| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,223 |
| تعداد مقالات | 18,061 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,782,543 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,991,734 |
جریانشناسی و آسیبشناسی تفسیر تطبیقی در سدههای چهارم تا ششم هجری | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 1، دوره 8، شماره 30، آذر 1396، صفحه 7-28 اصل مقاله (531.63 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2017.8718 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد کاظم شاکر* 1؛ انسیه عسگری2 | ||
| 1استاد علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران | ||
| 2استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه حضرت معصومه(س)، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| مطالعات تطبیقی از اتفاقات خجستهای است که در دورة معاصر، علوم انسانی را در نقطة عزیمت برای پیشرفت چشمگیر قرار دادهاست. دانشهای دینی و از جمله، تفسیر قرآن نیز میتواند یکی از جلوههای این گونه مطالعات باشد. اندیشة خاص مذهبی مفسران سبب تولید فرآوردههای تفسیری متفاوت شده، به طوری که تأثیر دو مکتب تشیع و تسنّن بر تفسیر برخی آیات، بهویژه آیات کلامی و فقهی، انکارناپذیر است. کاربست رویکرد تطبیقی در تفسیر این دسته از آیات، ضمن آنکه به شفافیت آرای تفسیری فریقین میانجامد، باعث رشد و بالندگی دانش تفسیر و گزینش آرای قویتر از سوی مفسران نیز خواهد شد. پژوهش حاضر درصدد است تا پیدایش رویکرد تطبیقی در تفسیر و نیز سیر تحول آن را با مطالعة اهمّ تفاسیر اجتهادی فریقین در سدههای چهارم، پنجم و ششم به انجام رساند. در این مقاله، برخی از آیاتی که بیش از دیگر آیات، معرکة آرای فقهی یا کلامی شیعه و اهل سنت بودهاند، انتخاب کردهایم و دیدگاه مفسران یک مذهب در برخورد با آرای تفسیری مذهب دیگر ارزیابی نمودهایم. نگارندگان این مقاله درصدد هستند بدین پرسش پاسخ دهند که رویکرد تطبیقی در تفاسیر مورد بررسی چه ویژگیهایی دارد و هر یک از مفسران به آرای مخالف مذهب خود چگونه نگریستهاست و با چه معیارهایی به طرح و نقد این آرا پرداختهاست. نتایج این تحقیق نشان میدهد که همزمان با رشد و توسعة دو دانش کلام و فقه در سدههای میانی، رویکرد تطبیقیِ شیعیـ سنّی به تفاسیر اجتهادی راه یافتهاست و در هر دو مکتب، سیری تکاملی داشتهاست و مفسران بعدی نقاط ضعف مفسران قبلی را جبران کردهاند. نمونههایی که در این تحقیق بررسی شدهاند، حاوی نکاتی است که نقاط قوّت و ضعف در تفسیر تطبیقی را نشان میدهد که این امر میتواند چراغ راهی برای مفسران و نیز نقطة عزیمت خوبی برای دانش تفسیر به شمار آید. | ||
| کلیدواژهها | ||
| تفسیر تطبیقی؛ تفسیر مقارن؛ تفسیر مقایسهای؛ روشهای تفسیری؛ رویکردهای تفسیری؛ تاریخ تفسیر؛ تفسیر فریقین | ||
| مراجع | ||
|
بابایی، علیاکبر. (۱۳۹۰). تاریخ تفسیر قرآن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. پاکتچی، احمد. (۱۳۹۰). تاریخ تفسیر قرآن. تهران: انجمن علمی دانشگاه امام صادق(ع). جلیلی، سیدهدایت و انسیه عسکری. (۱۳۹۳). «تفسیر مقارن/ تطبیقی؛ فرازبانی لغزان و لرزان». پژوهشنامة تفسیر و زبان قرآن. د 2. ش 2. صص 65ـ82. خرمشاهی، بهاءالدین. (۱۳۶۳). تفسیر و تفاسیر جدید. تهران: کیهان. ذهبی، محمدحسین. (بیتا). التفسیر والمفسرون. بیروت: دار احیاء التراث العربی. رازی، محمدبن عمر. (۱۴۲۰ق.). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربی. شلتوت، محمود. (۱۳۷۷). «تقدیم الکتاب مجمعالبیان». رسالة الإسلام. س 10. ش3. صص 229ـ241. طباطبائی، سید محمدحسین. (۱۴۱۷ق.). المیزان. قم: جامعة المدرسین. طبری، محمدبن جریر. (۱۴۱۲ق.). جامع البیان فی تفسیر آیّ القرآن. بیروت: دار المعرفة. طبرسی، فضلبن حسن. (۱۳۸۴). مقدمة مجمعالبیان. تهران: اسوه. ـــــــــــــــــــــــــــ . (۱۳۷۲). مجمعالبیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو. طوسی، محمدبن حسن. (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی. عسقلانی، احمدبن علی. (1406ق.). لسان المیزان. ج4. بیروت: مؤسسة الأعلمی. عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم. (۱۳۸۷). طبقات مفسران شیعه. قم: نوید اسلام. قمی، علیبن ابراهیم. (۱۳۶۷). تفسیر قمی. قم: دارالکتاب. کالدر، نورمن. (۱۳۸۹). «تفسیر از طبری تا ابنکثیر». رهیافتهایی به قرآن. به کوشش مهرداد عباسی. تهران: نشر حکمت. کریمینیا، مرتضی. (۱۳۹۰). «چهار پارادیم تفسیری شیعه: مقدمهای در تاریخ تفسیری شیعی بر قرآن کریم». صحیفة مبین. ش۵۰. صص 172ـ196. کمپانی زارع، مهدی. (۱۳۸۹). شیخ طوسی و تفسیر تبیان. تهران: خانة کتاب. معرفت، محمدهادی. (۱۳۷۹). تفسیر و مفسران. ترجمة خیاط و نصیری. قم: التمهید. نعمانی، شبلی. (۱۳۸۶). تاریخ علم کلام. ترجمة سید محمدتقی فخر داعی. تهران: اساطیر. واعظزاده، محمد. (۱۳۸۵). «شرح حال و آثار شیخ طوسی هزاره شیخ طوسی». هزارة شیخ طوسی. تهران: امیرکبیر. وزیر مغربی، حسینبن علی. (۱۴۲۱ق.). المصابیح فی تفسیر القرآن العظیم. تحقیق عبدالکریم الزهرانی. عربستان: جامعة أمّالقری. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,806 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,531 |
||