توقیفی یا اجتهادی بودن «رسم الخط قرآن کریم» در بوته نقد

زرنگار, احمد; حسینی, سیده زینب; محمدعلی نژاد عمران, روح الله

doi:10.22054/rjqk.2021.12804

فهرست نشریات

اخذ رتبه توسط نشریه پژوهش‌های رهبری آموزش از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

اخذ رتبه «الف» توسط نشریه پژوهشنامه معارف قرآنی از وزرات علوم، تحقیقات و فناوری

نشست مشورتی مسئولان مجلات علمی دانشگاه علامه‌طباطبائی

نتایج ارزیابی علمی نشریات دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۴۰۱; 19عنوان موفق به دریافت رتبه الف شدند.

تعداد نشریات	60
تعداد شماره‌ها	2,022
تعداد مقالات	16,253
تعداد مشاهده مقاله	42,486,858
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	24,316,883

	توقیفی یا اجتهادی بودن «رسم الخط قرآن کریم» در بوته نقد
پژوهشنامه معارف قرآنی
دوره 12، شماره 45، تیر 1400، صفحه 119-142 اصل مقاله (694.4 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2021.12804
نویسندگان
احمد زرنگار^* ¹؛ سیده زینب حسینی²؛ روح الله محمدعلی نژاد عمران³
¹عضو هیئت علمی دانشگاه صدا وسیما. مدیر گروه معارف اسلامی و دروس عمومی
²دانش پژوه دکتری رشته تفسیر تطبیقی موسسه آموزش عالی رفیعه المصطفی (ع)
³گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
این پژوهش پس از مطالعه آراء قائلین به رسم‌المصحف و رسم‌الاملاء و بررسی چگونگی مواجهه ایندو نظر با یکدیگر، با روشی توصیفی- تحلیلی و با هدف کشف مبانی و معیارهای آراء مطرح شده پیرامون توقیفی بودن و اجتهادی بودن رسم‌الخط قرآنی به نگارش در آمده است. اهمیت رسم و ضبط قرآن از طرفی و بررسی و نقد ادله قائلین به توقیفی یا اجتهادی بودن رسم‌المصحف، موجب این سؤال شد که دو گروه مورد بحث با کدام مبانی و ادله‌ به بیان دیدگاه می‌پردازند؟ و نظر برگزیده کدام است؟ اعتقاد به توقیفی یا اجتهادی بودن رسم‌المصحف قرآن یکی از مسائل مهم در حوزه مطالعات علوم قرآنی است. قائلین به توقیفی بودن رسم‌المصحف، هرگونه تغییری در نحوۀ نگارش مصاحف قرآنی را غیر مجاز و به مثابه تحریف در الفاظ قرآن می‌دانند و برای این منظور به بیان ادلّه‌ استناد می‌جویند. در مقابل، نظریه اجتهادی بودن رسم‌الخط قرآنی مطرح است که به منظور تسهیل در امر قرائت غیر عرب ‌زبان‌ها و به ویژه برای نوآموزان، تغییر در رسم‌المصحف را جایز می‌دانند و نگارش قرآن براساس رسم قیاسی (رسم‌الاملاء) را پیشنهاد می‌کنند. بررسی مبانی نظری و نقد و تحلیل ادله مطرح شده بیانگر عدم حجیت توقیفی بودن رسم مصحف و جواز تبعیت از قیاس در نگارش قرآن است که ضمن تحلیل تفاوت‌های موجود در رسم المصحف و رسم الاملای متداول و تبیین نقاط ضعف و قوّت هریک از آنها، رسم قیاسی را قول راجح می‌داند.
کلیدواژه‌ها
قرآن کریم؛ رسم‌المصحف؛ رسم قیاسی؛ توقیفی؛ تحریف
سایر فایل های مرتبط با مقاله 5.pdf
مراجع
