- همه نشریات
- ادبیات فارسی و زبانهای خارجی
- اقتصاد (دانشکده و پژوهشکده)
- الهیات و معارف اسلامی
- پژوهش و نقد (معاونت پژوهشی دانشگاه)
- تربیت بدنی و علوم ورزشی (دانشکده و پژوهشکده)
- حقوق و علوم سیاسی
- روانشناسی، علوم تربیتی و اطلاع رسانی
- علوم اجتماعی
- علوم ارتباطات
- علوم ریاضی و رایانه
- مدیریت و حسابداری
- موسسه آموزش عالی بیمه اکو
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,061 |
| تعداد مقالات | 16,634 |
| تعداد مشاهده مقاله | 44,551,668 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 25,214,992 |
بررسی و نقد انتقادات ذهبی بر تأویلات شیعه با تأکید بر آرای آیتالله معرفت | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| دوره 11، شماره 40، خرداد 1399، صفحه 5-27 اصل مقاله (379.45 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2020.49260.1998 | ||
| نویسندگان | ||
| مرضیه قنبری* 1؛ محمدتقی دیاری بیدگلی2 | ||
| 1دانشجوی دکترای رشته تفسیر تطبیقی دانشگاه قم | ||
| 2استدا دانشگاه قم و مدیر گروه علوم قران و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه قم | ||
| چکیده | ||
| بطن و تأویل آیات‌قرآن، از دیرباز یکی از مسائل بحث‌برانگیز و مورد‌توجه اندیشمندان بوده که حجم گسترده‌ای از روایاتِ ذیل آیات را به خود اختصاص داده است. تطبیق بخش عمده‌ای از روایات بر امامت، دوستان و دشمنان آن‌ها در تأویلات شیعه، دستاویز برخی مخالفان شده است؛ ذهبی از‌جمله نویسندگان منتقدِ معاصر اهل‌سنت در کتاب «التفسیر و المفسرون»، شیعه را به تأویلات ناصحیح و افراطی آیات بر اهل‌بیت(ع) درراستای تحمیل آرائشان بر قرآن، متهم نموده که آیتالله معرفت از شخصیت‌های بارز معاصرِ قرآن‌پژوهی شیعه کتاب «التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب» را درراستای نقد و پاسخ به ذهبی در دفاع از شیعه نگاشته است. این پژوهش درراستای انتقادات ذهبی بر تأویلات شیعه، با تبیین مفهوم صحیح بطن و تأویل، و یافتن ضوابط صحیح در تبیین لایه‌های درونی قرآن، به بررسی و نقد اتهامات ذهبی با تأکید بر آرای آیتالله معرفت پرداخته است. یافته‌های حاصل از پژوهش این است که تفاوت نگرش ذهبی در تبیین ماهیت بطن و تأویل، منجر به انتقاداتی بر تأویلات شیعه شده و آیتالله معرفت در پاسخ به این انتقادات، باتوجه به جاودانگی و جهان‌شمولی قرآن، بطن را همتای تأویل، مفهوم عامی دانسته که با الغای خصوصیات از آیه، قابل‌انطباق بر مصادیق نوظهور است. تطبیق مفهوم عام بر مصادیق مختلف مطابق با معیارهای صحت تأویلی است که مورد‌‌قبول ذهبی نیز می‌باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آیتالله معرفت؛ التفسیر و المفسرون؛ بطن و تأویل؛ ذهبی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. (1373ش). ترجمة ناصر مکارم شیرازی. قم: دار القرآن الکریم.
الأمین، احسان. (1421ق.). التفسیر بالمأثور و تطویره عند الشیعه. بیروت: دار الهادی.
ابناثیر، مبارکبنمحمد. (1367ش). النهایه فی غریب الحدیث و الأثر. محقق: محمود محمد طناحی؛ طاهر احمد زاوی. قم: مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابنبابویه، محمدبنعلى. (1403ق). معانی الأخبار. مصحح: علیاکبر غفاری. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ابنحنبل، احمدبنمحمد. (1416ق.). مسند الإماماحمدبنحنبل. محقق: عامر غضبان و دیگران. لبنان: مؤسسه الرساله.
ابنعاشور، محمدبن طاهر. (بیتا). التحریر و التنویر. بیجا: بینا.
ابنفارس، احمد. (1404ق.). معجم مقاییس اللغة. محقق: عبدالسّلام محمد هارون. قم: مکتب الأعلام الاسلامی.
ابنقتیبه، عبداللهبن مسلم. (بیتا). تأویل مشکل القرآن. بیجا: بینا.
ابنمنظور، محمدبنمکرم. (1414ق.). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
ابوعاصی، محمدسالم. (1426ق.). علوم القرآن عند الشاطبی من خلال کتابه الموافقات. القاهره: دار البصائر.
