| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شمارهها | 2,199 |
| تعداد مقالات | 17,874 |
| تعداد مشاهده مقاله | 54,890,182 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,734,579 |
ارزیابی روششناختی سبک تفسیر موضوعی دادهبنیاد | ||
| پژوهشنامه معارف قرآنی | ||
| مقاله 7، دوره 13، شماره 50، مهر 1401، صفحه 31-60 اصل مقاله (1 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2022.68165.2624 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن قمرزاده* 1؛ نسیم تیموری2 | ||
| 1استادیار گروه معارف صدا و سیما، تهران، تهران | ||
| 2ایران. تهران. دانشجوی سطح 4 مجتمع آموزش عالی کوثر | ||
| چکیده | ||
| نظریه دادهبنیاد یکی از روشهای تحلیلی مطرح برای دادههای کیفی است که در دهههای اخیر در مطالعات قرآنی و تفسیر موضوعی به کار گرفته میشود. فرآیند تولید تئوری در این روش از طریق گردآوری دادههای مرتبط، کدگذاری، مقولهبندی و مفهومپردازی است. در برخی آثار، کاربست این روش تحلیل در تفسیر موضوعات مختلف قرآنی ارائه شده است، اما این شیوه از نظر روششناختی در تفسیر موضوعی مورد بررسی واقع نشده است، و اگر اثری هم ادعای اعتبارسنجی این فرایند را دارد تنها در ناحیهای محدود و با جهتگیری خاص است. این مقاله در تلاش است مبانی این روش را شرح دهد، تفاوت به کارگیری آن در علوم قرآنی با مطالعات علوم انسانی معرفی کند و در نهایت اشکالاتی که درباره ظرفیتهای این روش در تفسیر موضوعی مطرح شده است را پاسخ دهد. در نهایت مقاله نشان میدهد که نظریه دادهبنیاد دارای الگوریتمی است که میتواند به نحو نظاممندی در کشف مراد الهی به کار گرفته شود. | ||
| کلیدواژهها | ||
| تفسیر موضوعی؛ ارزیابی روششناختی؛ نظریه دادهبنیاد؛ کدگذاری | ||
| مراجع | ||
|
منابع
قرآن کریم. ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی.
ابنکثیر، اسماعیلبنعمر. (1419ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
اشتراوس، انسلم؛ کربین، جولیت. (1390ش). مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه دادهبنیاد. ترجمه: ابراهیم افشار. تهران: نشر نی.
اشعری، ابوالحسن. (بیتا). الابانه عن اصول الدیانه. پژوهش محمود حسین. مصر: دارالانصار.
ایازی، سیدمحمدعلی. (1382ش). «تفسیر موضوعی چیست؟» پیام جاویدان. شماره 1. صص 66ـ 73.
ایازی، علینقی؛ ربانی خوراسگانی، علی. (1393ش). «موانع اجتماعی تفکر در الگوی اسلامی پیشرفت بر اساس نظریهپردازی دادهمحور از قرآن». نشریه جامعهشناسی کاربردی.سال 25. شماره 2. پیاپی 54، صص: 81ـ 96.
ایزتسو، توشیهیکو. (1361ش). خدا و انسان در قرآن. ترجمه: احمد آرام. تهران: شرکت سهامی انتشار.
بازرگان، مهدی. (1365ش). سیر تحول قرآن. تهران: انتشارات کلمه.
بیابانگرد (سعدیپور)، اسماعیل. (1386ش). روشهای تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران: دوران.
بیکر، ترز ال. (1377ش). نحوه انجام تحقیقات اجتماعی. ترجمه: هوشنگ نایبی. تهران: سروش.
بهجتپور، عبدالکریم. (1392ش). تفسیر تنزیلی؛ مبانی، اصول، قواعد و فوائد. تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
رابینز، استیفن. (1384ش). تئوری سازمان. مترجم: سیدمهدی الوانی؛ حسن داناییفرد. چاپ دهم. تهران: صفار.
زرکشی، بدرالدین. (1410ق). البرهان فی علوم القرآن. بیروت: دار العرفه.
سبحانیتبریزی، جعفر. (1383ش). منشور جاوید قرآن. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
____________. (1382ش). «روش صحیح تفسیر قرآن». قبسات. شماره 2. صص 9ـ 30.
سراقی، علی. (1385ش). «آسیبشناسی تفسیر موضوعی». معرفت. شماره 107. صص 105ـ 110.