قرآن کریم. (1386). ترجمه الهی قمشه‌ای. چ1. تهران: جمهوری. ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد بن محمد. (1408 ق). *تاریخ ابن خلدون. بیروت: دار الفکر. ابن فارس، أحمد. (1404 ق). معجم مقاییس اللغة. 6جلد. قم: مکتب الاعلام الاسلامی. ابن مالکالطائی الجیانی، محمد بن عبد الله. (بیتا). شرح شافیه. مکه. جامعه أمالقری مرکز البحث العلمی و إحیاء التراث الإسلامی کلیة الشریعه و الدراسات الإسلامیه مکه المکرمه. ابن منظور. (بیتا). لسان العرب. قاهره: دارالمعارف. أزهری الهروی، محمد بن أحمد. (2001 م). تهذیب اللغه. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. باقلانی، ابو بکر محمد بن الطیب. (1422ق). الانتصار للقرآن. عمان / بیروت: دارالفتح / دار ابن حزم. بیهقی، أحمد بن الحسین بن علی بن موسى. (1423 ق). شعب الایمان. ریاض: مکتبهالرشد للنشر و التوزیع. جعفری، یعقوب. (1376). تفسیر کوثر. قم: موسسه انتشارات هجرت. حماده، حسین صالح. (1429 ق). مباحث فی علوم القرآن. بیروت: دار المحجة البیضاء. دانی، ابو عمرو عثمان بن سعید. (بیتا). المقنع فی معرفه مرسوم مصاحف اهل الامصار. قاهره: مکتبه‌الکلیات الازهریه. زرقانی، محمد عبد العظیم. (1415 ق). مناهل العرفان. بیروت: دار الکتاب العربی. زرکشى، محمد بن عبد الله. (1376 ق). البرهان. بیروت: دار إحیاء الکتب العربیة عیسى البابى الحلبی و شرکائه. سخاوی، علی بن محمد. (1424 ق). الوسیله الی کشف العقیله. عربستان: مکتبه الرشد. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر. (1421 ق). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتاب العربی. شمسالدین مقدسی رامینى، محمد بن مفلح بن محمد بن مفرج. (بیتا). الآداب الشرعیه و المنح المرعیه. ریاض: انتشارات عالم الکتب. شنقیطی، محمد حبیب الله بن عبدالله. (بیتا). ایقاظ الاعلام لوجوب اتباع رسم المصحف الامام عثمان بن عفان. سوریه: مکتبه المعرفه. صبحی الصالح . (2000م). مباحث فی علوم القرآن. بیروت: دار العلم للملایین. عبدالرحمن عک، خالد. (1428 ق). أصول التفسیر و قواعده. بیروت: دار النفائس. عوض صالح، عبدالکریم. (1427ق). المتحف فی رسم المصحف. طنطا: دارالصحابه للتراث. عوفی، محمد بن احمد. (1422ق). الجواهر الیراعیه فی رسم مصاحف العثمانیه. مکه مکرمه: وزارت تعلیم عالی. فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410 ق). العین. قم: انتشارات هجرت. فرماوی، عبدالحی حسین. (1425ق). رسم المصحف ونقطه. اردن. دارالنور المکتبات. قدوری، حمد غانم. (1383ش). رسم الخط مصحف. ترجمۀ یعقوب جعفری. تهران. انتشارات اسوه. مارغنی تونسی مالکی، أبو إسحاق إبراهیم بن أحمد بن سلیمان. (بیتا). دلیل الحیران علی مورد الظمآن. القاهره: دارالحدیث. محمداسماعیل، شعبان. (بیتا). رسمالمصحف و ضبطه بین التوقیف و الاصطلاحات الحدیثه. ریاض: دارالسلام. معرفت، محمدباقر. (1393ش). آداب و احکام تلاوت قرآن. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص). معرفت، محمدهادی. (1415ق). التمهید. قم: موسسه نشر اسلامی. متقی هندی. (بیتا). کنز العمال*. بی جا: موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,187 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 372

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

توقیفی یا اجتهادی بودن «رسم الخط قرآن کریم» در بوته نقد