان | ||
| یاور احمدپور ترکمانی* 1؛ پرویز محمدزاده2 | ||
| 1دانشجوی دکتری رشته اقتصاد نهادگرا، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| 2استاد اقتصاد، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| چکیده | ||
| شکست مکرر سیاستهای تعدیل ساختاری در ایران، این باور رایج بین شوکدرمانگرهای اقتصادی را که «برنامه تعدیل ساختاری تنها چاره مسائل اقتصادی و سیاسی ایران است» به چالش جدی کشیده است. هدف از این مقاله بررسی ریشههای اقتصادی اتخاذ نسخه شکستخورده شوکدرمانی و تکرار آزمون و خطای نافرجام این سیاست در طول بیش از سه دهه گذشته در اقتصاد ایران است. مقاله حاضر با روش هنر علم اقتصاد- یعنی با مسئلهمحوری و لحاظ زمینه بومی به جای راهحلمحوری و اقتباس ترجمهای سیاستها از بافت دیگر- و کاربست عوامل 8گانه مؤثر بر ایجاد و تحکیم دموکراسی همچون جامعه مدنی، تکانهها و بحرانها، منابع درآمد و ترکیب ثروت، نهادهای سیاسی، نابرابری بین گروهها، طبقه متوسط، جهانی شدن و اینترنت به بررسی پیامدهای اقتصادیِ سیاست تعدیل ساختاری و شوکدرمانی در ایران پرداخته و نتیجه میگیرد که شوکدرمانی در اقتصاد ایران روی عوامل مذکور چنان اثر گذاشته است که جامعه را از ظرفیتهای ایجاد و استقرار دموکراسی دور کرده است. با توجه به اینکه، سیاست تعدیل ساختاری بسترساز فقر، بیکاری، رکود تورمی، فلاکت و در نتیجه خشونت بوده است هیچ اراده جمعیِ مختار، خواهان استقرار و برپایی این سیاستها با آرای خودخواسته مگر با تحمیل غیردموکراتیک آن نیست. نظر به این مسئله، در این نوشته، برای امکانپذیر کردنِ ایجاد و تحکیم تصمیمسازیهای مشارکتی و دموکراتیک در عرصه اقتصاد «بایدها»ی برآمده از شواهد تجربی و نظری را مطرح میکنیم که تمکین به آنها میتواند زمینهساز گذار از شرایط موجود به شرایط مطلوب باشد. از جمله آنها میتوان به 1) اذعان به قرار داشتن در بحران، پذیرفتن مسئولیت، حصارسازی و تغییرگزینشی 2) دیوانسالاری خودگردان متکی به جامعه و امکان دادن به آزمون بدیلهای یک سیاست شکستخورده 3) استفاده فعال و منتقدانه از تجربه دیگران، خودسنجی واقعبینانه و صبور بودن در برابر ناکامی ملی تا زمان رفع مسائل و 4) جامعه قوی، سازمانیافته، با توان حل معضل سواری مجانی اشاره کرد. مقاله به این نکته هم توجه میدهد که برنامهریزی برای گذار، باید با درک از منطق دولت طبیعی که نظم دسترسی محدود به تصمیم و تخصیص منابع را مستقر میکند، همراه باشد؛ چراکه در غیاب این مهم- آنطور که در چارچوب رویکرد اقتصاد متعارف روی میدهد- به اسم برنامه گذار، جامعه را گرفتار خشونت و آشوب بیشتر میکنیم. | ||
| کلیدواژهها | ||
| سیاستگذاری غیردموکراتیک؛ شوکدرمانی؛ بحران؛ هنر علم اقتصاد | ||
| مراجع | ||
|
استیگلیتز، جوزف و چارلتون، هنری. (1387). تجارت منصفانه برای همه. ترجمۀ مسعود کرباسیان. چاپ اول. تهران: چشمه.
استیگلیتز، جوزف و کارلا، هاف. (1382). نظریه اقتصادی مدرن و توسعه، در مجموعه مقالات پیشگامان توسعه، گردآوری و تدوین جرالد میر و جوزف استیگلیتز. ترجمه غلامرضا آزاد (ارمکی). چاپ اول. تهران: نی.