سعیدیروشن، محمدباقر. موسوی، هادی. رجبی، محمود و محمدیفرد، علیرضا. (1398ش). «تحلیلی بر کاربست نظریهها و مفاهیم علوم اجتماعی در فرایند نظریهپردازی قرآنی/ دینی». روششناسی علوم انسانی. سال25. شماره 100.صص81 ـ 98.
شنبدی، بهادر و فدوی، محبوبه سادات. (1395ش). «شناسایی مؤلفههای مدیریت تربیت بر مبنای آموزههای قرآن کریم به منظور ارائه مدل مفهومی (نظریه دادهبنیاد). مجله مدیریت فرهنگی. سال دهم. شماره 33 و 34. صص 15ـ 30.
صدر، سیدمحمدباقر. (1379ش). «تفسیر تجزیهای و تفسیر موضوعی». مترجم: سعید عباسینیا. گلستان قرآن. شماره 27. صص 36 ـ 39.
صدر، سیدمحمدباقر. (1421ق). المدرسه القرآنیه. قم: مرکز الأبحاث و الدراسات التخصصیه للشهید الصدر.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ پنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طوسی، محمدبنحسن. (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عباسی، ذکیا؛ ملکی، حسن؛ بهشتی، سعید. (1398ش). «طراحی الگوی تربیت اخلاقی در آموزش عالی بر مبنای آموزههای اخلاقی قرآن کریم از دیدگاه تفسیر المیزان بر اساس روش دادهبنیاد». اندیشههای نوین تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا (س). دوره 15. شماره 2.
کونتز، هارولد. اوردانل، سیریل و ویریچ، هینز. (1379ش). اصول مدیریت. مترجم: محمدهادی چمران. تهران: انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف.
مجلسی، محمدباقر. (1404ق). بحارالانوار الجامعه الدرر الاخبار الائمه الاطهار (ع). بیروت: مؤسسه الوفاء.
محمدیفرد، علیرضا. حسنی، سیدحمیدرضا. (1400ق). «اعتبارسنجی کاربست روش نظریه دادهبنیاد به مثابه تفسیر موضوعی قرآن با تأکید بر آرای شهید صدر». مطالعات قرآن و حدیث. سال 5. شماره 1. پیاپی 9. صص 72 ـ 106.
مصباحیزدی، محمدتقی. (1373ش). معارف قرآن. قم: در راه حق.
مکارمشیرازی، ناصر. (1374ش). پیام قرآن، روش تازهای در تفسیر موضوعی قرآن. قم: مدرسه امام علیبنابیطالب (ع).
مونیکه، هنینک. اینگه، هاتر و اجی، بیلی. (1394ش). روشهای تحقیق کیفی. مترجمان: علیرضا صادقی و مهدی ابراهیمی. تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. مرکز پژوهش و سنجش افکار.
مهرابی، امیرحمزه. خنیفر، حسین. امیری، علینقی. زارعیمتین، حسن و جندقی، غلامرضا. (1390ش). «معرفی روششناسی نظریه دادهبنیاد برای تحقیقات اسلامی (ارائه یک نمونه)». مجله مدیریت فرهنگ سازمانی. سال. شماره 23. صص 5ـ 30.
نیومن، ویلیام لارنس. (1395ش). روشهای پژوهش اجتماعی. ترجمه: ابوالحسن فقیهی و عسل آغاز. تهران: ترمه.
نوربخش ولاشدی، اسماعیل. ماشینچی، علیاصغر و رنجبر، مختار. (1399ش). «طراحی الگوی تربیت اجتماعی از منظر قرآن و سنت بر اساس نظریه دادهبنیاد». مجله مطالعات اسلامی در حوزه سلامت. دوره چهارم. شماره چهارم. صص 75 ـ88..
نوفل، عبدالرزاق. (1393ق). القران الکریم و العلم الحدیث. بیروت: دارالکتب العربی.
واعظی، احمد. (1390ش). نظریه تفسیر متن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
هولستی، ال_آر. (1373ش). تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی. ترجمه نادر سالارزاده امیری. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
Strauss, A. and Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research; Grounded Theory Procedures and Techniques. 2nd edition. Thousand Oaks. CA; Sage. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 722 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 443 |
||