| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,211 |
| تعداد مقالات | 17,984 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,242,750 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,910,306 |
ابن سینا؛ فیلسوفی تجربهگرا یا عقلگرا | ||
| حکمت و فلسفه | ||
| مقاله 5، دوره 13، شماره 52، دی 1396، صفحه 97-114 اصل مقاله (491.25 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/wph.2018.8404 | ||
| نویسندگان | ||
| مصطفی مومنی* 1؛ جهانگیر مسعودی2 | ||
| 1دانشگاه علوم پزشکی نیشابور.استادیار معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی نیشابور، نیشابور، | ||
| 2دانشیار فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| معرفتشناسی به مثابۀ یک دانش و شاخۀ علمی در فلسفه اسلامی مطرح نبوده است ولی به فراخور مباحث وجودشناختی از مباحث ( به اصطلاح امروزی) معرفتشناسی نیز سخن میگفتند. هر چند رویکرد عقلگرایی و تجربهگرایی دارای ملاکهای چندی است ولی قدر مسلم این است که این بحث و تقسیم از مباحث جدید معرفتشناسی است و چنین اصطلاحاتی، با رهیافت مطرح در معرفتشناسی، در تفکر فلاسفه اسلامی رایج نبوده است. در عین حال این مسئله در باب تفکرشان قابل طرح است که بر کدام طریق بودهاند: تجربهگرایی یا عقلگرایی؟ آنچه معروف و مشهور است این است که آنها فیلسوفانی عقلگرایند و ابنسینا نیز چنین است. در این تحقیق چهار ملاک برای عقلگرا یا تجربهگرا بودن بیان شده است: 1- وجود و عدم ادراکات فطری 2- به لحاظ ابزار کسب معرفت 3- به لحاظ خاستگاه تصدیق4- وجود و عدم تصدیقات ترکیبی پیشینی؛ سپس با مراجعه به عبارات ابنسینا، عقلگرا یا تجربهگرا بودن دستگاه معرفتی وی را بر اساس هر معیار بررسی کرده و در نهایت این فرضیه را قوت بخشیده است که، نه بطور کلی بلکه در اکثر ملاکها وی به تجربهگرایی متمایلتر است تا عقلگرایی! لذا میتوان به جمع این دو دیدگاه؛ یعنی «اصالت عقل و تجربه» در تفکر ابنسینا رأی داد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| ابنسینا؛ عقلگرایی؛ تجربهگرایی؛ معرفت فطری؛ ادراک حسی | ||
| مراجع | ||
|
ابنرشد. (بیتا ). تلخیص کتاب البرهان، مصر: الهیئه المصریه. ابنسینا. ( الف1404). التعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوی، بیروت: مکتبه الاعلام الاسلامی. ابنسینا. (1363).المبدأ و المعاد، به اهتمام عبداللّه نورانی، چاپ اول: مؤسسه مطالعات اسلامی، دانشگاه مگ گیل با همکاری دانشگاه تهران. ابنسینا. (1405 ه. ق.). المنطق المشرقیین، قم: مکتبه آیت الله مرعشی. ابنسینا. (1362)، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، تصحیح محمد تقی دانشپژوه، تهران: دانشگاه تهران. ابنسینا. (1376). الهیات شفا، تحقیق استاد حسن زاده آملی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. ابنسینا. (2007). رساله احوال النفس، تحقیق فؤاد الاهوانی، پاریس: داربیبلیون. ابنسینا. (1404 ه. ق. ب). شفا، المنطق، تحقیق سعید زاید، قم: مکتبه آیت الله مرعشی. ابنسینا. (1375ه. ق.). کتاب البرهان، تصحیح و مقدمه ابوالعلا عفیفی، مصر: قاهره،المطبعه الامیریه. ابنسینا. (1375 ). کتاب النفس، تحقیق استاد حسنزاده آملی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. بنسینا. (1400 ه. ق.). مجموعه رسائل. قم: بیدار. آژدوکیونج. (1356). مسائل و نظریات فلسفه، ترجمۀ منوچهر بزرگمهر، تهران: دانشگاه صنعتی امیر کبیر آریا مهر. بزرگمهر، منوچهر. (1398 ه. ق.)، فیلسوفان تجربی انگلستان، تهران: انجمن فلسفه ایران. بهمنیار. (1375). التحصیل، تحقیق مرتضی مطهری، تهران: دانشگاه تهران. جان هرمن رندل ودیگران. (1363). درآمدی به فلسفه، ترجمۀ جلال الدین اعلم، تهران: سروش. حسنزاده آملی، حسن. (1386). دروس شرح اشارات و تنبیهات، نمط سوم، قم: آیت اشراق. سجادی، سیدجعفر. (1375). فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، تهران: امیر کبیر. صلیبا، جمیل. (1366)، فرهنگ فلسفی، ترجمۀ منوچهر صانعی دره بیدی، تهران: حکمت. طوسی، خواجهنصیرالدین. (1379 ه. ق.)، شرح الاشارات و التنبیهات، تهران: مطبعه حیدری. فارابی. (1405 ه. ق.). الجمع بین رای الحکیمین، تهران: الزهراء. فارابی. (1408 ه. ق.). المنطقییات للفارابی، تحقیق محمدتقی دانشپژوه، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی. فعالی، محمدتقی.، (1376). ادراک حسی از دیدگاه ابن سینا، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. فولیکه، پل. (1347). فلسفۀ عمومی یا مابعدالطبیعه، ترجمۀ یحیی مهدوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. کاپلستون، فردریک. (1382). تاریخ فلسفه، جلد 5، ترجمۀ امیر جلالالدین اعلم؛ تهران: سروش. کاپلستون، فردریک. (1360). کانت، ترجمۀ منوچهر بزرگمهر، تهران: موسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف.، لاک، جان. (1381). جستارهایی در فهم بشر، ترجمۀ رضازاده شفق، تهران. مصباح یزدی، محمدتقی. (1373). ترجمه و شرح برهان شفا، تدوین محسن غرویان، تهران: امیرکبیر. مصطفوی، سید حسن. (1387). شرح نمط سوم اشارات، تهران: دانشگاه امام صادق. معین، محمد. (1385). فرهنگ معین، تهران: زرین. ملاصدرا. (1981). الحکمه المتعالیه فی اسفار الاربعه العقلیه، بیروت: احیاء التراث العربی. ملاصدرا. (1424 ه. ق.). مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی و مقدمۀ علی عابدی شاهرودی، بیروت: موسسۀ التاریخ العربی. معلمی، حسن،(1386). پیشینه و پیرنگ معرفتشناسی اسلامی، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. ملکشاهی، حسن(1363)، ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات ابن سینا، تهران، سروش. مهدوی، یحیی. (1376). شکاکان یونان، تهران: خوارزمی. ویتگنشتاین، نود و یک. (1378). پوزیتیویسم منطقی، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی، تهران: انتشارات علمیفرهنگی. ویلیامز، برنارد. (1374). عقل گرایی، ترجمۀ محمد تقی سبحانی (مجله نقد و نظر) سال اول، شماره 2، ص 109-128. هاملین، دیوید. (1374). تاریخ معرفت شناسی، ترجمۀ شاپور اعتماد، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. Edwards, Paul. (1967(. the Encyclopedia of Philosophy; copyright by Macmillan;V3.
Audi, Robert. (1995). The Cambridge Dictionary of philosophy, Cambridge: Cambridge university press.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,773 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,132 |
||