| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,180 |
| تعداد مقالات | 17,658 |
| تعداد مشاهده مقاله | 53,736,781 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,323,098 |
مطالعة حوزه‌های معنایی «صبر» در آیات قرآن | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 6، دوره 7، شماره 25، شهریور 1395، صفحه 133-156 اصل مقاله (702.44 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2016.7088 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا امانی* 1؛ زهرا عبادی2؛ صدیقه رضایی3 | ||
| 1استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم | ||
| 2کارشناس ارشد تفسیر قرآن کریم دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم | ||
| 3دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران | ||
| چکیده | ||
| «صبر» در آموزه‌های دینی، به عنوان یکی از مفاهیم اساسی ایمان شناخته می‌شود. این واژه به همراه مشتقّات خود، ۱۰۳ بار در قرآن به کار رفته است که نشان از اهمیّت ویژة این خصیصة اخلاقی از دیدگاه دین مبین اسلام و قرآن کریم دارد. این واژه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنایی پیدا می‌کند. بر این اساس، تبیین ارتباط صبر با مفاهیمی نظیر نماز، ایمان، تقوا، اسلام، یقین، نیکی و... از جمله مباحثی است که در این مقاله مورد بررسی قرار می‌گیرد. لذا مقالة حاضر با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی بر آن است که در یک فرایند منظّم به شناسایی این واژه در لغت‌نامه‌ها و پس از آن، با نگرشی فراگیر به کلّ متن قرآن، به تحلیل و بازیابی شبکه‌ای معنای صبر بپردازد. بررسی معنای صبر در منظومة آیات قرآنی، موضوع محوری این پژوهش است. واژة «صبر» در آیات قرآنی با تعدادی از مفاهیم و واژگان، همچون «تقوا»، «نماز»، «زکات»، «امر به معروف و نهی از منکر»، «ایمان»، «اسلام»، «یقین» و «نیکی» همنشین شده است. واژگان «حلم» و «أناه» نیز با واژة «صبر» رابطة جانشینی دارند. همچنین، واژة «صبر» با واژگانی مانند «عجله» و «جزع» رابطة تقابل دارد و از این دو واژة متقابل نمونه‌هائی در قرآن دیده می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن کریم؛ صبر؛ معناشناسی؛ حوزه‌های معنایی؛ روابط همنشینی؛ روابط جانشینی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. (1388). ترجمة محمّدمهدی فولادوند. چ 6. تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی. ابن‌بابویه قمی (صدوق)، ابوجعفر محمّد. (1373). عیون أخبار الرّضا(ع). ترجمة حمیدرضا مستفید و علی‌اکبر غفّاری. تهران: نشر صدوق. ابن‌فارس، احمد. (بی‌تا). معجم مقاییس اللّغة. تحقیق و ضبط عبدالسّلام محمّد هارون. تهران: بی‌نا. بی‌یرورش، مانفرد. (1363). زبانشناسی جدید. ترجمة محمّدرضا باطنی. تهران: انتشارات آگاه. جوهری، اسماعیل‌بن حمّاد. (1419ق.). الصّحاح: تاج اللّغةو صحاح العربیّة. بیروت ـ تهران: چاپ احمد عبدالغفور عطّارـ چاپ افست. دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمّد. (1416ق.). مفردات الفاظ‌القرآن. تحقیق صفوان عدنان داوودی. بیروت: ذوی القربی. رهنما، هادی. (1390). معناشناسی نام‌های معاد در قرآن کریم. تهران: دانشگاه امام صادق(ع). زبیری، محمّدبن مرتضی. (1386ق.). تاج‌العروس. بیروت: دار صادر. شریف‌الرّضی، محمّدبن حسین. (بی‌تا). نهج‌البلاغه. ترجمة محمّد دشتی. اصفهان: مؤسّسة تحقیقات و نشر معارف اهل بیت(ع). صفوی، کورش. (1379). درآمدی بر معنی‌شناسی. تهران: سورة مهر. عبدالباقی، محمّدفؤاد. (1391). المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم. قم: چاپ و انتشارات نوید اسلام. عسکری، حسن‌بن عبداللّه. (۱۴۱۲ق.). معجم الفروق اللّغویّة. قم: جامعة مدرّسین حوزة علمیّة قم، مؤسّسة انتشارات اسلامی. فتحعلی‌خانی، محمّد. (1379). آموزه‌های بنیادین علم اخلاق. قم: باشگاه اندیشه. فضیلت، محمود. (1385). معناشناسی و معانی. کرمانشاه: انتشارات دانشگاه رازی. الفقه الرّضا. (1406ق.). تحقیق مؤسّسة آل‌البیت للتّراث. چ 1. مشهد: انتشارات المؤتمر العالمی للامام الرّضا(ع). قرائتی، محسن. (1383). تفسیر نور. چ 11. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن. قرشی، سیّد علی‌اکبر. (1378). قاموس القرآن. چ 8. تهران: دارالکتب الإسلامیّة. کریمیان، منصور. (1379). پرتوی از کلام امام علی(ع). برگزیدة موضوعی غُرَرُالحِکَم. تهران: نشر اشرفی. کلینی، محمّدبن یعقوب. (1363). الکافی. قم: دارالکتب الإسلامیّة. مجلسی، محمّدباقر. (1403ق.). بحارالأنوار. بیروت: مؤسّسة الوفاء. مکارم شیرازی، ناصر. (1378). اخلاق در قرآن. قم: انتشارات امام علیّ‌بن ابیطالب(ع). نراقی، احمدبن محمّد. (1378). معراج‌السّعادة. چ 2. اصفهان: انتشارات نقش نگین. نکونام، جعفر. (1390). درآمدی بر معناشناسی قرآن. قم: دانشکدة اصول دین. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,428 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 5,687 |
||