| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,201 |
| تعداد مقالات | 17,933 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,991,522 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,779,633 |
مهر خرمن: نشانی، نهاده بر پای یک پیمان عرفی نانوشته در روستاها | ||
| دو فصلنامه دانش های بومی ایران | ||
| مقاله 3، دوره 2، شماره 4، اسفند 1394، صفحه 113-144 اصل مقاله (5.57 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qjik.2017.10057.1014 | ||
| نویسندگان | ||
| مرتضی سالمی قمصری* 1؛ حسین صادقی2 | ||
| 1پژوهشگر حوزه دانش های بومی و سنتی ایران | ||
| 2پژوهشگر حوزه دانش های محلی و سنتی | ||
| چکیده | ||
| تا حدود سالهای 1300 خورشیدی مهر بجای امضای امروزی بکار میرفت و هر کس مهر شخصی خود را بر گردن میآویخت که قانونا زدن آن مهر پای هر کاغذی، سند رسمی بهحساب میآمد. یکی از رایجترین مهرها در روستاها، مهر خرمن بود. استفاده از مهر خرمن برای دست نیافتن دیگران به خرمن روستا متداول بوده. بدینصورت که هنگام برداشت خرمن و آماده شدن گندم شمش (گندم آماده) نماینده مالک یا ارباب به سر یکایک خرمنهای روستا حاضرشده و با یک مهر چوبی خرمنها را مهر میکرد که کسی شبانه به خرمن دستدرازی نکند. مهرخرمن در ضمانت استحکام خود از پشتوانه قدرت نظام زمینداری برخوردار بود. در اینجا یک قانون نانوشته و به دفتر نیامده، عرف و سنت روایی یافته و در وجود شیئی متمرکز و متبلور شده بود. چنین بود که مهر بیآنکه چشم و گوش داشته باشد نگهبان بود و علاوه بر پشتوانه نظام حاکم، پشتوانه ایمانی جامعه را نیز با خود داشت. نقشها و واژههای مقدس و متبرک بر روی انواع مهرها و بر روی مهرهای خرمن چنین کارکردی داشتهاند. ساختمان مهر قطعه چوبی بود که بنا بر دلخواه مالک یا ارباب نام و یا شکلی به روی آن نقش میبست که این نام بایستی از چپ به راست نوشته میشد که هنگام مهر زدن از راست به چپ خوانده شود. من بسیار کوشیدم که انواعی از این مهرها را به دست آورم اما نتوانستم بیش از 5 مورد از این مهر را از نقاط گوناگون ایران بیابم. نکته قابلتوجه این است که هر مالک به سلیقه خود سعی میکرد مهر زیبایی را برای روستای خود تهیه کند. در این مقاله از روش مردمنگاری استفادهشده است و علاوه بر مصاحبه با دو تن از مطلعان محلی و دانشگاهی از کتابهایی که هرچند اندک به این موضوع پرداختهاند نیز استفادهشده است. واژگان کلیدی: مهرخرمن-اصلاحات ارضی-روستا-برکت-نظام اربابرعیتی | ||
| کلیدواژهها | ||
| مهرخرمن؛ اصلاحات ارضی؛ روستا؛ برکت؛ نظام اربابرعیتی | ||
| مراجع | ||
|
- دهخدا، علیاکبر. لغتنامه - فرهادی، مرتضی. (1393)، مردم نگاری دانشها و فنآوریهای سنتی:"نان شب" مردمنگاران ایرانی، دوفصلنامه دانشهای بومی ایران، دانشگاه علامه طباطبائی. - سالمی قمصری، مرتضی؛ فرهادی، کاوه. (1389)، گوشهای از انسان شناسی دانشها و فنآوریهای سنتی"کارابزارهای سنتی گلابگیری در قمصر"، فصلنلمه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، شماره 48. - صفی نژاد، جواد. (1368)، بنه (نظامهای سنتی زراعی در ایران)، تهران: انتشارات امیرکبیر. - صفی نژاد، جواد. (1355)، طالبآباد، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. - صفی نژاد، جواد. (1381)، لرهای ایران، تهران: نشر آتیه. - میرشکرایی، محمد. (1378)، مهر و داغ. سازمان میراث فرهنگی، پژوهشکده مردمشناسی. - طلایی، حسن (1392)، مهر در ایران از آغاز تا صدر اسلام، تهران: انتشارات سمت. - سپهر، نصرتالله. (1388)، ناگفتههایی از صنایعدستی کهن (منطقه کرمانشاه)، تهران: اداره برنامهریزی نشر سازمان میراث فرهنگی. - صادق همایونی؛ غلامحسین ده بزرگی (1371)، فرهنگ مردم سروستان، آستان قدس رضوی - شهبازی، میثم. (1395)، مهرخرمن (در روستاهای اطراف قرچک ورامین)، گزارش چاپ نشده.
مصاحبهها 1- دکتر جواد صفی نژاد 2- سید محمد بنی طباء 3- رضا ارسنجانی: کشاورز کهنسال ساکن قرچک ورامین. 4- محمد امینی: نویسنده و مدیر انتشارات ساکن ورامین.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,281 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,041 |
||