- همه نشریات
- ادبیات فارسی و زبانهای خارجی
- اقتصاد (دانشکده و پژوهشکده)
- الهیات و معارف اسلامی
- پژوهش و نقد (معاونت پژوهشی دانشگاه)
- تربیت بدنی و علوم ورزشی (دانشکده و پژوهشکده)
- حقوق و علوم سیاسی
- روانشناسی، علوم تربیتی و اطلاع رسانی
- علوم اجتماعی
- علوم ارتباطات
- علوم ریاضی و رایانه
- مدیریت و حسابداری
- موسسه آموزش عالی بیمه اکو
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,022 |
| تعداد مقالات | 16,253 |
| تعداد مشاهده مقاله | 42,466,178 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 24,307,703 |
بررسی فقهی و حقوقی سقوط قصاص در فرض تحریک مؤثّر مجنیٌ‌علیه | ||
| فصلنامه پژوهش حقوق کیفری | ||
| دوره 10، شماره 38، فروردین 1401، صفحه 37-73 اصل مقاله (733.65 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jclr.2022.57723.2253 | ||
| نویسندگان | ||
| حبیب سریانی* 1؛ اعظم مهدوی‌پور2؛ راحله سید مرتضی‌حسینی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. | ||
| 3استادیار حقوق بین‌الملل دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مطالعات بزهدیده‌‌شناختی مبتنی بر واقعیّات زندگی اجتماعی حاکی از نقش مؤثّر و شتاب‌‌دهندة مجنیٌ‌علیه در بسیاری از جرایم منجر به قتل است. میزان مجازات مجرم نیز بایستی با لحاظ اوضاع و احوال ارتکاب عمل و متناسب با میزان مسئولیّت او معیّن شود؛ در حالی که در قانون مجازات اسلامی، تحریک بزهدیده که گاه دارای تقصیر بیشتری نسبت به بزهکار است، نقشی در قصاص نداشته و تنها به عنوان یکی از کیفیّات مخفّفه به مجازات‌‌های تعزیری اختصاص یافته است. این پژوهش درصدد است به روش توصیفی و تحلیلی و با عنایت به بکارگیری دستاوردهای دانش بزهدیده‌‌شناسی و ضرورت پویایی فقه جزایی، موضوع عذر برانگیختگی را مورد بازپژوهی فقهی حقوقی قرار دهد. نتایج حاصل از تحلیل برخی روایات باب قصاص همچون صحیح سلیمان بن خالد و صحیح حلبی با نگرشی نوین، حاکی از نقش تحریک مؤثّر مجنیٌ‌علیه در سقوط قصاص است. بر اساس یافته‌های این پژوهش ضروری است به شروط عمومی قصاص در مادّة 301 ق.م.ا تبصره‌ای اضافه شود که مجنیٌ‌علیه تنها در صورتی دارای حقّ قصاص باشد که خود آغازگر تعدّی و عامل تحریک جانی نبوده باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سقوط قصاص؛ عذر برانگیختگی؛ تحریک مؤثّر مجنیٌ‌علیه؛ قتل در فراش؛ تجاوز از حدّ دفاع شرعی | ||
| مراجع | ||
|
آزمایش، علی. (1353). «بررسی تحلیلی از مادّة 179 قانون کیفر همگانی معافیّت است یا دفاع مشروع؟ بخش چهارم»، حقوق مردم، شمارة 37 و 38، پاییز و زمستان.
آشوری، محمّد. (1374). «نقش زیان‌‌دیده از جرم و تحوّل آن در دعاوی کیفری»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شمارة 34.
اردبیلی، محمّد. (1394). حقوق جزای عمومی، چ44، تهران، نشر میزان.
امیری‌فرد، زهرا، طوبی زین‌الدینی، اکرم شریف‌آبادی. (۱۳۹۵). «بازخوانی ماهیّت قاعدة اقدام و کاربرد آن در مسئلة آتانازی»، فقه و اجتهاد، شمارة 5.
باهری، محمّد. (1394). حقوق جزای عمومی، چ1، تهران، نشر نگاه معاصر.
پاک‌‌نهاد، امیر. (1385). «عذر تحریک؛ مبانی و آثار مطالعه‌‌ای در حقوق ایران و انگلستان»، مجلة حقوق دادگستری، شمارة 54.
جمعی از نویسندگان. (1397). شرح جامع و کاربردی قانون مجازات اسلامی مصوب 1392(قصاص)، چ1، قم، نشر قضا، مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوّة قضائیّه.
