اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 55 |
| تعداد شماره‌ها | 1,838 |
| تعداد مقالات | 14,669 |
| تعداد مشاهده مقاله | 31,770,931 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,751,006 |
نشانه‌شناسی باستان و تأثیر آن در شکل‌گیری مبحث دلالت | ||
| حکمت و فلسفه | ||
| مقاله 4، دوره 15، شماره 60، دی 1398، صفحه 99-123 اصل مقاله (568.64 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/wph.2020.42903.1731 | ||
| نویسنده | ||
| امین شاه‌وردی* | ||
| دکتری فلسفه، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در این مقاله، چگونگی شکل‌گیری نظریۀ دلالت و تأثیرپذیری اندیشمندان مسلمان در طرح و گسترش این مبحث مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای این منظور، به آموزه‌های سه مکتب مهم یونانی‌ای اشاره می‌شود که به بررسی و تحلیل نشانه‌ها پرداخته و آموزه‌هایشان در نویسندگان دوره‌های بعد مؤثر واقع شدند: نخست ارسطو بود که در ابتدای العباره و انتهای دفتر دومِ تحلیل پیشین به بررسی نشانه‌ها پرداخت؛ دودیگر پزشکان که نشانه‌ها را ذیل دو دستۀ اصلی تقسیم می‌کردند و سدیگر رواقیان که نشانه‌ها را به مثابۀ مدخل بحث از استدلال‌ها مورد بررسی قرار می‌دادند. در دورۀ اسلامی، ابن‌سینا نخستین منطق‌دانی است که با تقسیم‌بندی انواع دلالت لفظی وضعی به بررسی دقیق دلالت روی می‌آورد و آموزه‌های وی که اغلب توسط دیگر منطق‌دانان تکرار می‌شود، عمدتاً با توجه به گفتارهای ارسطو در ابتدای کتاب العباره شکل می‌گیرد؛ پس از ابن‌سینا، همگام با تصریح به دلالت‌های لفظی طبعی در آثار خونجی و دیگر منطق‌دانان به پیروی از فخرالدّین رازی، دلالت‌های لفظی عقلی نیز در آثار ارموی، علامه حلی و قطب‌الدین شیرازی مورد اشاره می‌گیرند و قطب‌الدین رازی با بحث از دلالت‌های غیرلفظی دامنۀ نظریه دلالت را گسترش داده و تعریف جدیدی از «دلالت» ارائه می‌کند؛ این تعریف جدید از دلالت و توجه به دلالت‌های غیرلفظی را می‌توان ناشی از مباحث ارسطو در دفتر دوم تحلیل پیشین و همچنین آموزه‌های رواقیان و پزشکان دورۀ باستان دانست که احتمالاً از دو طریق، یعنی آثار متکلمان و شارحان منطق ارسطو بر منطق‌دانان دوره‌های بعد مؤثر واقع شده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نشانه‌شناسی؛ نظریۀ دلالت؛ منطق رواقی؛ ارسطو؛ ابن‌سینا | ||
| مراجع | ||
|
ابن سینا. (1964). الشفاء: القیاس، القاهره: دار الکتاب العربی للطباعه و النشر. ابن سینا. (1404ق). الشفاء: العباره، قم: مکتبة آیة الله مرعشی نجفی. ارسطو. (1980). منطق ارسطو، الجزء الأول، الکویت و بیروت: وکاله المطبوعات و دارالقلم. امین، عثمان. (1945). الرواقیه و الإسلام، المشرق، العدد 1، سلسله جدیده، کانون الثانی، 48-31. بهمنیار بن مرزبان. (1375). التحصیل، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. جمشیدی مهر، فرزین؛ کهنسال، علیرضا. (1393). «بررسی تبعیت دلالت از اراداه از منظر ابن سینا و خواجه نصیر طوسی»، فلسفه و کلام اسلامی، سال 47، شمارۀ 1، ص 30-19. حلی، حسن بن یوسف. (1392). الجوهر النضید، قم: انتشارات بیدار. خونجی، افضل الدین. (1389). کشف الاسرار عن غوامض الافکار، تهران: موسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران و موسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین-آلمان. رازی، فخرالدین محمد بن عمر. (1381). منطق الملخص، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع). رازی، قطب الدین محمد بن محمد. (1386). تحریر