| تعداد نشریات | 61 |
| تعداد شمارهها | 2,202 |
| تعداد مقالات | 17,953 |
| تعداد مشاهده مقاله | 55,080,198 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 28,837,209 |
نقد و بررسی تطبیقی صفات الهی از دیدگاه ماتریدیه و معتزله (با تأکید بر صفات خبری و مسئلۀ رؤیت) | ||
| پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه | ||
| مقاله 2، دوره 3، شماره 5، مهر 1401، صفحه 35-60 اصل مقاله (723.29 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jcst.2023.71029.1098 | ||
| نویسنده | ||
| سمیه خلیلی آشتیانی* | ||
| استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب | ||
| چکیده | ||
| یکی از مباحث مهم کلامی در میان فرق اسلامی از آغاز شکلگیری علم کلام تا به امروز که محل بحث و مناقشات بسیار بوده است، صفات الهی است؛ در این میان ماتریدیه در قرن چهارم هجری که به نظر می رسد با داعیۀ اتخاذ روشی میانه از معتزله و اشاعره توسط ابومنصور ماتریدی شکل میگیرد، در مباحث وجود شناختی صفات الهی برخلاف معتزله قائل به صفات زاید بر ذات هستند، و معتزله صفات زاید بر ذات را موجب تعدد قدما می دانند. در این مکتب عقلگرایی بر ظاهرگرایی غالب است و این سبب می شود به معتزله نزدیک باشند و در بحث معناشناختی صفات الهی آنچنانکه از تفسیرش در مورد آیات مربوط به صفات خبری مشخص است از حیث تنزیهی بودن دیدگاهش و تأویل و تفویض آن، با امامیه و معتزله همنظر است. اما در مسئلۀ رؤیت خداوند متعال در قیامت، از معتزله فاصله می گیرد و افزون بر دلایل نقلی به دلایل عقلی هم استناد میکند، و با پذیرش مسئلۀ رؤیت خداوند در واقع دیدگاه تنزیهیاش را خدشهدار کرده و مانند اشاعره ظواهر آیات را اتخاذ میکند و قائل به رؤیت بدون کیفیت است. | ||
تازه های تحقیق | ||
قرآن کریم. اشعری، علی بن اسماعیل (ابوالحسن). (1414ق). الابانه عن اصول الدیانه. تحقیق: عباس صباغ. بیروت: لبنان. دارالنفائس. (1400ق/1980م.). مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین. تصحیح: هلموت ریتر. بیروت: لبنان. دارالنشر. بزدوی، ابوالیسر محمد بن عبدالکریم. (1383ق/1963م.). اصولالدین. تحقیق: د.هانز بیترس. قاهره: داراحیاء الکتب العربیه. بیاضی، کمالالدین. (1368ق.). اشارات المرام من عبارات الامام. تحقیق و تعلیق: یوسف عبدالرزاق. مصر. شرکت المصطفی البانی. جلالی، سید لطفالله. (1390ش.). تاریخ و عقاید ماتریدیه. چاپ دوم. تهران. ایران: دانشگاه ادیان و مذاهب. حربی، احمد. ( 1421ق.). الماتریدیه دراسة و تقویما. چاپ دوم. ریاض: دارالصمیمی. رشاد، علی اکبر. (1380ش.). دانشنامه امام علی (علیهالسلام). جلد دوم. مبدأ و معاد. مقاله اسماء و صفات خداوند. محمد تقی سبحانی. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. رازى، فخر الدین. (1407 ق.). المطالب العالیه من العلم الإلهی. تحقیق: احمد حجازى سقا. چاپ اول. بیروت: لبنان. دارالکتاب العربی. زرکلی، خیرالدین. (1980م.). الاعلام. قاموس تراجم. چاپ پنجم. بیروت: لبنان. دارالعلم للملایین. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم. (1421ق.). الملل و النحل. چاپ هشتم. بیروت: لبنان. دارالمعرفه. صابری، حسین. (1383ش. ). تاریخ فرق اسلامی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). صدوق، علی بن بابویه. (1398ق.). التوحید. چاپ اول. قم: ایران. مؤسسة النشر الإسلامی. طاش کبری زاده، احمد ابن مصطفی. (بیتا). مفتاح السعاده و مصباح السیاده فی موضوعات العلوم (ج2). بیروت: دارالکتب العلمیه. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله السیوری الحلی. ( 1424ق.). اللوامع الالهیه فی مباحث الکلامیه. تعلیق: محمد تقی مصباح یزدی. قم: ایران. مجمع الفکر الاسلامی. قاضی عبدالجبار بن احمد. (1408ق.). شرح الاصول الخمسه. تحقیق و تقدیم: عبدالکریم عثمان. چاپ دوم. قاهره: مصر. مکتبه وهب. قرشی، عبدالقادر ابن ابیالوفاء. (1413ق/1993م.). الجواهر المضیئه فی طبقات الحنفیه. تحقیق: عبدالفتاح محمد الحلو. چاپ دوم. انتشارات هجر: ریاض. لامشی حنفی ماترید، محمود بن زید. (بیتا). التمهید لقواعد التوحید. تحقیق: عبدالمجید ترکی. بیروت: لبنان. دارالغرب الاسلامی. ماتریدی سمرقندی حنفی، ابومنصور محمد بن محمد. ( 1425 ق/2004م). تفسیر القرآن العظیم المسمی تأویلات اهل السنه. تحقیق: مجدی باسلوم. چاپ اول. بیروت: لبنان. دار الکتب العلمیه. (بیتا). کتاب التوحید. تحقیق و تقدیم: فتحالله خلیف. اسکندریه. مصر: دارالجامعات المصریه. مادلونگ، ویلفرد. (1387ش.). مکتبها و فرقههای اسلامی در سدههای میانه. ترجمه: جواد قاسمی. چاپ دوم. مشهد: ایران. بنیاد پژوهشهای اسلامی. مصاحب، غلامحسین. (1374ش.). دائره المعارف فارسی. چاپ دوم. تهران: شرکت سهامی جیبی. (وابسته به انتشارات امیر کبیر). نسفی، ابومعین میمون بن محمد. (1990م). تبصرة الادلة فی اصول الدین علی طریقة الامام ابی منصور الماتریدی. تحقیق و تعلیق: کلود سلامه. دمشق: المعهد العلمی الفرنسی للدراسات العربیه. (1407ق). التمهید فی اصول الدین. تحقیق و تعلیق: عبدالحی قابیل. قاهره: دارالثقافه للنشر و التوزیع. | ||
| کلیدواژهها | ||
| صفات الهی؛ ماتریدیه؛ معتزله؛ ابومنصور ماتریدی؛ صفات خبری؛ رؤیت خدا | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
اشعری، علی بن اسماعیل (ابوالحسن). (1414ق). الابانه عن اصول الدیانه. تحقیق: عباس صباغ. بیروت: لبنان. دارالنفائس.