جوان جعفری، عبدالرضا و فرهاد شاهیده. (1392). «رفتار و گفتار تحریک‌آمیز بزهدیده در قوانین و مقرّرات کیفری و رویّة قضایی ایران»، آموزه‌های حقوق کیفری، شمارة 5.
حاجی‌ده‌آبادی، احمد. (1396). جرائم علیه اشخاص (قتل)، چ1، تهران، نشر میزان.
حبیب‌زاده، محمّدجعفر و حسین بابایی. (1378). «قتل در فراش»، مدرّس علوم انسانی، شمارة 13.
رایجیان اصلی، مهرداد. (1381). بزهدیده در فرآیند کیفری، چاپ اوّل، تهران، انتشارات خط سوّم.
صمدی، علی‌اشرف. (1340). «مادّة 179 قانون مجازات ایران و مقایسة آن با شق 2 از مادّة 324 قانون مجازات فرانسه»، مجلة کانون وکلا، شمارة 78.
عطار، داوود. (1370). دفاع مشروع در حقوق جزای اسلام، ترجمة اکبر غفاری، چ1، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی.
کلارکسون، کریستوفر، تحلیل مبانی حقوق جزای عمومی، مترجم میرمحمدصادقی، حسین، چ2، تهران، جنگل، 1395.
محقّق داماد، سیّدمصطفی. (1406ق). قواعد فقه، چ12، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
منتظری، حسین‌علی. (بی‌تا). رساله استفتائات، ج3، چاپ اوّل، قم.
میرمحمّدصادقی، حسین. (1394). جرایم علیه اشخاص، چ18، تهران، انتشارات میزان.
نوری، رضا. (1357). «نقش تحریک در مجازات بعنوان یکی از جهات و علل تخفیف یا سقوط مجازات»، مهنامة قضایی، شمارة 146.
استفاده از نرم‌افزارهای جامع فقه اهل بیت، جامع الاحادیث، درایه و کتابخانه اصول فقه از تولیدات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.
ب) عربی
ابن ادریس حلّی، محمّد بن منصور. (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، چ2، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
ابن سیده، علی بن اسماعیل. (1421ق). المحکم و المحیط الأعظم، چ1، بیروت، دار الکتب العلمیه.
ابن هشام، عبدالله بن یوسف. (1410ق). مغنی اللبیب، چ4، قم، کتابخانة حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
اردبیلی (محقّق)، احمد بن محمّد. (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چ1، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
اردبیلی (موسوی)، سیّد عبدالکریم. (1427ق). فقه الحدود و التعزیرات، چ2، قم، مؤسّسة النشر لجامعة المفید.
ازهری، محمّد بن احمد. (1421ق). تهذیب اللغة، چ1، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
بجنوردی، سیّدحسن بن آقابزرگ. (1419ق). القواعد الفقهیه، چ1، قم، نشر الهادی.
برقی، احمد بن محمّد. (1342ق). کتاب الرجال، چ1، تهران، دانشگاه تهران.
تبریزی، جواد بن علی. (1417ق). أسس الحدود و التعزیرات، چ1، قم، ناشر دفتر مؤلّف.
جوهری، اسماعیل بن حماد. (1376ق). الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، چ1، بیروت، دار العلم للملایین.
حائری، سیّدعلی بن محمّد طباطبایی. (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل(ط- الحدیثة)، چ1، قم، مؤسّسة آل البیت(ع).
حلّی (فخرالمحقّقین)، محمّدبن‌حسن. (1387ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، چ1، قم، مؤسّسة اسماعیلیان.
حلّی (محقّق حلّی)، نجم الدین جعفر بن حسن. (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، 2، قم، مؤسّسة اسماعیلیان.
حلّی، یحیی بن سعید. (1405ق). الجامع للشرائع، چ1، قم، مؤسّسة سید الشهداء العلمیه.
خمینی، روح‌الله. (بی‌تا). تحریر الوسیله، چ1، قم، مؤسّسة مطبوعات دار العلم.
خوانساری، سیّداحمد بن یوسف. (1405ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چ2، قم، مؤسّسة اسماعیلیان.
خویی، سیّدابوالقاسم. (1422ق). مبانی تکملة المنهاج، چ1، قم، مؤسّسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
خویی، سیّدابوالقاسم. (1418ق). موسوعة الإمام الخوئی، چ1، قم، مؤسّسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
راغب اصفهانی، محمّد بن احمد. (1421ق). مفردات ألفاظ القرآن، چ1، بیروت، دار القلم.
دزه‌ی، سعید عزیز. (2014). عذر الاستفزاز فی القانون الجنائی، لبنان، منشورات الحلبی، الطبعة الأولی.
