| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,224 |
| تعداد مقالات | 18,148 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,931,152 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 29,008,474 |
بررسی تعارض تئوریهای علمی و آیات قرآن در آفرینش نخستین انسان | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 2، دوره 7، شماره 27، اسفند 1395، صفحه 43-75 اصل مقاله (519.07 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2017.7732 | ||
| نویسندگان | ||
| حمید آریان* 1؛ مرادعلی شورگشتی2 | ||
| 1عضو هیئت علمی / موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی | ||
| 2دانشجوی دکتری رشته تفسیر و علوم قرآن/مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی | ||
| چکیده | ||
| مسئلة چگونگی خلقت نخستین انسان در منابع اسلامی مطرح شدهاست و نیز در برخی علوم تجربی محلّ بحث و نظر بودهاست. این مقاله به بررسی نسبت فرضیههای علمی با دیدگاه قرآن و احادیث دربارة چگونگی آفرینش نخستین انسان، با روش توصیفی ـ تحلیلی میپردازد. حاصل تحقیق بیانگر آن است که مدلول آیات و روایات، ظهوری آشکار، بلکه صراحت در آفرینش نخستین انسان از خاک دارد و پیدایش آدمی را از موجود زنده دیگر نفی میکند. دو تئوری ثبات انواع و رویش از زمین مدعی پیدایش مستقل انسان و تئوری تحول انواع مدعی پیدایش او از دیگر موجودات زنده به نحو تکاملی است. گرچه دو تئوری اول از منظر نفیخلقت انسان از موجودی دیگر با دیدگاه قرآن و روایات همسوست، اما تئوری رویش از زمین با مفاد آیات و روایات ناهمخوان و خود از نظر علمی بیاعتبار است. تئوری ثبات انواع نیز از نظر تجربی قابل اثبات نیست، اما بر فرض اعتبار میتواند مؤید گزارههای دینی باشد. تئوری تحول انواع در فرض ابطال با دیدگاه قرآن و روایات برخوردی نخواهد داشت، اما در صورت پذیرش آن به عنوان یک فرضیه یا تئوری علمی، با مفاد آیات و روایات در تعارض است. در این تعارض، مفاد آیات و روایات به سبب برخورداری از پشتوانة معتبر، بر فرضیة یادشده مقدّم میگردد و این فرضیه نمیتواند قرینهای برای حمل مدلول آیات و روایات برخلاف ظاهر آنها باشد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| علم و دین؛ تعارض علم و قرآن؛ آفرینش انسان؛ نخستین انسان؛ فرضیة تحول انواع؛ تئوری ثبات انواع؛ تئوری رویش از زمین | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. نهج البلاغه. ابنبابویه قمی (صدوق)، محمد بنعلی. (1385). علل الشرائع. چ 1. ج 1. قم: کتابفروشی داوری. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1403ق.). معانیالأخبار. چ 1. قم: دفتر انتشارات اسلامی. ابنعاشور، محمد بنطاهر. (بیتا). التحریر و التنویر. ج 3. بیجا. ابنعباد، صاحب اسماعیل. (بیتا). المحیط فی اللغة. چ 1. بیروت: عالمالکتب. ابنمیثم بحرانی، کمالالدین. (بیتا). شرح نهج البلاغه. ج 1: بیجا: مؤسسة نصر. ابنمنظور، محمد بنمکرم. (بیتا). لسان العرب. چ 3. بیروت: دار صادر. احمدی، محمدامین. (1386). انتظار بشر از دین. چ 3. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. آریان، حمید و مرادعلی شورگشتی. (1394). «بازتأملی در مدلول آیات ناظر به آفرینش نخستین انسان». قرآن شناخت. س 8. ش 1 (پیاپی 15). صص 5ـ26. ازهری، محمد بناحمد. (بیتا). تهذیب اللغة. چ 1. بیروت: داراحیاء التراث العربی. انیس، ابراهیم و دیگران. (بیتا). چ 2. المعجم الوسیط. قاهره: بینا. انصاری، مرتضی. (1434ق.). فرائد الاصول. چ 16. قم: مجمع الفکر الاسلامی. باربور، ایان. (1389). علم و دین. ترجمة بهاءالدین خرمشاهی. چ 7. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. بازرگان، مهدی. (1356). توحید طبیعت و تکامل. تهران: انتشارات قلم. برقی، احمد بنمحمد. (1371). المحاسن. چ 2. ج1 و 2. قم: دارالکتب الاسلامیه. بهزاد، محمود. (1353). داروینیسم و تکامل. چ 7. تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی. تفتازانی، سعدالدین. (1376). شرح المختصر. چ 8. ج 2. قم: دار الحکمه. جعفری، محمدتقی. (1357). ترجمه و تفسیر نهج البلاغه. ج 2. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. ــــــــــــــــــــــــ . (1388). حرکت و تحول از دیدگاه قرآن. چ 3. تهران: مؤسسة تدوین و نشر آثار علامه جعفری. جوادی آملی، عبدالله. (1392). انسان از آغاز تا انجام. قم: مرکز نشر اسراء. ــــــــــــــــــــــــ . (1391). تفسیر تسنیم. ج 16. حسین اشرفی و دیگران. چ 1. قم: مرکز نشر اسراء. ــــــــــــــــــــــــ . (1378). تفسیر موضوعی قرآن کریم (صورت و سیرت انسان در قرآن). قم: مرکز نشر اسراء. جوهری، اسماعیلبنحماد. (بیتا). الصحاح. چ 1. بیروت: دارالعلم للملایین. حسینزاده یزدی، محمد. (1392). درآمدی بر معرفت شناسی و مبانی معرفت دینی. چ 8. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی. حسینیطهرانی، سیدمحمدحسین. (1417ق.). نور ملکوت قرآن. چ 2. مشهد: انتشارات علامه طباطبائی. خصیبی، حسینبنحمدان. (1419ق.). الهدایة الکبری. بیروت: بلاغ. رازی، فخرالدین. (1420ق.). مفاتیح الغیب. چ 3. ج 8. بیروت: داراحیاء التراث العربی. زمخشری، محمودبنعمر. (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. چ 3. ج 2. بیروت: دارالکتاب العربی. ساجدی، ابوالفضل. (1392). زبان قرآن. چ 1. تهران: سمت؛ قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی. سجادی، ابراهیم. (1377).« تحلیل داستان آدم در قرآن(3): رویکردهای تأویلی به قصه آدم (ع)». پژوهشهای قرآنی. ش 15 و 16. پاییز و زمستان. صص 126ـ149. سحابی، یدالله. (1351). خلقت انسان. تهران: چاپخانة شمس. سیوطی، جلالالدین. (1375). البهجة المرضیه. چ 9. ج 2. قم: مؤسسة اسماعیلیان. صافیگلپایگانی، لطفالله. (1390). به سوی آفریدگار. قم: دفتر تنظیم و نشر آثار آیتالله صافیگلپایگانی. طالقانی، سیدمحمود. (1362).پرتوی از قرآن. چ 4. ج 3 و 4. تهران: شرکت سهامی انتشار. طباطبائی، سیدمحمدحسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. چ 5. ج1، 3، 4، 8، 15 و 16. قم: دفتر انتشارات اسلامی. طبرسی، فضلبنحسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چ 3. ج2، 6 و 7. تهران: ناصرخسرو. طبری، محمد بنجریر. (1412ق.). جامع البیان فی تفسیر القرآن. چ 1. ج 3. بیروت: دارالمعرفه. طوسی، محمد بنحسن. (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن. ج 2 و 7. بیروت: داراحیاء التراث العربی. فرامرز قراملکی، احد. (1373). موضع علم و دین در خلقت انسان. چ 1. تهران: مؤسسة فرهنگی آرایه. فراهیدی، خلیل بناحمد. (بیتا). کتاب العین. چ 2. قم: نشر هجرت. فیض مشکینی، علیرضا. (1386). تأملی پیرامون مسئلة تکامل از دیدگاه قرآن. قم: الهادی. فیومی، احمد بنمحمد. (بیتا). المصباح المنیر. چ 2. قم: مؤسسة دارالهجره. قمی، علی بنابراهیم. (1367). تفسیر القمی. چ 4. ج 1 و 2. قم: دارالکتاب. کلینی، محمد بنیعقوب. (1407ق). الکافی. چ 4. ج 2، 5 و 6. تهران: دارالکتب الاسلامیّه. گرامی، غلامحسین. (1392). انسان در اسلام. قم: دفتر نشر معرف. مجلسی، محمدباقر. (1403ق.). بحار الانوار. ج11 و 57. بیروت: دارإحیاء التراث العربی. مشکینی اردبیلی، علی. (بیتا). تکامل در قرآن. ترجمة ق حسیننژاد. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. مصباح یزدی، محمدتقی. (1367). معارف قرآن. ج 3. قم: مؤسسة در راه حق. ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1370). آموزش فلسفه. چ 4. ج 1. قم: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی. ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1390). انسانشناسی در قرآن. چ 3. قم: انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی. مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. ج 11. تهران: دارالکتب الاسلامیه. ـــــــــــــــــــــــــ . (1390). پیام امام امیر المؤمنین. چ 6. ج 1. تهران: دارالکتب الاسلامیه. ـــــــــــــــــــــــــ . (بیتا). فیلسوفنماها. تهران: دارالکتب الإسلامیة. مهاجری، مسیح. (1363). نظریة تکامل از دیدگاه قرآن. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. نرم افزار مجموعة آثار آیتالله جعفر سبحانی. (بیتا). نسخة 2. قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور. نیشابوری، اصغر. (1367). بررسی و نقد نظریههای تکاملی. تهران: دفتر امور کمک آموزشی و کتابخانهها. نیشابوری، نظامالدین حسنبنمحمد. (1416ق.). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. چ 1. ج 2. بیروت: دارالکتب العلمیة. واعظی، احمد. (1387). انسان از دیدگاه اسلام. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,343 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,250 |
||