| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,143 |
| تعداد مقالات | 17,348 |
| تعداد مشاهده مقاله | 50,358,712 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 27,065,098 |
چالش‌ها و مسائل طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور با تأکید بر رویۀ قضایی | ||
| پژوهش حقوق خصوصی | ||
| مقاله 1، دوره 13، شماره 50، فروردین 1404، صفحه 1-36 اصل مقاله (2.88 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jplr.2025.85063.2914 | ||
| نویسندگان | ||
| مصطفی السان* 1؛ علی آقایاری2؛ لیلا نجفی زاده3 | ||
| 1دانشیار دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| 2دکترای حقوق خصوصی، کارشناس حقوقی و کنسولی وزارت امور خارجه | ||
| 3دانش آموختۀ دکترای حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، ارومیه، ایران | ||
| چکیده | ||
| دعوای خانوادگی، ازجمله دعاوی شایع میان ایرانیان، چه در داخل و چه در خارج از کشور به‌شمار می‌رود. برای اتباع ایرانی که در کشورهای دیگر زندگی می‌کنند، دسترسی به دادگستری کشور ایران یا بهره‌مندی از ساز‌و‌کارهایی که بتوانند خدمات حقوقی از ایران دریافت کنند، در مواردی خاص اهمیت پیدا می‌کند؛ به‌ویژه در موضوعاتی نظیر طلاق و جدایی از همدیگر، که ممکن است یکی از زوجین تمایل داشته باشد از نظام حقوقی ایران برای طلاق استفاده کند. بدیهی است که سخت‌گیری‌های غیرضروری -از حیث قوانین شکلی و ماهوی و رویه‌های متفاوت- منجر به محرومیت افراد از حقّ دادخواهی یا سوق دادن آنان به نظام‌های قضایی دیگر شود. قانون حمایت خانواده، سازوکار غیرقضایی را برای طلاق ایرانیان خارج از کشور، پیش‌بینی کرده است. بااین‌حال، دادگاه‌های ایران درمورد تنفیذ و شناسایی آرای طلاق صادره از دادگاه‌های خارجی رویکردی سخت‌گیرانه دارند؛ ازاین‌رو، ضرورت دارد شرایط و موانع چنین نهادهایی مورد بررسی قرار گیرد. در پایان مقاله، به این موضوع پرداخته شده است که بهره‌گیری از دادرسی الکترونیکی می‌تواند دسترسی شهروندان ایرانی به دادگستری داخل کشور را تسهیل کند و امکان رسیدگی قضایی به دعوای طلاق را فراهم سازد. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی-تحلیلی است و گردآوری داده‌ها، ازطریق فیش‌برداری صورت گرفته است؛ بدین معنا که اطلاعات به‌دست‌آمده از مطالعات، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در تحلیل مسائل از رویه‌های قضایی، آرای دادگاه‌ها و قوانین و مقررات مرتبط، استفاده شده است. رهیافت نوشته حاضر این است که هرچند در «قانون حمایت خانواده» و «بخشنامۀ ارائۀ خدمات کنسولی» (ناظر بر دستورالعمل انجام خدمات کنسولی در نمایندگی‌ها)، کوشش شده تا تشریفات مربوط به طلاق ایرانیان خارج از کشور تا حدودی کاهش بیابد و فرایندها شفاف‌سازی شود، اما این اقدامات، همچنان با چالش‌های عملی متعددی روبه‌رو هستند. طولانی شدن فرایند، در مواردی خاص ممکن است برخی از اتباع ایرانی را از مراجعه به قانون و دادگاه‌های داخل کشور منصرف سازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایرانیان خارج از کشور؛ تنفیذ و اجرای رأی؛ طلاق؛ قانون حمایت خانواده | ||
| مراجع | ||
|
ـ افتخارجهرمی، گودرز و السان، مصطفی، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، چاپ چهارم، (تهران: نشر میزان، 1403).
