| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,213 |
| تعداد مقالات | 18,002 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,456,765 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,951,744 |
دانش بومیِ ساخت و بهرهبرداری از سازه تاریخی آبی بُرکه در جزیره قشم | ||
| دو فصلنامه دانش های بومی ایران | ||
| مقاله 15، دوره 6، شماره 12، مهر 1398، صفحه 535-581 اصل مقاله (2.87 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qjik.2019.39003.1137 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن بدره* 1؛ حامد سجادی2؛ محمدرضا فرزانه3 | ||
| 1دانشگاه الزهرا س، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، گروه مطالعات خانواده و زنان | ||
| 2پژوهشگر آزاد | ||
| 3دانشکده محیط زیست | ||
| چکیده | ||
| سازوکار بهرهبرداری از منابع آب و دانش بومی شکلگرفته پیرامون آن از عناصر محوری جوامع محلی است که ترکیب قابلتوجهی از پیوند همگرای زیست انسانی با طبیعت را به نمایش میگذارد. در عمل غایت این همگرایی، برآورده ساختن نیازهای انسان با ادراک دقیق محدودیتها است که البته در این روند سپهری از معناها و نمادها شکل میگیرد. بُرکه بهعنوان یک سازۀ تاریخی آبی در عین مشابهت با سایر سازههای سنتی آبی در دیگر نواحی ایران خصوصاً فلات مرکزی، به دلیل واقع شدن در محیط جزیره وسیع قشم، طیفی از ویژگیها را نیز به همراه دارد که برخاسته از محدودیتهای جغرافیایی و فرهنگ آن منطقه است. در مقاله پیش رو با در نظر گرفتن این ضرورت و با تکیهبر روش مردمنگاری واقعگرا، 18منطقه شهری و روستایی در جزیره قشم بهعنوان میدان پژوهش انتخاب گردید و پس از مصاحبه (مصاحبه عمیق و گروه متمرکز کانونی) با 86 نفر از خبرگان و اطلاعرسانهای بومی، مشاهده مشارکتی و بررسی سایر اسناد و منابع مرتبط، دادههای مرتبط جمعآوری و سپس تحلیل شد. درنهایت اقدام به ارائه توصیف ضخیمی از دانش بومی مربوط به ساخت، نگهداری و بهرهبرداری برکه و نظام کارکردی و آئینی و ارزشهای مرتبط با آن شد. در زمینۀ ساخت سازهها، بهرهگیری از رویکرد خردمندانه استحصال آب باران با مکانیابی مناسب جهت استحصال آب با کیفیت، انتقال به حوضچه رسوبگیر، افزایش کیفیت آب در حوضچه رسوبگیر و انتقال آب به مخزن سرپوشیده، در زمینه فنون نگهداری برکهها، همبستگی مستمر جماعتهای محلی از رهگذر آدابی ظریف و در زمینه بهرهبرداری خردمندانه، مدبرانه و قناعت آمیز آب برکه با اولویتبندی محتاطانه نحوه مصرف آن، جانمایه این دانش بومی است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| دانش بومی؛ سازههای آبی تاریخی؛ بُرکه؛ قشم | ||
| مراجع | ||
- اکبرزاده، عباس؛ ریاحی، محمد و فرتوسی، سمیرا. (1390)، پایداری سیستمهای سنتی مدیریت منابع آب و چگونگی تطبیق با تغییرات محیطی، مجموعه مقالات همایش بینالمللی دانش سنتی مدیریت منابع آب، یزد: مرکز بینالمللی قنات و سازههای تاریخی آبی.- امت علی، عباس. (1383)، بررسی تاریخی و معرفی بندر لافت جزیره قشم، اثر، شماره 36 و 37: 136-149. - ایمان، محمدتقی. (1388)، مبانی پارادایمی روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. - بابک راد، جواد. (1350)، آثار ساسانی خلیجفارس «جزیره قشم»، بررسیهای تاریخی، شماره 35: 1-32. - سعدی. (1368)، بوستان سعدی به کوشش نورالله ایزدپرست، (باب اول: در عدل و تدبیر و رأی)، چاپ چهارم. - پور جعفری، محمدرضا. (1381)، نگهداری و احیاء سیستم سنتی تأمین آب شیرین و اجزاء آن در مناطق حاشیه خلیجفارس، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 4: 423-442. - دشتی زاده، عبدالرضا. (1390)، گذری بر تاریخچه پژوهشهای باستانشناسی و نویافتههای تاریخی جزیره قشم، راهکاری قوی برای حاکمیت علمی ایران در خلیجفارس، همایش ملی قشم و چشماندازهای آینده، جلد دوم، جزیره قشم. - روشندل، زهرا؛ هاشمی زرجآبادی، حسن و قربانی، حمیدرضا. (1395)، بررسی معماری خانههای سنتی قاجار در نهبندان با تأکید بر خانه نعمتالله تقوی، دو فصلنامه تخصصی دانش مرمت و میراث فرهنگی، سال چهارم، شماره هفتم: 1-18. - زرگر، اکبر. (1390)، درآمدی بر شناخت معماری روستایی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ ششم. - عینی، صدرالدین. (1362)، یادداشتها، به کوشش سعیدی سیرجانی، تهران: آگاه. - فلیک، اووه. (1391)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی، چاپ پنجم. -گلنر، دیوید. (2004)، رویکردهای مردم شناختی به مطالعه دین. کانتینیوم. در گیویان، عبدالله. (1390). مردمشناسی اجتماعات دینی، تهران: دانشگاه امام صادق. (علیهالسلام). - لیلیان، محمدرضا؛ عابدی، مهدیه و امیرخانی، آرین. (1389)، مسکن و محیط روستا، شماره 130: 22-37. - نگهبان، محمد و جمادی، عارف. (1391)، معماری قشم، تهران: نشر ماه و ما. - نوربخش، حسین. (1381)، پیشهها و فنآوری سنتی: برکههای آب در سواحل خلیجفارس، فرهنگ مردم، شماره 2: 78-91. - وزارت نیرو؛ شرکت سهامی آب منطقهای هرمزگان. (1380)، بررسی آثار تاریخی آبی استان هرمزگان؛ فاز اول جزایر استان، جلد اول، مهندسین مشاور عرصه نگار. - ولی زاده، حسن. (1388) جستاری پیرامون جهله، بازمانده سفالگری جنوب ایران در کتاب ماه هنر، شماره 134(آبان)، 82-91.
- Baltar, F., & Brunet, I. (2012). Social research 2.0: virtual snowball sampling method using Facebook. Internet Research, 22, 1, 57-74. - Dashtizadeh, A (2013). A Glance at Hydraulic Structures on Qeshm Island, Persian Gulf-Iran, Architecture & Art (2A), Issue No. 23&24, pp 134-138. - Rieger-Jandl, A., & Doubrawa, I. (2016). Traditional architecture on Qeshm Island/Persian Golf, Iran: With a field study in the villages of Chahu Gharbi and Chahu Sharghi. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,289 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,054 |
||