سیبویه، عمرو بن عثمان. (1410ق). کتاب سیبویه و یلیه تحصیل عین الذهب، من معدن جوهر الأدب فی علم مجازات العرب، ط3، بیروت، مؤسّسة الأعلمی للمطبوعات.
سیّدمرتضی، علی بن حسین. (1417ق). المسائل الناصریات، چ1، تهران، رابطة الثقافة و العلاقات الإسلامیه.
شفتی گیلانی، سیّدمحمّدباقر. (1427ق). مقالة فی تحقیق إقامة الحدود فی هذه الأعصار، ط1، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
شلال، علی جبار. (1984ق). رسالة الظروف المشددة العامة، للدرجة الدکتوراه، العراق، جامعة بغداد.
صدوق (ابن بابویه)، محمّد بن علی. (1413ق). من لا یحضر الفقیه، مصحح، غفارى، على اکبر، چ2، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرّسین حوزة علمیة قم.
طوسی، محمّد بن حسن. (1390ق). الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، چ1، تهران، دار الکتب الإسلامیه.
طوسی، محمّد بن حسن. (1373ق). رجال الطوسی، چ3، قم، مؤسّسة النشر الإسلامی.
طوسی، محمّد بن حسن. (1407ق). تهذیب الاحکام، چ4، تهران، دار الکتب الإسلامیه.
طوسی، محمّد بن حسن. (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیة، چ3، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه.
طوسی، محمّد بن حسن. (1400ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، چ2، بیروت، دار الکتب العربی.
عاملی (شهید اوّل)، محمّد بن مکی. (1417ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، چ2، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی. (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، چ1، قم، مؤسّسة المعارف الإسلامیه.
عاملی، حر، محمّد بن حسن. (1409ق). وسائل الشیعة، چ1، قم، مؤسّسة آل البیت(ع).
عبدالله، محمّد معروف. (1975). الباعث فی قانون العقوبات العراقی، دراسة مقارنة، رسالة ماجستیر، کلّیّة القانون، جامعة بغداد.
عراقی، ضیاءالدین. (1417ق). نهایة الأفکار، چ3، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
علی بن موسی الرضا(ع). (1406ق). الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا(ع)، چ1، مشهد، مؤسّسة آل البیت(ع).
فیض کاشانی، محمّد محسن. (بی‌تا). مفاتیح الشرائع، چ1، قم، انتشارات کتابخانة آیة الله مرعشى نجفى.
کراجکی، محمّد بن علی. (1410ق). کنز الفوائد، چاپ اوّل، قم، دارالذخائر.
کشی، محمّد بن عمر. (1404ق). اختیار معرفة الرجال، چ1، قم، مؤسّسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث.
کلینی، محمّد بن یعقوب. (1407ق). الکافی، محقّق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمّد، چ4، تهران، دار الکتب الإسلامیه.
گلپایگانی، سیّدمحمّدرضا موسوی. (1412ق). الدر المنضود فی أحکام الحدود، چ1، قم، دارالقرآن الکریم.
مجلسی، محمّدباقر. (1406ق). ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، چ2، قم، کتابخانه آیه‌الله مرعشی نجفی.
محمّد باهض، طالب خضیر. (2011). رسالة الاستفزاز الخطیر کعذر قانونی مخفف فی التشریع العراقی، للدرجة الدکتوراه، بریتانیا، جامعة سانت کلیمنتس العالمیه.
مراغی، سیّدمیرعبدالفتاح. (1417ق). العناوین الفقهیة، چ1، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
منتظری، حسین‌علی. (بی‌تا). کتاب الحدود، چ1، قم، دارالفکر.
مهدی، عبد الرؤوف. (1983). القواعد العامة فی قانون العقوبات، الطبعة الأولی، القاهرة، منشأة المعارف المصریه.
نجاشی، احمد بن علی. (1365ق). رجال النجاشی، چ6، قم، مؤسّسة النشر الإسلامی.
نجفی، محمّد حسن. (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ7، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
نمور، محمّد سعید. (2004). دراسات فی الفقه القانون الجنائی، ط1، عمان، مکتبة دار الثقافة للنشر و التوزیع.
همدانى، آقا رضابن‌محمّد هادى. (1416ق). مصباح الفقیه، چ1، قم، مؤسّسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسّسة النشر الإسلامی | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 621 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 493 |
||
Scholarly Journals Management System © 1991.05.01 by Allameh Tabatabaei University is
licensed under Attribution-NonCommercial 4.0 International.
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب