دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات61
تعداد شماره‌ها2,201
تعداد مقالات17,941
تعداد مشاهده مقاله55,038,115
تعداد دریافت فایل اصل مقاله28,807,301
هاشمی, سید مجتبی, ربیعی, ملیحه, مظفری, نیلوفر, جمور, حسین. (1403). تحلیل و بررسی احکام بودجه از منظر شفافیت (مورد مطالعه: شرکت‌های دولتی). سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(5), 119-162. doi: 10.22054/spsa.2025.88838.1073
سید مجتبی هاشمی; ملیحه ربیعی; نیلوفر مظفری; حسین جمور. "تحلیل و بررسی احکام بودجه از منظر شفافیت (مورد مطالعه: شرکت‌های دولتی)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 2, 5, 1403, 119-162. doi: 10.22054/spsa.2025.88838.1073
هاشمی, سید مجتبی, ربیعی, ملیحه, مظفری, نیلوفر, جمور, حسین. (1403). 'تحلیل و بررسی احکام بودجه از منظر شفافیت (مورد مطالعه: شرکت‌های دولتی)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(5), pp. 119-162. doi: 10.22054/spsa.2025.88838.1073
هاشمی, سید مجتبی, ربیعی, ملیحه, مظفری, نیلوفر, جمور, حسین. تحلیل و بررسی احکام بودجه از منظر شفافیت (مورد مطالعه: شرکت‌های دولتی). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 2(5): 119-162. doi: 10.22054/spsa.2025.88838.1073

تحلیل و بررسی احکام بودجه از منظر شفافیت (مورد مطالعه: شرکت‌های دولتی)

مطالعات مدیریت خدمات عمومی
مقاله 4، دوره 2، شماره 5، مهر 1403، صفحه 119-162    اصل مقاله (702.02 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/spsa.2025.88838.1073
نویسندگان
سید مجتبی هاشمی1؛ ملیحه ربیعی2؛ نیلوفر مظفری* 3؛ حسین جمور4
1پژوهشگر مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، تهران، ایران
2پژوهشگر مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ،تهران، ایران
3دانشجوی دکتری مدیریت منابع انسانی، پژوهشگر مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، تهران، ایران
4دانشجوی دکتری مدیریت سیاست گذاری بازرگانی، پژوهشگر مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، تهران، ایران
چکیده
شرکت‌های دولتی در ایران، به دلیل سهم قابل توجهی که در منابع و مصارف بودجه عمومی دارند همواره در کانون توجه خط‌مشی‌گذاری مالی عمومی قرار داشته‌اند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل احکام بودجه‌ای این شرکت‌ها از منظر شفافیت، با اتکا به مدل چهار مؤلفه‌ای (شامل: نظام تصمیم‌گیری، فرآیند اجرایی و مشارکتی، اطلاعات مالی، و رصد و نظارت بر عملکرد)، احکام مندرج در قوانین بودجه سنواتی ۱۴۰۲ (۴۹ حکم)، ۱۴۰۳ (۱۹ حکم) و ۱۴۰۴ (۱۸ حکم) را واکاوی کرده است.
استراتژی پژوهش آمیخته اکتشافی است. در فاز کیفی، از روش تحلیل محتوا برای واکاوی احکام بودجه‌ای استفاده شده است. در فاز کمی، یافته‌ها با توزیع پرسشنامه سه‌گزینه‌ای در میان ۶۶ نفر از خبرگان بودجه‌ای ارزیابی شده‌اند.
یافته‌ها نشان می‌دهد که احکام بودجه‌ای شرکت‌های دولتی از از شفافیت کافی برخوردار نیستند. بیشترین چالش‌ها در مؤلفه‌های شفافیت در اطلاعات مالی و رصد و نظارت بر عملکرد مشاهده شده است؛ به عنوان مثال، در ۱۵ حکم از قانون بودجه ۱۴۰۲، مؤلفه نظارت و ضمانت اجرا غایب است. قانون بودجه ۱۴۰۳ بیشترین سهم را در احکام تقریباً شفاف داشته، در حالی که قانون بودجه ۱۴۰۴ برخی از احکام در این سال کاملاً غیرشفاف یا فاقد شفافیت کافی هستند.
برای ارتقای شفافیت، پنج گویه‌ی سیاستی را پیشنهاد می‌گردد: ۱. الزام به افشای عمومی اطلاعات مالی و اجرایی، ۲. تدوین ضوابط اجرایی روشن، ۳. نهادینه‌سازی نظام گزارش‌دهی منظم، ۴. بازطراحی سازوکارهای مالی شفاف و ۵. تقویت نقش نظارتی از طریق اتصال سامانه‌ای. این اصلاحات برای بهبود حکمرانی مالی و افزایش پاسخ‌گویی در این بخش حائز اهمیت است.
مراجع
  1. مهاجرانی، امیرعلی، مشایخی، علینقی، طالبیان، مسعود (۱۳۹۸). حکمرانی شرکتی در ایران: پژوهش موردی شرکت‌های دولتی. فصلنامه انجمن علوم مدیریت ایران، ۱۴(۵۳)، ۱–۳۵.
  2. سازمان ملی بهره‌وری ایران (۱۴۰۲). خلاصه مدیریتی گزارش بهره‌وری شرکت‌های دولتی در سال ۱۴۰۲. تهران: معاونت تحلیل و ارزیابی عملکرد، دفتر ارزیابی بهره‌وری دستگاه‌ها.
  3. حسینی، عاطفه، قراخانلو، مهتاب (۱۴۰۳). بررسی بخش دوم لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کل کشور (۶): بودجه شرکت‌های دولتی. ماهنامه گزارش‌های کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ۳۲(۱۱).
  4. قراخانلو، مهتاب (۱۴۰۱). بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور (۳): بودجه شرکت‌های دولتی. ماهنامه گزارش‌های کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ۳۰(۱۱).
  5. سبحانیان، سیدمحمدهادی (۱۳۹۷). بررسی لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ کل کشور (۶): شفافیت بودجه. ماهنامه گزارش‌های کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ۲۶(۱۰).
  6. Bushman, R., & Smith, A. J. (2003). Transparency, financial accounting information, and corporate governance. Federal Reserve Bank of New York Economic Policy Review, 19(1), 65–87.
  7. Butenko, I. (2023). Transparency of state-owned enterprises in Ukraine: Digital initiatives and governance challenges. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, 35(2), 189–208.
  8. Butenko, V. V. (2023). Increasing the transparency of the budget process of Ukraine in current conditions. Market Economy: Modern Management Theory and Practice. https://doi.org/18524/2413-9998.2023.3(55).300664
  9. Craig, M. J., & Kopits, M. G. (1998). Transparency in government operations. International monetary fund.
  10. Cuadrado-Ballesteros, B., & Bisogno, M. (2022). Budget transparency and financial sustainability. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, 34(6), 731–748.
  11. Cucciniello, M., Porumbescu, G. A., & Grimmelikhuijsen, S. (2017). 25 years of transparency research: Evidence and future directions. Public Administration Review, 77(1), 32–44.
  12. Garrett, E., & Vermeule, A. (2006). Transparency in the Budget Process. Constitutional Law eJournal. https://doi.org/10.2139/ssrn.877951
  13. Garrett, E., & Vermeule, A. (2006). Transparency in the budgeting process: Rhetoric and reality. Public Law and Legal Theory Working Papers, No. 97. University of Chicago.
  14. Heinemann, F., Moessinger, M. D., & Yeter, M. (2025). Budget rules and debt concealment: Evidence from public enterprises in Germany. European Journal of Political Economy, 78(1), 102458.
  15. Janssen, M. R., & Berntzen, L. (2018). The transparent smart city: How city councils and city administrations can apply smart technology for increased transparency. In B. Rodríguez (Ed.) , Smart technologies for smart governments (pp. 81–103). Springer.
  16. Levaieva, O., & Kucherenko, K. (2017). Transparency and accountability of state-owned enterprises: Institutional reforms and legal frameworks. International Journal of Public Administration, 40(3), 235–250.
  17. Molotok, M. (2020). Budget transparency in state-owned companies: A systematic literature review. International Public Management Review, 21(1), 12–37.
  18. Nasution, A. H., Nasution, B., & Saidin, O. K. (2020, March). Transparency of Information Disclosure in the Management of State-Owned Enterprises. In International Conference on Law, Governance and Islamic Society (ICOLGIS 2019) (pp. 25-28). Atlantis Press. https://doi.org/10.2991/assehr.k.200306.174
  19. (2002). OECD Best Practices for Budget Transparency. OECD Journal on Budgeting, 1(3), 7–14.
  20. Ott, K., Mačkić, V., & Bronić, M. (2019). Political stubbornness and online local budget transparency in Croatia. Zbornik radova Ekonomskog fakulteta u Rijeci, 37(2), 553–585.
  21. Prijaković, S. (2022). Impacts of budget transparency on economic and political outcomes: A review of empirical evidence. Croatian and Comparative Public Administration, 22(4), 753–784.
  22. Ríos, A. M., Guillamón, M. D., Benito, B., & Bastida, F. (2018). The influence of transparency on budget forecast deviations in municipal governments. Journal of Forecasting, 37(4), 457–474.
  23. Vaira, C. L., & Zhao, M. (2018). Enhancing budget transparency in China: A practical note on mechanisms and tools. Washington, D.C.: World Bank Group. Retrieved from http://documents.worldbank.org/curated/en/219931538126473964/Enhancing-Budget-Transparency-in-China-A-Practical-Note-on-Mechanisms-and-Tools
  24. Williams, A. (2015). Global index of information transparency and accountability. International Journal of Public Administration, 38(4), 267–279.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 211
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 70


login