بحرانی، سید هاشم. (1416ق.). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
بغدادی، علاءالدین علیبن محمد. (1415ق). لباب التأویل فی معانی التنزیل. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ترمذى، محمدبن عیسى. (1419ق.). الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی. مصر: دار الحدیث.
ثعالبی، عبدالرحمنبن محمد. (1418ق.). جواهر الحسان فی تفسیرالقرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی
ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق احمدبن ابراهیم. (1422ق.). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جرجانی، میرسیدشریف. (1412ق.). التعریفات. تهران: ناصرخسرو.
حر عاملی، محمدبن حسن. (1409ق.). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسه آلالبیت علیهم‌السلام.
حسکانی، عبیداللهبن احمد. (1411ق.). شواهد التنزیل لقواعدالتفضیل. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزرات ارشاد اسلامی.
حسینی استرآبادی، سید شرفالدین علی. (1409ق.).تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزة علمیة قم.
ذهبی، محمدحسین (بیتا). التفسیر و المفسرون. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1412ق.). المفردات فی غریب القرآن. دمشق: دار العلم الشامیه.
الزرکشی، محمدبن عبدالله. (1410ق.). البرهان فی علوم القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
زمخشری، محمود. (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
سبزواری نجفی، محمدبنحبیبالله. (1406ق.). الجدید فی تفسیر القرآن المجید. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
سیوطی، جلالالدین. (1421ق.). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتاب العربی
ــــــــــــــــــ . (1404ق.). الدر المنثور فی تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
شاکر، محمدکاظم. (1376). روش‌های تأویل قرآن. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ـــــــــــــــــ . (1382). مبانی و روش‌های تفسیری. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
صفار، محمدبن حسن. (1404ق.). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلّی اللهعلیهم. قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین.
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1353). قرآن در اسلام. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
طبرسى، احمدبن علی. (1403ق.). الاحتجاج علی أهل اللجاج. محقق: محمدباقر خرسان. مشهد: مرتضی.
طبری، ابوجعفر محمدبن جریر. (1412ق.). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
طریحی، فخرالدین. (1375ش). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
عروسی حویزی، عبدعلیبن جمعه. (1415ق.). تفسیر نورالثقلین. قم: اسماعیلیان.
عیاشی، محمدبن مسعود. (1380ق.). کتاب التفسیر. تهران: چاپخانة علمیه.
فرات کوفی، ابوالقاسم فراتبن ابراهیم. (1410ق.). تفسیر فرات الکوفی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
فراهیدی، خلیلبن احمد. (1410ق.). العین. قم: هجرت.
فیومی، احمدبن محمد. (بیتا). مصباح المنیر. بیجا: بینا.
کلینی، محمدبن یعقوب‌بن اسحاق. (1407ق.). الکافی. مصحح: علیاکبر غفاری؛ محمد آخوندی. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
مجلسی، محمدباقربن محمدتقی. (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مسلمبن حجاج. (1412ق.). صحیح مسلم. مصحح: محمدفؤاد عبدالباقی. مصر: دار الحدیث.
معرفت، محمدهادی. (1427ق.). التأویل فی مختلف المذاهب و الآراء. تهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الأسلامیه، المعاونیة الثقافیة مرکز التحقیقات و الدراسات العلمیة.
ـــــــــــــــــ . (1418ق.). التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب. مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الإسلامیه.
ـــــــــــــــــ . (1415ق.). التمهید فی علوم القرآن. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
ـــــــــــــــــ . (1379).صیانةالقرآن من التحریف. تهران: وزارت امور خارجه.
ـــــــــــــــــ . (1381). علوم قرآنی. قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
مؤدب، سیدرضا. (1378). نزول قرآن و رؤیای هفت حرف. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
نجاشی، احمدبن علی. (1365ش). رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعه لجامعة المدرسین بقم المشرفه.
نسائی، احمدبن علی. (1411ق.). السنن الکبری. محقق: حسن سید کسروی. لبنان: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
نیشابوری، نظامالدین حسنبن محمد. (1416ق.). تفسیر غرائب القرآن و رغائبالفرقان. بیروت: دارالکتب العلمیة.
قرآن کریم. (1373ش). ترجمة ناصر مکارم شیرازی. قم: دار القرآن الکریم.
الأمین، احسان. (1421ق.). التفسیر بالمأثور و تطویره عند الشیعه. بیروت: دار الهادی.
ابناثیر، مبارکبنمحمد. (1367ش). النهایه فی غریب الحدیث و الأثر. محقق: محمود محمد طناحی؛ طاهر احمد زاوی. قم: مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابنبابویه، محمدبنعلى. (1403ق). معانی الأخبار. مصحح: علیاکبر غفاری. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ابنحنبل، احمدبنمحمد. (1416ق.). مسند الإماماحمدبنحنبل. محقق: عامر غضبان و دیگران. لبنان: مؤسسه الرساله.
ابنعاشور، محمدبن طاهر. (بیتا). التحریر و التنویر. بیجا: بینا.