ـ السان، مصطفی، حقوق فضای مجازی، چاپ بیست و سوم، (تهران: نشر شهر دانش، 1402).
ـ السان، مصطفی و بهرامی، احسان، شرح جامع قانون آیین دادرسی مدنی و قوانین خاص مرتبط، چاپ چهارم، (تهران: دوراندیشان، 1403).
ـ السان، مصطفی، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، چاپ چهارم، (تهران: نشر میزان، 1403).
ـ السان، مصطفی، حقوق تجارت الکترونیکی، چاپ دهم، (تهران: انتشارات سمت، 1402).
ـ السان، مصطفی، دادرسی مدنی الکترونیکی، چاپ اول، (تهران: پژوهشگاه قوه قضائیه و مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه، 1403).
ـ جنیدی، لعیا، قانون حاکم در داوریهای تجاری بین المللی، چاپ اول، (تهران: نشر دادگستر، تهران 1376).
ـ داودی بیرق، حسین و السان، مصطفی، آیین دعاوی خانوادگی (به انضمام نمونه دادخواست ها و لوایح)، چاپ دوم، (تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه، تهران دی 1403).
ـ شمس، عبداله، اجرای احکام مدنی، جلد نخست، چاپ اول، (تهران: انتشارات دراک، پاییز 1397).
ـ کاتوزیان، ناصر، کلیات حقوق نظریه عمومی، چاپ نخست، (تهران: گنج دانش، 1401).
ـ مهاجری، علی، شرح جامع قانون اجرای احکام مدنی، جلد دوم، چاپ هفتم، (تهران: انتشارات فکرسازان، 1392).
ـ نجفی‌زاده، لیلا، شناسایی و اجرای آرای داوری داخلی در حقوق ایران و استرالیا، چاپ اول، (تهران: انتشارات دوراندیشان، 1403).
ب. مقالات:
ـ ارفع نیا، بهشید، «صلاحیت دادگاه‌های ایران در طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور»، تحقیقات حقوق بین‌الملل، شمارۀ 41، (پاییز 1397).
ـ توسلی نایینی، منوچهر، «بررسی یک رأی در مورد حکم طلاق صادره از دادگاه خارجی راجع به ایرانیان مقیم خارج از کشور»، مجلۀ دادرسی، شمارۀ 58، (مهر و آبان 1385).
ـ خالویی تفتی، سیدسجاد و آقاعباسی، رضا، «اهمیت و نقش دادرسی الکترونیکی در رسیدگی‌های قضایی»، مجلۀ پژوهش و مطالعات علوم اسلامی، سال سوم، شمارۀ 28، (آبان 1400).
ـ صانعیان، علی اصغر، «شناسایی و اجرای حکم طلاق صادرشده از دادگاه داگلاس ایالت کلرادو کشور امریکا»، دوفصلنامۀ نقد و تحلیل آراء قضایی، دورۀ 1، شمارۀ 2 ـ شمارۀ پیاپی 2 (بهمن 1401).
ـ فریدمن، ریچارد دی، «شهادت از راه دور»، مترجم علیرضا قرجه‌لو، ماهنامۀ حقوقی کانون سردفتران و دفتریاران، شمارۀ 76، (دی 1386).
ـ کریمی، عباس؛ السان، مصطفی و آقایاری، محمد، «دادرسی مدنی الکترونیکی»، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، دورۀ 50، شمارۀ 2، (تیر 1399).
ج. رویۀ قضایی، قوانین و مقررات:
ـ بخشنامۀ ارائۀ خدمات کنسولی (ناظر بر دستورالعمل انجام خدمات کنسولی در نمایندگی)، ابلاغی طی نامۀ شمارۀ ۲۰۰۰/۷۲۰/۲۷۴ مورخ 18/01/1399 توسط وزیر امور خارجه. منبع: https://dotic.ir/news/7089 (تاریخ مشاهده جمعه - 02 خرداد 1404).