القواعد المنطقیه فی شرح الرساله الشمسیه، قم: انتشارات بیدار. رازی، قطب‌الدین محمد بن محد. (1391). شرح المطالع، الجزء الاول، قم: منشورات ذوی القربی. ساوی، زین الدین عمر بن سهلان. (1383). البصائر النصیریه فی علم المنطق، تهران: شمس تبریزی. سهروردی، شهاب‌الدین یحی بن حبش. (1334). منطق التلویحات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. شهرزوری، شمس الدین. (1383). رساله الشجره الالهیه فی علوم الحقایق الربانیه، تهران: حکمت و فلسفۀ ایران. شیرازی، قطب الدین محمود بن مسعود. (1385). دره التاج، تهران: انتشارات حکمت. طوسی، خواجه نصیرالدین (1361). اساس الاقتباس، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. فارابی، محمد بن محمد. (1409). المنطقیات للفارابی، ج2، قم: مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی. فان‌اس، یوزف. (1366). «ساخت منطقی علم کلام»، ترجمۀ احمد آرام، تحقیقات اسلامی، شمارۀ 2و3، ص 78-33. مولی عبدالله، شهاب الدین حسین یزدی. (1430). الحاشیة علی تهذیب المنطق، قم: موسسة النشر الإسلامی. مقدسی، مطهر بن طاهر. (بی‌تا). البدء و التاریخ، المجلد الأول، بی‌جا: مکتبه الثقافه الدینیه. وفائیان، محمدحسین؛ برخورداری، زینب. (1394). «معیارهای تمایز دلالت تضمنی و التزامی از مجاز در لفظ»، فلسفه و کلام اسلامی، سال 48، شمارۀ 1، ص 135-121. Allen, James. (2001). Inferences from Signs: Ancient Debates about the Natture of Evidence, Oxford: Clarendon Press.
Aristotle. (1962). The Categories and On Interpretation, Trans. Harold P. Cook, The Loeb Classical Library, Cambridge: Harvard University Press.
Aristotle, (1989), Prior Analytics, Trans. Robin Smith, Indianapolis: Hacket Publishing Company.
Empricus, Sextus. (1967). Against the Logicians, Trans. R. G. Bury, The Loeb Classical Library, Vol. 2, Cambridge: Harvard University Press.
Empiricus, Sextus. (2007). Outlines of Scepticism, Trans. Julia Annas and Jonathan Barnes, New York: Cambridge University Press.
Gutas, Dimitri (1994). Pre-Plotinian philosophy in Arabic (other than Platonism and Aristotelianism): A review of sources, Haase and H. Temporini (eds.), Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt, (ANRW) II 36,7. De Gruyter, Berlin and New York, pp 4939–4973.
Hankinson, R. J. (2005). "Hellenistic Biological Sciences", David Furley (ed.), Routledge History of Philosophy, Vol. 2, London and New York: Taylor and Francis, pp. 320-356.
Kneale, William; Martha Kneale. (1971). The Development of Logic, Oxford: Clarendonc Press.
Laertius, Diogenes (1925). Lives of Eminent Philosophers, Trans. R.D Hicks, Great Britain: The Loeb Classical Library.
Mates, Benson (1961). Stoic Logic, Berkeley and LosAngeles: University of California Press.
ƠToole, Robert. R and Jennings, Raymond. E. (2004). “The Megarians and the Stoics”, Dov, Gabbay and Woods (eds.), Handbook of the History of Logic, Vol.1, Amsterdam: Elsevier, pp. 397-522.
Street, Tony. (2004). “Arabic Logic”, Dov, Gabbay and Woods (eds.), Handbook of the History of Logic, Vol.1, Amsterdam: Elsevier, pp. 523–596.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 262 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 103 |
||