دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات61
تعداد شماره‌ها2,202
تعداد مقالات17,948
تعداد مشاهده مقاله55,057,693
تعداد دریافت فایل اصل مقاله28,826,350
شفیعی دارابی, سید حسین, حیدری راد, طیبه. (1402). نقد تحلیلی شبهات متنوع ابن‌تیمیه مربوط به‌آیۀ «مودّت». سامانه مدیریت نشریات علمی, 14(52), 169-202. doi: 10.22054/rjqk.2023.72178.2761
سید حسین شفیعی دارابی; طیبه حیدری راد. "نقد تحلیلی شبهات متنوع ابن‌تیمیه مربوط به‌آیۀ «مودّت»". سامانه مدیریت نشریات علمی, 14, 52, 1402, 169-202. doi: 10.22054/rjqk.2023.72178.2761
شفیعی دارابی, سید حسین, حیدری راد, طیبه. (1402). 'نقد تحلیلی شبهات متنوع ابن‌تیمیه مربوط به‌آیۀ «مودّت»', سامانه مدیریت نشریات علمی, 14(52), pp. 169-202. doi: 10.22054/rjqk.2023.72178.2761
شفیعی دارابی, سید حسین, حیدری راد, طیبه. نقد تحلیلی شبهات متنوع ابن‌تیمیه مربوط به‌آیۀ «مودّت». سامانه مدیریت نشریات علمی, 1402; 14(52): 169-202. doi: 10.22054/rjqk.2023.72178.2761

نقد تحلیلی شبهات متنوع ابن‌تیمیه مربوط به‌آیۀ «مودّت»

پژوهشنامه معارف قرآنی
مقاله 7، دوره 14، شماره 52، فروردین 1402، صفحه 169-202    اصل مقاله (1.23 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2023.72178.2761
نویسندگان
سید حسین شفیعی دارابی1؛ طیبه حیدری راد* 2
1استادیاردانشگاه مجازی جامعه‌المصطفی(ص) و مدیرگروه علمی تفسیر و علوم قرآنی جامعه الزهرا قم، قم، ایران
2دانش آموخته سطح 4 گروه تفسیر و علوم قرآنی جامعه الزهرا قم، قم، ایران
چکیده
یکی از آیات مورد استناد دانشوران شیعی در جهت وجوب مودّت به اهل‌بیت (علیهم السلام) و اطاعت از آنان؛ و نیز اثبات امامت ائمه معصومین (علیهم السلام)، آیه23/ شوری معروف به آیه «مودّت» است؛ ابن‌تیمیه از جمله دانشوران اهل سنت است که با طرح شبهات متنوع تاریخی، مفهومی، مصداقی، ادبی و کلامی؛ تلاش نموده است تا مفهوم واقعی تعبیر«موده فی القربی» را، محدود به حفظ رابطه خویشاوندی با خویشان پیامبر(ص) و عدم آزار رسانی به آنان نماید؛ و دلالت این آیه بر لزوم رجوع مردم به اهلبیت (علیهم السلام) برای آگاهی از تفسیر قرآن و دین و پذیرش امامت آن بزرگواران را منکر شود؛ از این رو این نوشتار که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و به شیوه توصیفی ـ تحلیلی، به قصد اثبات بنیادی ترین ارمغان واقعه غدیر (یعنی محبت به اهل بیت و قبول امامت آنان) تدوین یافته؛ در پی پاسخ به این پرسش است: شبهات ابن تیمیه درباره آیه مودّت و نقد وارد بر آنها چیست؟ یافته‌های پژوهش حاکی از این است که: ابن‌تیمیه در هریک از امور پیرامونی آیه «مودّت»:(شأن نزول، مکان نزول؛ مفاهیم، مدالیل و مصادیق و...)، ایجاد شبهه نموده؛ و مدعی اجماع بر تکذیب روایات متواتر موافق با دیدگاه شیعه گردیده، و درستی گفتار علامه حلّی، و دلالت ادله عقلی قطعی و سیاق آیه بر دیدگاه شیعه را مورد تردید و انکار قرار داده‌است؛ وی در مقام تفسیر آیه «مودّت»، بر مبنای متعصبانه خویش، به گونه‌ای مرتکب تفسیر به رأی شده که حتّی اقوال افراد شاخص مورد وثوق خویش مانند ابن‌عباس، طبری، حاکم نیشابوری و... را نیز انکار نموده‌است؛ در ضمن، اموری همچون: وجود اجماع بر قول شیعه، نقل روایات متواتر همخوان با دیدگاه شیعه در منابع معتبر اهل‌سنت، و...؛ موجب بطلان قول ابن‌تیمیه و صحّت قول شیعه خواهند بود.
کلیدواژه‌ها
آیه مودت؛ ابن‌تیمیه؛ شبهات
مراجع
قرآن. ترجمه مکارم شیرازی.