ـ دستورالعمل هوشمندسازی و الکترونیکی‌شدن فرایندها و پرونده‌های قضایی، بخشنامۀ شمارۀ ۹۰۰۰/۱۵۷۸۷/۱۰۰ مورخ 29/03/1403 رئیس قوه قضاییه.
ـ رأی شمارۀ ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۶۸۰۱۸۳۰ مورخ 1391.12.09 شعبۀ ۸ دیوان‌عالی کشور به نقل از (https://wikihoghoogh.net/wiki ـ تاریخ مراجعه پنج‌شنبه ـ ۲۸ فروردین ۱۴۰۴).
ـ رأی شمارۀ 9309970220201179 مورخ 12/07/1393 شعبۀ 2 دادگاه تجدیدنظر استان تهران؛ به نقل از: سامانه ملی آرای قضایی، پژوهشگاه قوه قضاییه (https://ara.jri.ac.ir/Judge/Text/10334 ) (تاریخ مراجعه پنج‌شنبه ـ ۲۸ فروردین ۱۴۰۴).
ـ رأی شمارۀ ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۰۵۵۰ مورخ 09/04/1394 شعبۀ۲۴ دادگاه تجدیدنظر استان تهران؛ به نقل از: سامانه ملی آرای قضایی، پژوهشگاه قوه قضاییه (https://ara.jri.ac.ir/Judge/Text/38009) (تاریخ مراجعه پنج‌شنبه ـ ۲۸ فروردین ۱۴۰۴).
ـ رأی شمارۀ ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۰۸۳۵ مورخ 31/05/1394 شعبۀ 30 دادگاه تجدیدنظر استان تهران؛ به نقل از: ویکی حقوق (https://wikihoghoogh.net ) (تاریخ مراجعه پنج‌شنبه ـ ۲۸ فروردین ۱۴۰۴).
ـ رأی شمارۀ 9409981310800209 مورخ 20/04/1395 شعبۀ بیست‌و‌دوم دیوان‌عالی کشور؛ به نقل از: سامانه ملی آرای قضایی، پژوهشگاه قوه قضاییه (https://ara.jri.ac.ir/Judge/Text/10334 ) (تاریخ مراجعه پنج‌شنبه ـ ۲۸ فروردین ۱۴۰۴).
ـ رأی مورخ 03/03/1400 صادرشده از شعبۀ 13 دادگاه تجدیدنظر استان مازندران (به نقل از: صانعیان، علی اصغر، «شناسایی و اجرای حکم طلاق صادر شده از دادگاه داگلاس ایالت کلرادو کشور امریکا»، دوفصلنامۀ نقد و تحلیل آراء قضایی، دورۀ 1، شمارۀ 2 ـ شمارۀ پیاپی 2 بهمن 1401).
ـ رأی مورخ 10/04/1394 شعبۀ دیوان‌عالی کشور [بدون ذکر شمارۀ شعبه و شمارۀ رأی]؛ به نقل از: سامانه ملی آرای قضایی، پژوهشگاه قوه قضاییه (https://ara.jri.ac.ir/Judge/Text/25974) (تاریخ مراجعه پنج‌شنبه ـ ۲۸ فروردین ۱۴۰۴).
ـ قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون شناسایی و اجرای احکام داوری خارجی، تنظیم‌شده در نیویورک به‌تاریخ 10 ژوئن 1958 میلادی (03/04/1337ه.ش)، مصوب 21/01/1380 مجلس شورای اسلامی.
ـ «قانون تصویب معاهدۀ (کنوانسیون) سازمان ملل متحد راجع به استفاده از ارتباطات الکترونیکی در قراردادهای بین المللی» مصوب 29/06/1402 مجلس شورای اسلامی.
ـ ماده واحدۀ قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق، مصوب 21/12/1370 مجلس شورای اسلامی.
ـ نظریه مشورتی شمارۀ 2932/7 ـ 17/05/1389 ادارۀ حقوقی قوه قضائیه.
References
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 289 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 52 |
||