| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,185 |
| تعداد مقالات | 17,683 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,292,856 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,418,333 |
بازتاب مؤلفه‌های فرهنگ مدرن در مطبوعات عصر قاجار (بررسی روزنامه‌های وقایع‌اتفاقیه و اختر) | ||
| فصلنامه علوم اجتماعی | ||
| مقاله 5، دوره 20، شماره 61، شهریور 1392، صفحه 145-182 اصل مقاله (6.35 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qjss.2013.9800 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدمهدی فرقانی1؛ مهدیه حمزه ئی2 | ||
| 1استادیار علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| 2دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| چکیده | ||
| چکیده این مقاله با هدف شناخت نحوه انعکاس مؤلفه‌های مادی و غیرمادی فرهنگ مدرن در مطبوعات دوره قاجار (عصر ناصری)، با استفاده از چارچوب مفهومی مبتنی بر عناصر مادی و غیرمادی فرهنگ، مطالعات نظری مبتنی بر نظریه‌های اشاعه نوآوری‌ها و تأخر فرهنگی، با روش تحلیل محتوای کمی، محتوای دو نشریه وقایع‌اتفاقیه و اختر را بررسی کرده است. وقایع‌اتفاقیه تنها نشریه فارسی زبان داخل کشور طی نخستین دهه حکومت ناصری (1275- 1265 هـ.ق) بوده و اختر با روش قرعه‌کشی از میان نشریات موجود در سومین دهه (1297- 1287 هـ.ق) انتخاب شده‌است. از هر نشریه، 12 شماره با روش سیستماتیک انتخاب شده است. تمام داده‌ها با نرم افزار spss پردازش و با استفاده از آزمون کای‌اسکوئر رابطه میان متغیرها بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد بین دو نشریه از نظر متغیرهای گوناگون، تفاوت معناداری وجود دارد؛ نخست، اگرچه بیشتر مطالب هر دو نشریه در سبک خبر تنظیم شده، گزارش در وقایع اتفاقیه و مطالب تحلیلی مانند مقاله در اختر سهم بیشتری یافته‌اند و تنوع سبک در اختر بیشتر است. دوم، محتوای مطالب وقایع اتفاقیه، بیشتر اجتماعی و در اختر، عمدتاً سیاسی است. سوم، عناصر فرهنگ مدرن در هر دو نشریه، از سهم کمی برخوردارند و عمده موارد موجود نیز عناصر مادی بوده‌‌اند. با این حال، در جزئیات تفاوت وجود دارد به‌طوری که در وقایع اتفاقیه، تجهیزات و اماکن نظامی، و در اختر، عناصر مادی در حوزه سیاست، انعکاس بیشتری یافته‌اند. در مورد پرداختن به عناصر غیرمادی فرهنگ مدرن، تنوع و تعداد این عناصر در اختر بیش از وقایع اتفاقیه است. به‌علاوه، هر دو نشریه در عمده مطالب خود سعی در اطلاع‌رسانی پیرامون مؤلفه‌های فرهنگ مدرن داشته و کمتر به جهت‌گیری پرداخته‌اند. با این حال، طیف جهت‌گیری نسبت به این عناصر در وقایع اتفاقیه، صرفاً خنثی یا مثبت است در حالی که در اختر، جهت‌گیری منفی و طرد برخی مؤلفه‌ها هم قابل تشخیص است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مطبوعات؛ قاجار؛ عناصر فرهنگ مدرن | ||
| مراجع | ||
|
- آبراهامیان، یرواند. (1389)، تاریخ ایران مدرن، ترجمه: محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی، چاپ پنجم. - آبرکرامبی، نیکلاس و دیگران. (1370)، فرهنگ جامعه‌شناسی، ترجمه: حسن پویان، تهران: چاپخش. - آجودانی، ماشاءالله. (1378)، چیستی مفاهیم: بازخوانی انتقادی تاریخ معاصر ایران. (گفت‌و‌گو)، هفته‌نامه شهروند امروز، سال سوم، شماره 58. - آدمیت، فریدون. (1385)، اندیشه ترقی و حکومت قانون. (عصر سپهسالار)، تهران: خوارزمی، چاپ سوم. - آگ برن، ویلیام و نیم کف، ام. اف. (1347)، زمینه جامعه‌شناسی، ترجمه: ا. ح. آریانپور، تهران: افست. - آگ برن، ویلیام و نیم کف، ام. اف. (1357)، زمینه جامعه‌شناسی، ترجمه: ا. ح. آریانپور، تهران: شرکت سهامی‌کتاب‌های جیبی با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین، چاپ یازدهم. - اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1354)، فرهنگ و شبه فرهنگ، تهران: توس. - انوری، حسن. (1382)، فرهنگ فشرده سخن، ج 1 و 2، تهران: سخن. - پروین، ناصرالدین. (1377)، تاریخ روزنامه‌نگاری ایرانیان و دیگر پارسی‌نویسان، جلد اول: پیدایش، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. - تاجبجش، احمد. (1377)، تاریخ تمدن و فرهنگ در دوره قاجار، شیراز: انتشارات نوید شیراز. - خزائل، حسن. (1384)، فرهنگ ادبیات جهان، جلد سوم، تهران: نشر کلبه. - دهخدا. (1377)، لغت‌نامه، مجلد 5، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم. - روزنامه وقایع اتفاقیه. (17 جمادی الاول 1267)، شماره هفتم. - رهبری، مهدی. (1386)، "نخبگان و شکل‌گیری گفتمان توسعه در ایران"، فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست، سال نهم، ش 22. - سورین، ورنی جی و تانکارد، جیمز دبیلو. (1381)، نظریه‌های ارتباطات، تهران: دانشگاه تهران. - صدر‌هاشمی، محمد. (1363)، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان: کمال. - شوشتری، میرعبداللطیف. (1363)، تحفه العالم و ذیل التحفه، به اهتمام صمد موحد، تهران: کتابخانه طهوری. - عضدانلو، حمید. (1386)، آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، تهران: نی، چاپ دوم. - فراستخواه، مقصود. (1389)، "مدرنیته ایرانی و پنج مغالطه" (متن تحریر‌یافته سخنرانی در نشست علمی دانشجویی)، ویژه‌نامه شرق (18/ 6/ 1389). - فوران، جان. (1989)، "مفهوم توسعه وابسته، کلید اقتصاد سیاسی ایران در عصر قاجار"، ترجمه: علی طایفی، مجله اطلاعاتسیاسی- اقتصادی، مرداد و شهریور 1371، شماره 60 و 59.. - قدیانی، عباس. (1387)، تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران در دوره قاجاریه، تهران: مکتوب، چاپ چهارم. - لیسی، استفان و دیگران. (1389)، "حجم نمونه برای تحلیل محتوای روزنامه‌ها در مطالعات چند‌ساله"، ترجمه: شعبانعلی بهرامپور، رسانه: فصلنامه مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی، شماره 68. - محبوبی اردکانی، حسین. (1354)، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید، جلد اول، تهران: دانشگاه تهران. - محمدی‌فر، محمدرضا. (1378)، فرهنگ روزنامه‌نگاری، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. - محیط طباطبائی، محمد. (1366)، تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، تهران: بعثت. - مراغه‌ای، حاج زین‌العابدین. (1384)، سیاحت نامه ابراهیم بیک، به کوشش م. ع. سپانلو، تهران: آگه. - مستوفی، عبدالله. (1386)، شرح زندگانی من (تاریخ اجتماعی و اداری دورة قاجاریه)، تهران: هرمس. - ملکات، سرینوس. آر و استیوز، لزلی. (1388)، ارتباطات توسعه در جهان سوم، ترجمه: شعبانعلی بهرامپور، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی. - ناطق، هما. (1355)، روزنامه قانون، تهران: امیرکبیر. - نصر، عباس. (1386)، "آزادی، قانون و مجلس در نگاه روزنامه اختر"، مجلهیاد، سال بیست و سوم، شماره 84. - Bahrier, Julian. (1971). Economic Development in Iran 1900- 1970, Oxford University Press, U. K.
- Charon, Joel M. (1986). Sociology: A Conceptual Approach. Boston: Allyn and Bacon.
- Charon, Joel M. (2002). The Meaning of Sociology: A Reader (2 th ED. ). Englewood Cliffs : Prentice-Hall
- Henslin, James M. (2004). Essentials of Sociology, A Down-to-Earth Approach (5th Ed. ) Boston: Allyn & Bacon.
- Issawi, Charles. (1971). The Economic History of Iran 1800- 1914, The University of Chicago Press, U. S.
- Kraus II, John F. (2002). “Cultural Lag or Cultural Drag :The Impact of Resource Depletion on Social Change in Post-Modern Society”, Retrieved November 19, 2010, from:
- Robertson, Ian. (1989). Society: A Brief Introduction. New York: Worth Publishing.
- Schaefer, Richard T. and Lamm , Robert P. (1992). Sociology (4 th ED.) , New York: McGraw-Hill.
- Upadhyay, Vijay S. and Pandey, Gaya. (1993). History Of Anthropological Thought, New Delhi: Concept Publishing Company.
- Yapp,Malcom E. (1977). “1900-1921: The Last Years of the Qajar Dynasty”, in Hossein Amirsadeghi, ed. , Twentieth Century Iran ,London: Heinemann. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 874 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 982 |
||