| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,202 |
| تعداد مقالات | 17,953 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,076,818 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,835,223 |
نهادینهسازی فرهنگ نماز بر اساس سیر نزول آیات | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 3، دوره 10، شماره 36، فروردین 1398، صفحه 65-106 اصل مقاله (766.92 K) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2019.42246.1906 | ||
| نویسندگان | ||
| زینب روستایی* 1؛ طاهره کوهکن2 | ||
| 1عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم | ||
| 2دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم | ||
| چکیده | ||
| از جمله موضوعاتی که از اولین سوره نازل شده بر پیامبر تا اواخر نزول آیات پیوسته به آن پرداخته شده بحث نماز است. قرآن برپایی نماز را یکی از صفات مؤمنان برمیشمرد. با توجه به مشرک بودن مردم عربستان، آیات باید هماهنگ با حال مخاطبانش به ترتیبی نازل میشد که بتواند بیشترین تأثیر را بگذارد و به صورت یک فرهنگ نهادینه شود. این پرسش مطرح است که قرآن برای نهادینه ساختن نماز چه شیوهای را به کار برده و چگونه مخاطبان را به این عمل واداشته است؟ برای پاسخ، آیات را به ترتیب سیر نزول و به روش توصیفی تحلیلی بررسی نمودهایم. قرآن در ابتدا به تبیین اثر نماز یا ترک آن در سعادت یا شقاوت انسان پرداخته است. سپس افرادی را به عنوان الگو معرفی میکند. در مرحله بعد احکامی از نماز را بیان میکند. بعد از آن به معرفی ارزشهای همنشین با نماز میپردازد و سپس صفات نمازگزاران را برمیشمرد. به دنبال آن به تأثیر نماز در زندگی میپردازد و دستورات خداوند را در قالب داستانهایی از بنیاسرائیل ارائه میدهد. نتایج حاکی از آن است که قرآن کریم در نخستین گام به تبیین تأثیر نماز و نتیجه آن میپردازد و سپس به احکام و معرفی الگو. محتوای آیات مکی مربوط به نماز، بر محور خودسازی فردی و جریانسازی است اما آیات مدنی بر جنبه تمدنی و جامعهسازی نماز تأکید دارند. در آیات مکی الگوهای متعددی برای نمازگزاران معرفی شده اما آیات مدنی به تناسب سیاق کمتر به این امر پرداخته-اند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| "نهادینه سازی نماز"؛ "ترتیب نزول"؛ "سعادت و شقاوت"؛ "الگوسازی"؛ "احکام نماز" | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. ابنعاشور، محمدبن طاهر. (بیتا). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ. ابنعطیه اندلسی، عبدالحقبن غالب. (1422ق.). المحرر الوجیز. بیروت: دارالکتب العلمیة. ابنفارس، احمد. (1991م.). معجم مقاییساللغة. تحقیق عبدالسلام هارون. بیروت: دارالجبل. ابنمنظور، عبدالله. (1408ق.). لسانالعرب. بیروت: دار الإحیاء التراث العربی. ابنندیم، محمدبن اسحاق. (بیتا). الفهرست. بیروت: دار المعرفة. اسماعیلیزاده، عباس و محمدمهدی اجلیان مافوق. (1389). «رهیافتی نو بر نحوة تعلیم اعتقادات، اخلاق و احکام در سیر نزول قرآن». مطالعات اسلامی. د 42. ش 85. صص51ـ84. بهجتپور، عبدالکریم. (1389). «رویکردی نو در تفسیر بر اساس ترتیب نزول». پژهشهای قرآنی. ش 62ـ63. صص 26ـ71. جوادی آملی، عبدالله. (1385). تفسیر تسنیم. قم: انتشارات اسراء. راغب اصفهانی، حسینبن محمد. (1412ق.). معجم مفردات الفاظ قرآن. بیروت: دار القلم. زبیدی، مرتضی. (1422ق.). تاجالعروس من جواهر القاموس. تحقیق عبدالصبور شاهین. کویت: التراث العربی. زینالدّین، حسن. (بیتا). معالمالدین. چ9. قم: دفتر انتشارات اسلامی. سبحانی، جعفر. (1391). فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام. چ30. تهران: مؤسسة فرهنگی هنری مشعر. شاکر، محمدکاظم. (1389). «تفسیر بر اساس ترتیب نزول با سه قرائت». پژوهشهای قرآنی. ش62ـ63. صص90ـ123. طباطبائی، سید محمدحسین. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمة محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیه. طبرسی، فضلبن حسن. (1360). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: فراهانی. طبری، محمدبن جریر. (1412ق.). جامعالبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفة. فخررازی، محمدبن عمر. (1420ق.). مفاتیحالغیب. چ3. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. فراهیدی، خلیلبن احمد. (1410ق.).العین. چ2. قم: هجرت. فیروزآبادی، محمدبن یعقوب. (1426ق.). القاموسالمحیط. چ8. بیروت: مؤسسة الرسالة. قائمیمقدم، محمدرضا. (1389). «روش الگویی در تربیت اسلامی». معرفت. ش69. صص25ـ37. کلینی، محمدبن یعقوب. (1429ق.). الکافی. قم: دار الحدیث. مجلسی، محمدباقر. (بیتا). بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. تحقیق محمدباقر محمودی. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. ــــــــــــــــــــــــ . (1404ق.). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول. چ2. تحقیق سید هاشم رسولی. تهران: دار الکتب الإسلامیة. مصطفوی، حسن. (1360). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. معرفت، محمدهادی. (بیتا). تاریخ قرآن. اصفهان: مرکز تحقیقات رایانهای قائمیة اصفهان. مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة. میمندی، وصال و شکوفه شریفیفر. (1396). «تبارشناسی واژه صلاة». پژوهشهای زبانشناختی قرآن. ش11. صص69ـ 86. نمازی شاهرودی، علی. (1409ق.). مستدرک سفینةالبحار. تهران: مؤسسة البعثة. نوری طبرسی، حسین. (1382). مستدرک الوسایل فی مستنبط المسائل. قم: المکتبة الاسلامیة. نهجالبلاغه. (1390). ترجمة محمد دشتی. قم: اشکذر. یعقوبی، احمدبن واضح. (1964م.). تاریخ الیعقوبی. نجف: المکتبة الحیدریة. خبرگزاری فارس. «شبکة معنایی موضوعات قرآن: معرفی شش رویکرد در تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ https://www.farsnews.com. پایگاه اطلاعرسانی اسراء؛ http://news.esra.ir؛ تاریخ آخرین بازنگری: 28/02/1398. پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری؛ https://www.leader.ir/fa؛ تاریخ آخرین | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 911 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,192 |
||