| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,088 |
| تعداد مقالات | 16,792 |
| تعداد مشاهده مقاله | 45,966,788 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 25,746,843 |
آسیب‌شناسی نهادی رویکرد دولت به توسعه صنعتی در جمهوری اسلامی ایران ( 1358 تا 1368) | ||
| دولت پژوهی | ||
| دوره 8، شماره 31، آبان 1401، صفحه 31-65 اصل مقاله (731.98 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/tssq.2022.62619.1146 | ||
| نویسنده | ||
| قاسم خرمی* | ||
| دکتری علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| این مقاله از چشم‌اندازی نونهادگرایانه، زمینه‌ها و دلایل افول بخش صنعت در اقتصاد کشور و تضعیف موقعیت صاحبان صنایع نوپای ایران در دهه نخست استقرار جمهوری اسلامی را تحلیل کرده است. برای این منظور، دودسته عوامل « نهادی-ایدئولوژیک» و «شرایط پیشا نهادی» در بستر فرایندی تاریخی، تحلیل‌شده است تا بتوان سازوکار نهادی-تاریخی منجر به تضعیف بورژوازی صنعتی و سقوط جایگاه صنعت و توسعه سرمایه‌داری صنعتی در اقتصاد سیاسی ایران را تحلیل کرد. روش مقاله حاضر از نوع تحلیل تاریخیِ کیفی است که در انجام آن از داده‌های اسنادی مستخرج از گزارش‌های اقتصادی و آماری رسمی، خاطرات، آثار مکتوب و به‌ویژه گفتگو با نخبگان (سیاست‌گذران دولتی و صاحبان صنایع فعال در بازه زمانی پژوهش) و نیز تحلیل‌های تاریخی و اقتصادی و سیاسی دیگر محققان و صاحب‌نظران، بهره برده است. یافته های این مقاله، نشان می‌دهد که در بزنگاه شکل‌گیری نهادهای حکومتی و اقتصادی پسا انقلابی در ایران، روابط متقابل و مجموعه‌ای از عوامل نهادی و پیشا نهادی در بستری از تحول تاریخی، موجب صورت‌بندی فرایندی وابسته به مسیر، در نهادهای تصمیم‌گیرنده و ذهنیت تصمیم گیران درباره مناسبات و سیاست‌های اقتصادی کشور شد که رویکردی مخالف با رشد سرمایه‌داری صنعتی داشت. این رویکرد، در دهه‌های بعد هم یکی از عوامل مهم بازدارنده رشد و توسعه صنعتی در کشور بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اقتصاد سیاسی صنعت؛ توسعه صنعتی؛ نهادگرایی؛ بورژوازی صنعتی؛ ایران دهه 1360 | ||
| مراجع | ||
|
الف) فارسی
آبراهامیان، یرواند (1392)، تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی
آموزگار، جهانگیر ( 1373)، اقتصاد ایران بر سر دو راهی، ایران‌نامه، زمستان 1373 و بهار 1374 شماره 49 و 5
اسکاچپول، تدا (1382)، دولت رانتیر و اسلام شیعی در انقلاب ایران، ترجمه محمد تقی دلفروز، مطالعات راهبردی، شماره اول
اسماعیلی، خیرالله (1380)، دولت موقت، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی
اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی (1386)، طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، ترجمه سهیلا فارسانی. تهران: انتشارات نیلوفر
اشرف، احمد (1388)، کالبد شکافی انقلاب: نقش کارگران صنعتی در انقلاب ایران، مجله گفتگو، شماره 66
امجد، محمد (1380)، ایران از دیکتاتوری سلطنتی تا دین سالاری، ترجمه حسین مفتخری، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران
امویی، بهمن (1386)، اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی، تهران: گام نو
اوانز، پیتر (1380)، توسعه یا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتی، ترجمه عباس زند باف و عباس مخبر، انتشارات طرح نو
امیراحمدی، هوشنگ (1397)، تحلیل تغییرات صنعتی در جمهوری اسلامی، [گفتگو با نگارنده] ماهنامه کارخانه‌دار، شماره اول