(1400ق/1980م.). مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین. تصحیح: هلموت ریتر. بیروت: لبنان. دارالنشر.
بزدوی، ابوالیسر محمد بن عبدالکریم. (1383ق/1963م.). اصولالدین. تحقیق: د.هانز بیترس. قاهره: داراحیاء الکتب العربیه.
بیاضی، کمالالدین. (1368ق.). اشارات المرام من عبارات الامام. تحقیق و تعلیق: یوسف عبدالرزاق. مصر. شرکت المصطفی البانی.
جلالی، سید لطفالله. (1390ش.). تاریخ و عقاید ماتریدیه. چاپ دوم. تهران. ایران: دانشگاه ادیان و مذاهب.
حربی، احمد. ( 1421ق.). الماتریدیه دراسة و تقویما. چاپ دوم. ریاض: دارالصمیمی.
رشاد، علی اکبر. (1380ش.). دانشنامه امام علی (علیهالسلام). جلد دوم. مبدأ و معاد. مقاله اسماء و صفات خداوند. محمد تقی سبحانی. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
رازى، فخر الدین. (1407 ق.). المطالب العالیه من العلم الإلهی. تحقیق: احمد حجازى سقا. چاپ اول. بیروت: لبنان. دارالکتاب العربی.
زرکلی، خیرالدین. (1980م.). الاعلام. قاموس تراجم. چاپ پنجم. بیروت: لبنان. دارالعلم للملایین.
شهرستانی، محمد بن عبدالکریم. (1421ق.). الملل و النحل. چاپ هشتم. بیروت: لبنان. دارالمعرفه.
صابری، حسین. (1383ش. ). تاریخ فرق اسلامی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
صدوق، علی بن بابویه. (1398ق.). التوحید. چاپ اول. قم: ایران. مؤسسة النشر الإسلامی.
طاش کبری زاده، احمد ابن مصطفی. (بیتا). مفتاح السعاده و مصباح السیاده فی موضوعات العلوم (ج2). بیروت: دارالکتب العلمیه.
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله السیوری الحلی. ( 1424ق.). اللوامع الالهیه فی مباحث الکلامیه. تعلیق: محمد تقی مصباح یزدی. قم: ایران. مجمع الفکر الاسلامی.
قاضی عبدالجبار بن احمد. (1408ق.). شرح الاصول الخمسه. تحقیق و تقدیم: عبدالکریم عثمان. چاپ دوم. قاهره: مصر. مکتبه وهب.
قرشی، عبدالقادر ابن ابیالوفاء. (1413ق/1993م.). الجواهر المضیئه فی طبقات الحنفیه. تحقیق: عبدالفتاح محمد الحلو. چاپ دوم. انتشارات هجر: ریاض.
لامشی حنفی ماترید، محمود بن زید. (بیتا). التمهید لقواعد التوحید. تحقیق: عبدالمجید ترکی. بیروت: لبنان. دارالغرب الاسلامی.
ماتریدی سمرقندی حنفی، ابومنصور محمد بن محمد. ( 1425 ق/2004م). تفسیر القرآن العظیم المسمی تأویلات اهل السنه. تحقیق: مجدی باسلوم. چاپ اول. بیروت: لبنان. دار الکتب العلمیه.
(بیتا). کتاب التوحید. تحقیق و تقدیم: فتحالله خلیف. اسکندریه. مصر: دارالجامعات المصریه.
مادلونگ، ویلفرد. (1387ش.). مکتبها و فرقههای اسلامی در سدههای میانه. ترجمه: جواد قاسمی. چاپ دوم. مشهد: ایران. بنیاد پژوهشهای اسلامی.
مصاحب، غلامحسین. (1374ش.). دائره المعارف فارسی. چاپ دوم. تهران: شرکت سهامی جیبی. (وابسته به انتشارات امیر کبیر).
نسفی، ابومعین میمون بن محمد. (1990م). تبصرة الادلة فی اصول الدین علی طریقة الامام ابی منصور الماتریدی. تحقیق و تعلیق: کلود سلامه. دمشق: المعهد العلمی الفرنسی للدراسات العربیه.
(1407ق). التمهید فی اصول الدین. تحقیق و تعلیق: عبدالحی قابیل. قاهره: دارالثقافه للنشر و التوزیع. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,040 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 515 |
||