ابن‌اثیر، ابوسعادت مبارک بن محمد. (1389). جامع‌الاصول. ج10. ج2. بی­جا: مکتبه الحلوانی.

ابن‌تیمیه، احمد بن عبدالحلیم. (1406ق.). منهاج‌السنه. ج2. 4. 7. بی­جا: دار جامعه الإمام محمد بن سعود الإسلامیه العلم للملایین.

 (1427ق.).  درء‌التعارض العقل و النقل. ج1. الریاض: مکتبه الرشد.

 (1426ق.). مجموع فتاوی. ج1. بیروت: مکتبه‌الرشد.

 (2002م). مقدمه فی اصول‌التفسیر. ریاض: دارالمؤید.

 ابن‌حنبل، احمد. (1416ق.). مسند. ج2. 3. محقق: أحمد محمد شاکر. قاهره: دارالحدیث.

 (1403ق.). فضائل‌الصحابه. ج2. بیروت: مؤسسه الرساله.

ابن‌درید، محمد بن حسن. (1987م.). جمهره اللغه. ج1. بیروت: دار­العلم للملایین.

ابن‌صباغ مالکی، علی بن محمد. (۱۳۷۹).  فصول المهمه فی معرفه الائمه. قم: دارالحدیث.

ابن‌عاشور، محمد بن طاهر.  (بی‌تا). التحریر و التنویر. ج10. بی­جا: بی‌نا.

ابن‌عدی جرجانی، ابواحمد عبدالله.  (1418ق.). الْکَامِلِ فی ضعفاء الرجال. ج 2. ا بیروت: لکتب العلمیه.

 (1422ق).  تفسیر ابن‌عربی. ج2. . بیروت: دار احیاء التراث العربی.

ابن‌عساکر، علی بن حسین. (1415ق.). تاریخ مدینه دمشق. ج42. بیروت: دارالفکر.

ابن‌عطیه‌اندلسى. عبدالحق بن غالب. (1422ق.).  المحررالوجیز. ج5. بیروت: دارالکتب العلمیه.

ابن‌فارس، احمد بن زکریا. (1404ق.). مقائیس‌اللغه. ج6. 5. قم: مکتب‌الاعلام الاسلامی.

ابن‌قتیبه دینوری، ابومحمد عبدالله. (1410ق.).  الامامه و السیاسه. ج1. بیروت:دارالاضواء.

ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمرو. (1419ق.).  تفسیرالقرآن العطیم. ج7. 4. بیروت: دارالکتب العلمیه.

ابن‌منظور، محمدبن مکرم. (1414ق.).  لسان‌العرب. ج3. 1. بیروت: دارصادر.‌

ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف. (1420ق.). البحرالمحیط. ج9. 5. بیروت: دارالفکر.

ابونعیم اصفهانی، محمد بن عبدالله.( 1407ق.).  حلیه‌الاولیاء. ج2. بی‌جا: دارالکتاب العربی.

(1934م.).  ذکر اخبار اصبهان. ج2. لیدن المحروسه: بریل.

امینی، عبدالحسین. (1393).  الغدیر. ج1. ترجمه سید ابراهیم سیدعلوی. تهران: نبأ.

ایجی، عضدالدین عبدالرحمن بن احمد. (1417ق.).  المواقف. ج3. محقق: عبدالرحمن عمیره. دارالجیل. بی‌جا.

آلوسی، محمود. (1415ق.). روح‌المعانی. بیروت: دارالکتب‌العلمیه.

بحرانی، سیدهاشم. (1416ق.).  البرهان. ج3. تهران:  بنیاد بعثت.

بخاری، محمد بن اسماعیل. (1422ق.). صحیح. ج4. 6. محقق: محمد زهیر بن ناصر. دار طوق النجاه. دمشق.

