| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,202 |
| تعداد مقالات | 17,953 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,138,676 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,865,628 |
تحلیل تطبیقی بروج از منظر قرآن و دانش نجوم | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 8، دوره 13، شماره 51، دی 1401، صفحه 213-240 اصل مقاله (1.02 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2022.68803.2645 | ||
| نویسنده | ||
| سید عیسی مسترحمی* | ||
| استادیار گروه قرآن و علم ، جامعهالمصطفی، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| بروج آسمانی به دلیل نقشی که در تعیین زمان و برخی محاسبات نجومی دارند، همواره مورد گفتگو و پژوهش منجمان بودهاست. قرآن کریم نیز در راستای هدایتگری، در سه آیه به صراحت از بروج نام برده و سورهای نیز به همین نام شناخته میشود. این کتاب آسمانی، تزیین آسمان بوسیله بروج را نشانهای از قدرت الهی دانسته است. اینکه مصداق خارجی بروج قرآنی چیست و اشتراکات و تمایزاتی بین بروج قرآنی و نجومی کدام است، سوالات اصلی این پژوهش را تشکیل میدهد. منشأ این سوالات، طرح دیدگاههای تفسیری گوناگونی است که از سوی اندیشمندان ارائه شدهاست. بهرهگیری از روش مطالعات میان رشتهای و توصیف و تحلیل قرائن درون قرآنی و برون قرآنی نشان میدهد که مراد از بروج در این متن مقدس، میتواند همان اصطلاح رایج بین دانشمندان نجوم، یعنی همان مجموعههای دوازدهگانه ستارهای که با نامهای خاصی شناخته میشوند باشد که به دلیل زیبایی و احتمالاً نقشی که در زندگی بشر دارند، مورد توجه قرار گرفته است. از دیگر مشابهتها بین بروج قرآنی و نجومی، که یکسانی این دو را نشان میدهد، مادی بودن، زیبایی و زینت بودن، و قرار گرفتن هر دو در آسمانی نزدیک زمین است. از سوی دیگر، برجها و ساختمانهای آسمانی که در برخی تفاسیر، مصداق بروج معرفی شدهاند، به دلیل نبود وجود قرائن قطعی و نیز عدم کشف این گونه بناهایی تاکنون، تنها میتواند به عنوان احتمالی در تفسیر این آیات ارائه شود. | ||
| کلیدواژهها | ||
| قرآن کریم؛ بروج؛ برجهای آسمانی؛ صورتهای فلکی | ||
| مراجع | ||
|
منابع
قرآن کریم. (1384ش.) ترجمه گروهی زیر نظر محمد علی رضایی اصفهانی. چاپ دوم. قم: دارالذکر.
ابن درید، محمد. (بیتا). الجمهره فی اللغه. چاپ اول. حیدر آباد: حیدرآباد دکن.
ابن عاشور، محمد بن طاهر. (1421ق.). التحریر و التنویر. چاپ اول. بیروت: موسسه التاریخ.
ابن فارس، احمد. (1420ق.). معجم مقاییس اللغه. چاپ سوم. بیروت: دارالکتب اسلامیه.
ابن قُتَیْبه، عبدالله. (1978م.). الأنواء فی مواسم العرب. چاپ اول. حیدرآباد هند: بورو.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق.). لسان العرب. چاپ سوم. بیروت: دارصادر.
اخوان الصفا. (1412ق.). رسائل اخوان الصفا و خلال الوفاء. چاپ اول. لبنان: الدارالاسلامیه.
آلوسی،. شهابالدین سید محمود. (1412ق.) روح المعانی فی تفسیر القرآن. چاپ چهارم. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
تهانوی، محمدعلی. (1996م.). کشاف اصطلاحات الفنون. چاپ اول. لبنان: مکتبه السلام.
جبالیه، احمد. (1991م.) القرآن و علم الفلک. چاپ سوم. بیروت: الدارالعربیه للکتاب.
جعفری، عباس. (1379ش.). فرهنگ بزرگ گیتا شناسی. چاپ چهارم. تهران: گیتاشناسی.
