| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,178 |
| تعداد مقالات | 17,643 |
| تعداد مشاهده مقاله | 53,461,148 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,255,804 |
تأملی بر مناجات همسر عمران با رویکرد تحلیل گفتمان | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 3، دوره 10، شماره 39، اسفند 1398، صفحه 51-71 اصل مقاله (782.38 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2020.48819.1991 | ||
| نویسندگان | ||
| مرضیه محصص* 1؛ آتنا بهادری2 | ||
| 1استادیار گروه معارف دانشگاه شهید بهشتی | ||
| 2استادیار دانشگاه الزهرا گروه معارف اسلامی | ||
| چکیده | ||
| بهره‌گیری از ابزارها و دانش‌های جدید معرفتی و زبانی نوعی تدبر روشمند در آیات و مصادیق آن است و به رمزگشایی از لایه‌های زیرین مفهومی در قصص قرآنی می‌انجامد. این جستار با شیوة توصیفی- تحلیلی در آیات مرتبط با قصۀ همسر عمران ضمن بررسی ساختار و مفهوم مناجات همسر عمران، مؤلفه‌های گفتمان‌مدار متن را بر اساس نظریۀ تحلیل گفتمان فرکلاف مشخص می‌کند. از این رهگذر، ظرفیت شگرف متون قصص قرآنی در فرآیند معنا‌سازی هویدا شده و افق نوینی در تحلیل قصص قرآنی گشوده خواهد شد. یافته‌ها بیانگر آن است که سطوح سه‌گانۀ توصیف، تفسیر و تبیین، پیوند پایدار و رابطۀ متقابل زبان و بافت اجتماعی در این مناجات را حکایت می‌نماید. بدین‌سان زبان در مناجات همسر عمران، بازنمودهایی از واقعیت می‌آفریند و مناجات را از سرشت و ساختاری اجتماعی برخوردار می‌کند. گفتمان‌کاوی این مناجات با تدقیق در اقلام واژگانی، بازتابی از ایدئولوژی زمانه را نشان می‌دهد و به بازتولید یک گفتمان ساختارشکنانه در جهت تداعی مفهوم توحید می‌پردازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| همسر عمران؛ تحلیل گفتمان؛ نظریۀ فرکلاف؛ بافت زبانی؛ ایدئولوژی | ||
| مراجع | ||
|
آقاگلزاده، فردوس. (1385ش.). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: علمی فرهنگی.
آقاگلزاده، فردوس و غیاثیان، مریم سادات. (1386ش.). «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان انتقادی». مجله زبان و زبانشناسی. دورة 3.
ش5. 39ـ 54.
آلوسی، محمودبن عبدالله. (1415ق.). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. محقق: علی عبدالباری عطیه. بیروت: دار الکتب العلمیه، منشورات محمدعلی بیضون.
ابن أبىحاتم، عبدالرحمن ابن محمد.(1419ق.). تفسیر القرآن العظیم. محقق: اسعد محمد الطیب. چ3. عربستان سعودى: مکتبة نزار مصطفى الباز.
ابن عاشور، محمدطاهرابن محمد. (1984م.). التحریر و التنویر. تونس: الدار التونسیه للنشر.
ابن هشام، عبدالملک. (1963م.). السیرة النّبویة. محقق: محمد محییالدین عبدالحمید. قاهره: مکتبة محمدعلی صبیح و أولاده.
أبوحیان اندلسی، محمدابن یوسف. (1420ق.). البحر المحیط فى التفسیر. محقق: صدقی محمد جمیل. بیروت: دار الفکر.
الهیان، لیلا. (1391ش.). «بررسی اهمیت بافت در پژوهشهای ادبی». فصلنامه پژوهشهای ادبی. سال 9. ش36 و37. 35ـ 48.
براهینی، رضا. (1368ش.). قصهنویسی. چ4. تهران: البرز.
بهجتپور، عبدالکریم. (1389ش.). «روش طرح توحید در قرآن (خداپرستی یا خداشناسی)». قبسات. سال 15. ش 57. 83ـ 86.
پاکتچی، احمد. شیرزاد، محمدحسین. و شیرزاد، محمدحسن. (1398ش.). «تحلیلی زبانشناختی ـ بینالادیانی از انگارۀ نذر در قرآن کریم».
کتاب قیّم. سال9. شمارة 20. 7ـ 28.
جرجانی، عبدالقاهر. (1997م.). دلائل الإعجاز. شرح و تعلیق: محمد التنجی. بیروت: دار الکتاب العربی.
رشیدرضا، محمد. (1999م.). تفسیر المنار (تفسیر القرآن الکریم). محقق: ابراهیم شمسالدین. بیروت: دار الکتب العلمیه.
سرایی، حسن. فتحی، سروش. و زارع، زهرا. (1387ش.). «روش کیفی در مطالعات اجتماعی با تأکید بر روش تحلیل گفتمان و تحلیل
گفتمان انتقادی». پژوهشنامه علوم اجتماعی. سال 2. ش 3.. 83-105.
سلطان علی‌شاه، سلطان محمدحیدر. (1408ق.). بیان السعادة فی مقامات العباده. لبنان: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
سیوطى، جلالالدین. (1404ق.). الدرّ المنثور فى تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیة‌الله مرعشى نجفى.
صفوی، کوروش. (1383ش.). از زبان شناسی به ادبیات. تهران: سورة مهر.
طباطبایى، سیدمحمدحسین. (1417ق.). المیزان فى تفسیر القرآن. چ5. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزة علمیه.
طباطبائی، سید محمد حسین . (1389ش.). روابط اجتماعی در اسلام. چ2. قم: بوستان کتاب.
طبرى، محمدابن جریر. (1412ق.). جامع البیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفه.
عکاشه، محمود. (2014م.). تحلیل الخطاب فی ضوء نظریة أحداث اللّغة. قاهره: دار النشر للجامعات.
فتوحی، محمود. (1390ش.). سبکشناسی: نظریه، رویکردها و روش‌ها. تهران: سخن.
فرکلاف، نورمن. (1379ش.). تحلیل گفتمان انتقادی. ترجمۀ فاطمه شایستهپیران و همکاران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
قمى، علىبن ابراهیم. (1367ش.). تفسیر قمى. محقق: سید طیب موسوى جزایرى. چ 4. قم: دار الکتاب.
قرشی بنایی، سید علی‌اکبر. (1366ش.). تفسیر احسن الحدیث. تهران: واحد تحقیقات اسلامی.
قرطبى، محمدابن احمد. (1364ش.). الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصرخسرو.
کالر، جاناتان. (1382ش.). نظریۀ ادبی. ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: نشر مرکز.
مخزومی، مهدی. (1964م.). فی النحو العربی. بیروت: بینا.
محسنی، محمدجواد. (1391ش.). «جستاری در نظریه و روش تحلیل گفتمان فرکلاف». معرفت فرهنگی اجتماعی. سال3. ش3. صص63ـ
86.
مطهری، مرتضی. (1372ش.). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. (1371ش.). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
میرصادقی، جمال. (1380ش.). عناصر داستان. چ 4. تهران: سخن.
وندایک، تئون. (1383ش.). مطالعاتی در تحلیل گفتمان از دستور متن تا گفتمان کاوی انتقادی. ترجمة پیروز ایزدی و دیگران.
تهران: مرکز مطالعات تحقیقات رسانه ها.
Fairclough, Norman. (1989). Language and Power. London: Longman. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 936 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 813 |
||