بشیریه، حسین (1384)، دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران دوره جمهوری اسلامی، تهران: نشر نگاه معاصر
بشیریه، حسین (1394)، زمینه های اجتماعی انقلاب ایران، ترجمه علی اردستانی، تهران: نشرنگاه معاصر
بهداد، سهراب و فرهاد نعمانی (1386)، طبقه و کار در ایران، ترجمه محمود متحد، تهران: انتشارات آگاه
پسران، ایوا لیلا (1400)، مبارزه ایران برای استقلال اقتصادی: اصلاحات و ضد اصلاحات در دوران پس از انقلاب، ترجمه زهرا عبدالمحمدی، انتشارات نهادگرا
توکلی، تقی (1397)، رویاهای صنعتی پان ایرانیست تبریزی، گفتگو با ماهنامه کارخانه دار، شماره اول
حسنی‌فر، عبدالرحمن (1384)، خاطرات سیاسی احمد توکلی 1360- 1330، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی
خبرآنلاین (۱۳۹۷)، فیلم | ورژن متفاوت صادق زیباکلام در سال ۱۳۵۷، ۲۵/بهمن.۱۳۹۷
خرمی، قاسم (1396)، دولت، بورژوازی صنعتی و توسعه صنعتی در ایران- 76-1368، رساله دکتری دانشگاه تربیت مدرس
خمینی، روح‌الله (1391)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)
دیگار، ژان پیر و برناردهور کاد و یان ریشار (1378)، ایران در قرن بیستم، تهران: نشر البرز
رحمانی، قدرت الله (1382)، بی پرده با هاشمی رفسنجانی: کارنامه ربع قرن عملکرد جمهوری اسلامی، تهران: انتشارات کیهان
رزاقی، ابراهیم (1386)، اقتصاد ایران‌زمین، تهران: نشر نی
زمان‌زاده، حمید و صادق الحسینی (1392) اقتصاد ایران در تنگنای توسعه، تهران: نشر مرکز
سعیدی، علی اصغر (1397)، موقعیت صاحبان صنایع در ایران عصر پهلوی: زندگی و کارنامه علی خسروشاهی، تهران: نشر نی
سعیدی، علی اصغر (۱۳۹۹، ۱۸ اسفند)، دو لبه قیچی، چگونه افراط‌گرایی و سنت‌گرایی اقتصاد ایران را در صد سال گذشته ناکام گذاشتند؟ تجارت فردا. https://www.tejaratefarda.com
شاهی، عزت (1386)، خاطرات عزت شاهی، به کوشش محسن کاظمی، تهران: سوره مهر
شریعتی، علی (1378)، جهت‌گیری طبقاتی اسلام، تهران: انتشارات قلم
عطارزاده، بهزاد (۱۴۰۰)، جستاری درباره مطالعات سیاست عمومی و علم سیاست، تهران: نشر میزان
عظیمی، حسین(1373)، طرح کالبدی ایران، چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال 1400، تهران: انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی
عظیمی، حسین (1388)، مدارهای توسعه‌نیافتگی در ایران، تهران: نشر نی
فوکویاما، فرانسیس (۱۳۹۹)، نظم و زوال سیاسی، ترجمه رحمن قهرمان‌پور. تهران: روزنه
کارشناسان وزارت اقتصاد و دارایی (1383)، ربع قرن نشیب و فراز 1358-1382، تهران: انتشارات پایگان
کاظمی، حجت (۱۳۹۲)، نهادگرایی به عنوان الگویی برای تحلیل سیاسی، پژوهش سیاست نظری. شماره ۱۳، بهار و تابستان 1392. صص ۱-۲۷
کدی، نیکی (1383)، نتایج انقلاب ایران، ترجمه مهدی حقیقت‌خواه. تهران: انتشارات ققنوس
کوهن،آلوین استنفورد (1381)، تئوری‌های انقلاب، ترجمه علیرضا طیب، تهران: قومس
لفتویچ، آدریان (۱۳۷۸)، دموکراسی و توسعه، ترجمه افشین خاکباز. تهران: طرح نو
لفتویچ، آدریان (۱۳۸۵)، به سوی مدلی از دولت توسعه‌خواه، ترجمه احمد موثقی. فرهنگ اندیشه. سال ۵، شماره ۱۹
پیترز، گای (1387)، نظریه نهادگرایی در علم سیاست، ترجمه فرشاد مومنی، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی
لاجوردی، اکبر (1396)، 110 سال پیدایش و گسترش گروه صنعتی بهشهر، تهران: انتشارات لوح فکر
مطهری، مرتضی (1368)، نظری به نظام اقتصادی اسلام، قم: انتشارات صدرا