جفری، آرتور . (1372ش.). واژههای دخیل در قرآن مجید. ترجمه فریدون بدرهای. چاپ سوم. تهران: انتشارات توس.
جمیلی السید. (1988م.). الاعجاز الکونی فی القرآن. چاپ اول. قاهره: دارزاهد القدسی.
جواد علی. (1380ش.). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. بی چا. قم: شریف رضی.
جوزف، جی. ام. (1374ش.). شناخت مقدماتی ستارگان. ترجمه توفیق حیدر زاده. چاپ هفتم. تهران: گیتاشناسی.
جوزی، جمالالدین. (1407ق.). زاد المسیر فی علم التفسیر. چاپ جهارم. بیروت: المکتب الاسلامی.
جوهری، اسماعیل ابن حماد. (1404ق.). الصحاح - تاج اللغه و صحاح العربیه. چاپ سوم. بیروت: دارالعلم.
حیدرزاده، توفیق. (1375ش.) دانشنامۀ جهان اسلام «مدخل برج» چاپ اول. تهران: بنیاد دایرهالمعارف اسلامی.
الخطیب، موسی. (1994م.). من دلایل الاعجاز العلمی فی القرآن الکریم و السنه النبویه. چاپ اول. قاهره: دارالخلیج العربیه.
دگانی، مایر. (1382ش.). نجوم به زبان ساده. ترجمه محمد رضا خواجه پور. چاپ دهم. تهران: گیتاشناسی.
دهخدا، علیاکبر. (1377ش.). لغتنامه. چاپ دوم. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین. (1426ق.). مفردات ألفاظ القرآن. چاپ پنجم. قم: ذویالقربی .
رستگار جویباری، یعسوبالدین. (1413ق.). تفسیر البصائر. چاپ دوم. قم: نشر مؤلف.
رضایی اصفهانی، محمد علی. (1385ش.). پژوهشی در اعجاز علمی قرآن. چاپ اول.رشت: پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن.
زرکشی، محمد بهادر. (1415ق.). البرهان فی علوم القرآن. چاپ سوم. بیروت: دارالمعرفه.
زمانی قمشهای، علی. (1381ش.). هیئت و نجوم اسلامی. چاپ اول. قم: نشر سماء.
زمخشری، محمود ابن عمر. (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. چاپ چهارم. قم: دارالکتبالعربی.
سبحانی، جعفر. (1362ش.). قرآن و اسرار آفرینش. چاپ اول. قم: نشر توحید.
السعدی، داوود سلیمان. (1417ق.). اسرار الکون فی القرآن. چاپ اول. بیروت: دارالعرف العربی.
سیوطی، جلالالدین عبدالرحمن. (1404ق.). الدر المنثور فی تفسیر المأثور. چاپ اول. قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
الشریف. عدنان. (1990م.). من علم الفلک القرآنی. چاپ سوم. بیروت: دارالعلم للملایین.
صادقی تهرانی، محمد. (1408ق.). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه. چاپ دوم. تهران: فرهنگ معارف اسلامی.
_____________. (1380ش.). ستارگان از دیدگاه قرآن. چاپ دوم. تهران: امید فردا.
صوفی، عبدالرحمن بن عمر. (1381ش.). صور الکواکب. چاپ اول. تهران: ققنوس.
طالقانی، سید محمود. (1348ش.). پرتوی از قرآن. چاپ سوم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
طباطبایی، سید محمد حسین. (1417ق.) المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ پنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372ش.) مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چاپ سوم. تهران: ناصر خسرو.
طبری، ابو جعفر محمد ابن جریر. (1406ق.). جامع البیان فی تفسیر القرآن. چاپ ششم. بیروت: دارالمعرفه.
طوسی، محمد بن حسن. (1409ق.). التبیان فی تفسیر القرآن. چاپ سوم. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
عزیزی، عبدالله. (1425ق.). آیات الکون و اسرار الطبیعه فی القرآن. چاپ اول. قم: دار محجهالبیضاء.
عنیسی، طوبیا. (1965م.). تفسیر الالفاظ الدخیله فی اللغه العربیه. چاپ اول. بیروت: دارالعرب.