استیگلیتز، جوزف. (1384). جهانیسازی و مسائل آن. ترجمۀ حسن گلریز. چاپ سوم. تهران: نی.
استیگلیتز، جوزف. (1395). بهای نابرابری: جامعه دوقطبی و نابرابر چگونه آینده ما را به خطر میافکند؟. ترجمه محمدرضا فرزین و یکتا اشرفی. چاپ اول. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
استیگلیتز، جوزف. (1395). درسهای بحران شمال اقیانوس اطلس برای نظریه و سیاست اقتصادی، مجموعه مقالات در کتاب آنچه اقتصاد از بحران آموخت. ترجمه احسان خاندوزی و علیرضا اشرفی احمدآباد. چاپ اول. تهران: امام صادق (ع).
اوانز، پیتر. (1382). توسعه یا چپاول، نقش دولت در تحول صنعتی. ترجمعه عباس زندباف و عباس مخبر. چاپ دوم. تهران: طرح نو.
اولسون، منسور. (1388). استبداد، مردمسالاری و توسعه، مجموعه مقالات کتاب دولت، فساد و فرصتهای اجتماعی. ترجمه حسین راغفر. چاپ دوم. تهران: نقشونگار.
اولسون، منسور. (1402). فراز و فرود ملتها. ترجمۀ محمد فاضلی و جعفر خیرخواهان. چاپ اول. تهران: روزنه.
تاکمن، باربارا. (1402). تاریخ بیخردی. ترجمۀ حسن کامشاد. چاپ هفدهم. تهران: کارنامه.
دال، رابرت. (1399). دربارۀ دموکراسی. ترجمۀ حسن فشارکی. چاپ اول. تهران: شیرازه.
دایموند، جرد. (1401). آشوب: نقاط عطف برای کشورهای بحرانزده. ترجمه اصلان قودجانی. چاپ چهارم. تهران: طرح نو.
رودریک، دنی. (1397). یک علم اقتصاد، تجویزهای بسیار. ترجمه هادی ورتابیان کاشانی. چاپ اول، تهران: معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصاد و دارایی.
سندل، مایکل. (1403). استبداد شایستهسالاری. ترجمۀ صبا نوروزی. چاپ ششم. تهران: کتاب پارسه.
شاکری، عباس و باقرپور اسکویی، الناز. (1402). بررسی ماهیت تورم در اقتصاد ایران: رویکرد همدوسی موجکی. پژوهشهای اقتصادی ایران، 28(94)، 47-79.
شاکری، عباس. (1395). مقدمهای بر اقتصاد ایران. چاپ اول. تهران: رافع.
شاکری، عباس. (1397). آدرسهای غلط و مسئولیتگریزیهای رندانه، نگاهی به شوکدرمانی در بحرانسازی نقدینگی.
عجماغلو ، دارون و رابینسون، جیمز. (1399). باریک راه آزادی. ترجمه سیدعلیرضا بهشتی و جعفر خیرخواهان. چاپ سوم. تهران: روزنه.
عجماغلو، دارون و جانسون، سایمون. (1402). قدرت و پیشرفت. ترجمۀ میرجواد سیدحسینی. چاپ دوم. تهران: پارسه.
عجماغلو، دارون و رابینسون، جیمز. (1398). ریشههای اقتصادی دیکتاتوری و دموکراسی. ترجمه جعفر خیرخواهان و علی سرزعیم. چاپ چهارم. تهران: کویر.
فریدمن، میلتون. (1401). سرمایهداری و آزادی. ترجمه غلامرضا رشیدی. چاپ هشتم. تهران: نی.
کاستلز، مانوئل. (1401). شبکههای خشم و امید: جنبشهای اجتماعی در عصر اینترنت. ترجمه مجتبی قلیپور. چاپ هشتم. تهران: مرکز.
کاظمیپور، عبدالمحمد و گودرزی، محسن. (1401). چه شد؟ داستان افول اجتماع در ایران. چاپ اول. تهران: اگر.
کلاین، نائومی. (1398). دکترین شوک: ظهور سرمایهداری فاجعهمحور. ترجمه مهرداد شهابی و میرمحمود نبوی. چاپ چهارم. تهران: اختران.
کوران، تیمور. (1399). حقایق نهان، دروغهای عیان: پیامدهای اجتماعی تحریف ترجیح. ترجمه سیدحامد بهشتی. چاپ اول. تهران: روزنه.
کیس، آنه و دیتون، آنگس. (1403). مرگهای از سر ناامیدی و آینده سرمایهداری. ترجمۀ فریبا مؤمنی و فرشاد مؤمنی. چاپ اول. تهران: نهادگرا.
گریفین، کیت. (1384). راهبردهای توسعه اقتصادی. ترجمۀ حسین راغفر و محمدحسین هاشمی. چاپ سو. تهران: نی.
لیست، فردریک. (1387). نظام طبیعی اقتصاد سیاسی، اقتصاد ملی و اقتصاد جهانی، تجانس و تعارضها. ترجمه ناصر معتمدی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
مؤمنی، فرشاد. (1386). اقتصاد ایران در دوران تعدیل ساختاری. چاپ اول. تهران: نقشونگار.
مؤمنی، فرشاد. (1394). اقتصاد سیاسی توسعه در ایران امروز. چاپ اول. تهران: نقشونگار.
مؤمنی، فرشاد. (1396). عدالت اجتماعی، آزادی و توسعه در ایران امروز. چاپ اول. تهران: نقشونگار.
مؤمنی، فرشاد. (1396). متن پیادهشده از سخنرانی در جمع انجمن اسلامی دانشگاه تهران.
میردال، گونار. (1400). توسعه چیست؟ مجموعه مقالات کتاب تصور عصر پساتوسعه. ترجمه محمد ملاعباسی. چاپ سوم. تهران: ترجمان.
نورث، داگلاس. (1379). ساختار و دگرگونی در تاریخ اقتصادی. ترجمه غلامرضا آزاد ارمکی. چاپ اول. تهران: نی.
نورث، داگلاس. (1385). نهادها تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی. ترجمه محمدرضا معینی. تهران، سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور.
نورث، داگلاس. (1397). فهم فرایند تحول اقتصادی. ترجمه سعید مهاجرانی و زهرا فرضیزاده. چاپ دوم. تهران: نهادگرا.
وبر، ایزابلا. (1401). چین چگونه از شوکدرمانی گریخت. ترجمۀ فرزانه چهاربند. چاپ اول. تهران: نهادگرا.
هابز، توماس. (1401). لویاتان. ترجمه حسین بشیریه. تهران: نی.
هایک، فردریک. (1401). راه بردگی. ترجمه فریدون تفضلی و حمید پاداش. چاپ پنجم. تهران: نگاه معاصر.
هیرشمن، آلبرت. (1382). خروج، اعتراض و وفاداری. ترجمه محمد مالجو. چاپ اول. تهران: شیرازه.
هینز، جفری. (1401). مطالعات توسعه. ترجمه رضا شیرازی و جواد قبادی. چاپ سوم. تهران: آگه.
Colander, D. (2001). The lost art of economics, in David Colander, The lost art of economics: Essays on economics and economics profession cheltenham and northampton: Edward Elgar, 19-26. Elliott, J.E. (1978). Institutionalism as an approach to political economy. Journal of Economic Issues, 1(1), 91-114. Evans, P. (2004). Development as institutional change: The Pitfalls of monocropping and the potentials of deliberation. 38(4), Dec. North, D.C. (1992). The new institutional economics and development, Washington University. North, D.C., Wallis, J.J. & Weingast, B.R. (2006). A conceptual framework for interpreting recorded human history. December, NBER, Working Paper Series, No. 12795. Rodrik, D. (2006). Good bye Washington consensus, hello Washington confusion? A review of the world bank’s economic growth in the 1990”s”: Learning from a decade of reform. Jounal of Economic Literature, vol. XLIV(December), 973-987. Streeten, P. (2000). What’s wrong with contemporary economics? available at www.vazolini.org.b/seminariousp2000/paulstreeten.pdf | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 689 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 376 |
||