موسوی خوزستانی (1366)، رهاورد سرمایه داری تجاری ایران، تهران: نشر تهران
میرترابی، سعید (۱۳۹۶)، تحلیل شیوه‌ها و ابعاد نهادسازی در روند ساخته‌شدن دولت پس از انقلاب اسلامی از منظر نهادگرایی تاریخی، دولت‌پژوهی. سال سوم، شماره ۹، بهار 1396. صص ۱-۴۱
نبوی، بهزاد (1397)، روایتی از اوضاع صنعت در دهه شصت، گفتگو با ماهنامه کارخانه دار، شماره دوم
نورث، داگلاس (1379)، ساختار و دگرگونی در تاریخ اقتصادی، ترجمه غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نشر نی
نورث، داگلاس؛ والیس، جان؛ وینگاست، باری (۱۳۹۷)، خشونت و نظام‌های اجتماعی: چهارچوبی مفهومی برای تفسیر تاریخ مکتوب بشر، ترجمه بهنام ذوقی رودسری. تهران: شیرازه
هراتی، عبدالحسین (1378)، کارنامه سازندگی، تهران: انتشارات صحف
همایون کاتوزیان، محمد علی (1392)، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی، تهران: نشرمرکز
حبیبی، مسعود (1390)، جامعه شناسی دولت نهادی و توسعه صنعتی در ایران، توسعه تکنولوژی صنعتی، دوره 8، شماره 16
شریف زادگان، محمدحسین و همایون نورایی (1394) بررسی تحولات صنعت و توسعه صنعتی در ایران به منظور آسیب شناسی توسعة صنعتی ایران، پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سال چهارم، شمارة اول، بهار و تابستان
کشاورز، بهمن (1390)، جایگاه و نقش نیروها و طبقات اجتماعی در ایران، سیاست، مجله حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 3
ب) انگلیسی
Abolfazl Khavarinejad,(2003), The Estimation of Gross Domestic Product of Iran (1315-1337) Monetary and Banking Research Academy, Central Bank of the Islamic Republic of Iran Carrington, William J. and Enrica Detragiache, (1998), How Big Is the Brain Drain? IMF Working Paper 98/102 Przeworski, Adam. (2004), Institutions Matter? Government and Opposition, Volume 39, Issue 4 Autumn 2004 Przeworski, Adam (1988), Democracy as a Contingent Outcome of Conflicts in J. Elster and R. Slagstad (eds) Constitutionalism and democracy. Cambridge University Press, Maison des sciences de l'homme, Unversitetsforlaget (Norwegian University Press) Kornhauser, William. The politics of mass society. Glencoe: The Free Press, 1959 Mahoney, James (2001), Beyond Correlational Analysis: Recent Innovations in Theory and Method, Sociological Forum 16(3). Mahoney, James (2000), Path Dependence in Historical Sociology. Theory and Society, Vol. 29, No. 4. (Aug., 2000) Pesaran, Hashem (2000), Economic Trends and Macroeconomic Policies in Post-Revolutionary Iran, in Parvin Alizadeh (Ed.) the Economy of Iran: The Dilemmas OD an Islamic State, London: J.B Tauris & Co. Rajaee, Farhang (ed.) (1997), Iranian Perspectives on the Iran-Iraq War. University Press of Florida Maddison, Angus (2008), Statistics on World Population, GDP and Per Capita GDP, 1-2008 AD, September 3th, 2008 Salehi Esfahan, Hadi and M. Hashem Pesaran, (2009), Iranian Economy in the Twentieth Century: A Global Perspective, Iranian Studies, volume xx, number x, April 2009 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 556 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 398 |
||