فخرالدین رازی، محمد بن عمر. (1420ق.). مفاتیح الغیب. چاپ سوم. بیروت: داراحیاء التراث العرب.
فراء، یحیی بن زیاد. (بیتا). معانی القرآن. چاپ سوم. مصر: دارالمصریه للتألیف و الترجمه.
فراهیدی، خلیل ابن احمد. (1410ق.). کتاب العین. چاپ دوم. قم: هجرت.
فرید وجدی، محمد. (1979م.). دائره معارف القرن العشرین. چاپ اول. قم: دارالفکر.
فشارکی، محمدعلی. (1383ش.). دایرهالمعارف بزرگ اسلامی «مدخل بروج». چاپ اول. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. (1412ق). القاموس المحیط. چاپ چهارم. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
قرشی، سید علی اکبر. (1377ش.). تفسیر احسن الحدیث. چاپ سوم. تهران: بنیاد بعثت.
____________. (1371ش.). قاموس قرآن. چاپ ششم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
قرطبی. محمد ابن احمد. (1378ق.) الجامع لاحکام القرآن. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العربی.
قمی، علی بن ابراهیم. (1411ق.). تفسیر القمی. چاپ اول. لبنان: دارالسرور.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1361ش.). الکافی. چاپ دوم. قم: دفتر نشر فرهنگ اهل البیت.
گنابادی، سلطان محمد. (1408ق.) تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة. چاپ دوم. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
ماوردی، علی بن محمد. (1386ش.). النکت و العیون (تفسیر الماوردی) چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
مجلسی، محمد باقر. (1362ش.) بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ع). چاپ دوم. قم: دارالکتب الاسلامیه.
مدرسۀ ستاره شناسی مریلند. (1366ش.) درسهایی از ستارهشناسی. ترجمه امیر حاجی خداوردیخان. چاپ اول. مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی (ع).
مسترحمی، سیدعیسی. (1397ش.). تفسیر آیات نجومی. چاپ اول. قم: نشر معارف.
____________. (1397ش.). تحلیل رابطه قرآن و شهاب در قرآن و دانش اخترفیزیک. دوفصلنامه مطالعات قرآن و علوم. سال دوم. شماره چهار. ؟ صص 45 - 65
مشکور، محمد جواد. (1357ش.). فرهنگ تطبیقی عربی با زبانهای سامی و ایرانی. چاپ سوم. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
مصطفوی، حسن. (1402ق.). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. چاپ اول. قم: مرکز الکتاب للترجمه و النشر.
معرفت، محمد هادی. (1381ش.). علوم قرآنی. چاپ چهارم. قم: موسسه فرهنگی التمهید.
___________. (1385ش.). التمهید فی علوم القرآن. چاپ سوم. قم: موسسه فرهنگی التمهید.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. (1362ش.). الاختـصاص. چاپ اول. قم: نشر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
مکارم شیرازی، ناصر. (1371ش.) تفسیر نمونه. چاپ بیست و هشتم. قم: دارالکتب اسلامیه.
مکنزی، دیوید نیل. (1378ش.). فرهنگ کوچک زبان پهلوی. چاپ اول. قم: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
موسوی بجنوردی، کاظم «سرویراستار». (1367ش.). دانشنامه جهان اسلام. چاپ اول. تهران: بنیاد دائرة المعارف اسلامی.
میبدی، رشیدالدین. (1371ش.). کشف الأسرار و عدة الأبرار. چاپ پنجم. تهران: امیر کبیر.
نبیل، محمد ثابت. (1423ق.). البینات القرآنیه و علم الفلک. چاپ دوم. بیروت: دار وحی القلم.
نبئی، ابوالفضل. (1371ش.). هدایت طلاب به دانش اسطرلاب. چاپ اوّل. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی (ع).
نلینو، کرلو الفونسو. (1349ش.). تاریخ نجوم اسلامی. ترجمه احمد آرام. چاپ دوم. تهران: کانون نشر و پژوهشهای اسلامی.
هاکس، جیمز. (1306ش.). قاموس کتاب مقدس. چاپ اول. تهران:. اساطیر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 820 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 524 |
||