ابنفارس، احمد. (1404ق.). معجم مقاییس اللغة. محقق: عبدالسّلام محمد هارون. قم: مکتب الأعلام الاسلامی.
ابنقتیبه، عبداللهبن مسلم. (بیتا). تأویل مشکل القرآن. بیجا: بینا.
ابنمنظور، محمدبنمکرم. (1414ق.). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
ابوعاصی، محمدسالم. (1426ق.). علوم القرآن عند الشاطبی من خلال کتابه الموافقات. القاهره: دار البصائر.
بحرانی، سید هاشم. (1416ق.). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
بغدادی، علاءالدین علیبن محمد. (1415ق). لباب التأویل فی معانی التنزیل. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ترمذى، محمدبن عیسى. (1419ق.). الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی. مصر: دار الحدیث.
ثعالبی، عبدالرحمنبن محمد. (1418ق.). جواهر الحسان فی تفسیرالقرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی
ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق احمدبن ابراهیم. (1422ق.). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جرجانی، میرسیدشریف. (1412ق.). التعریفات. تهران: ناصرخسرو.
حر عاملی، محمدبن حسن. (1409ق.). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسه آلالبیت علیهم‌السلام.
حسکانی، عبیداللهبن احمد. (1411ق.). شواهد التنزیل لقواعدالتفضیل. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزرات ارشاد اسلامی.
حسینی استرآبادی، سید شرفالدین علی. (1409ق.).تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزة علمیة قم.
ذهبی، محمدحسین (بیتا). التفسیر و المفسرون. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1412ق.). المفردات فی غریب القرآن. دمشق: دار العلم الشامیه.
الزرکشی، محمدبن عبدالله. (1410ق.). البرهان فی علوم القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
زمخشری، محمود. (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
سبزواری نجفی، محمدبنحبیبالله. (1406ق.). الجدید فی تفسیر القرآن المجید. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
سیوطی، جلالالدین. (1421ق.). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتاب العربی
ــــــــــــــــــ . (1404ق.). الدر المنثور فی تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
شاکر، محمدکاظم. (1376). روش‌های تأویل قرآن. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ـــــــــــــــــ . (1382). مبانی و روش‌های تفسیری. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
صفار، محمدبن حسن. (1404ق.). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلّی اللهعلیهم. قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین.
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1353). قرآن در اسلام. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
طبرسى، احمدبن علی. (1403ق.). الاحتجاج علی أهل اللجاج. محقق: محمدباقر خرسان. مشهد: مرتضی.
طبری، ابوجعفر محمدبن جریر. (1412ق.). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
طریحی، فخرالدین. (1375ش). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
عروسی حویزی، عبدعلیبن جمعه. (1415ق.). تفسیر نورالثقلین. قم: اسماعیلیان.
عیاشی، محمدبن مسعود. (1380ق.). کتاب التفسیر. تهران: چاپخانة علمیه.
فرات کوفی، ابوالقاسم فراتبن ابراهیم. (1410ق.). تفسیر فرات الکوفی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
فراهیدی، خلیلبن احمد. (1410ق.). العین. قم: هجرت.
فیومی، احمدبن محمد. (بیتا). مصباح المنیر. بیجا: بینا.
کلینی، محمدبن یعقوب‌بن اسحاق. (1407ق.). الکافی. مصحح: علیاکبر غفاری؛ محمد آخوندی. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
مجلسی، محمدباقربن محمدتقی. (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مسلمبن حجاج. (1412ق.). صحیح مسلم. مصحح: محمدفؤاد عبدالباقی. مصر: دار الحدیث.
معرفت، محمدهادی. (1427ق.). التأویل فی مختلف المذاهب و الآراء. تهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الأسلامیه، المعاونیة الثقافیة مرکز التحقیقات و الدراسات العلمیة.
ـــــــــــــــــ . (1418ق.). التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب. مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الإسلامیه.
ـــــــــــــــــ . (1415ق.). التمهید فی علوم القرآن. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
ـــــــــــــــــ . (1379).صیانةالقرآن من التحریف. تهران: وزارت امور خارجه.
ـــــــــــــــــ . (1381). علوم قرآنی. قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
مؤدب، سیدرضا. (1378). نزول قرآن و رؤیای هفت حرف. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
نجاشی، احمدبن علی. (1365ش). رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعه لجامعة المدرسین بقم المشرفه.
نسائی، احمدبن علی. (1411ق.). السنن الکبری. محقق: حسن سید کسروی. لبنان: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
نیشابوری، نظامالدین حسنبن محمد. (1416ق.). تفسیر غرائب القرآن و رغائبالفرقان. بیروت: دارالکتب العلمیة. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 685 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 919 |
||
Scholarly Journals Management System © 1991.05.01 by Allameh Tabatabaei University is
licensed under Attribution-NonCommercial 4.0 International.