برقی، احمدبن محمد. المحاسن. (بی­تا). ج1. قم: دارالکتب‌الاسلامیه.

بلاذری، احمد بن یحیی. (1417ق.).  انساب‌الأشراف. ج4.2. بیروت: دارالفکر.

ترمذی، محمد بن عیسی. (1403ق.). سنن ترمذی. ج5. بیروت: دارالفکر.

تستری، (شوشتری)، مرعشی. (1409ق.). سیدقاضی نورالله. احقاق الحق. ج3. قم: مکتبه آیه‌الله المرعشی النجفی

ثعلبی نیشابوری. ابواسحاق احمد بن ابراهیم. (1422ق.).  الکشف و البیان. ج8. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.

حاکم حسکانی. عبدالله بن احمد. (بی­تا). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل؛ ج2. مشهد: مؤسسه الطبع و النشر آستانه الرضویه

حاکم نیشابوری. محمد بن عبدالله.  (بی­تا). المستدرک علی الصحیحین. بیروت: دارالمعرفه.

حسینی طهرانی، محمد حسین. (1386). رساله مودّت. تهران: علامه طباطبایی.

حسینی‌میلانی، سیدعلی. (بی­تا). الإمامه فی أهمّ الکتب الکلامیّه و عقیده الشیعه الإمامیّه. بی­جا: منشورات الشریف‌الرضی.

  (1392). جواهر الکلام فی معرفه امامه و الامام؛ ج۴؛ چاپ اول. قم: انتشارات الحقایق.

حلی، حسن بن یوسف بن مطهر. (1982م.).  نهج‌الحق. بیروت: دارالکتب اللبنانی.

خازن بغدادى، علاءالدین على بن محمد. (1415ق.).  تفسیر خازن. ج4. بیروت: دار الکتب العلمیه.

دروزه، محمدعزت. (1383ق.).  التفسیرالحدیث. ج4. قاهره: دار إحیاء الکتب العربیه.

درویش، محیی‌الدین بن احمد. اعراب القرآن و بیانه. ج4. دارالإرشاد. سوریه.1415ق.

دعاس، حمیدان قاسم. (1425ق.). اعراب القرآن الکریم. ج2. دمشق: دارالمنیر و دارالفارابى.

راغب‌اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق.). مفردات الفاظ قرآن. بیروت ـ دمشق: دارالقلم ـ دارالشامیه.

زمخشری، جارالله أبوالقاسم محمود بن عمرو.( 1407ق.).  کشاف. ج4. 2. بیروت: دارالکتاب‌العربی.

سقاف، حسن بن علی. (بی‌تا). صحیح شرح العقیده الطحاویه. بیروت: دارالامام الرواس.

سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن. (1404ق.).  الدرالمنثور. ج6. قم: کتابخانه مرعشی نجفی.

شافعی، محمدبن ادریس. (بی‌تا). دیوان الامام الشافعی.‌ قاهره: بی‌نا.

شرف‌الدین عاملی، عبدالحسین.  (1377ق.). فصول المهمه. قم: بعثت.

شریف‌لاهیجی، محمد بن علی. (1373).  تفسیر شریف لاهیجی. ج3.  تهران: نشر داد.

شفیعی‌شاهرودی، محمدحسن.  (1386). گزیده اى جامع از الغدیر. قم: مؤسسه میراث نبوی.

شوکانی، محمد بن علی. (1414ق.).  فتح القدیر. ج4. 2. دار ابن‌کثیر/دار الکلم الطیب. بیروت: دمشق.

شیبانی، عمرو بن أبی عاصم الضحاک. (1400هـ.).  السنة. ج2. تحقیق: محمد ناصر الدین الألبانی . بیروت: المکتب الإسلامی

طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق.). المیزان. ج16. 18. ج9. قم: جامعه مدرسین حوزه.

طبرانی، ابوالقاسم. (1415ق.).  المعجم الکبیر. ج 3.11. قاهره: مکتبه ابن‌تیمیه.

طبرسی، فضل بن حسن. (1372ش.). مجمع البیان. ج2. 9. تهران: ناصرخسرو.

طبری، ابوجعفرمحمدبن جریر. (1412ق.).  الجامع البیان. ج25. بیروت: دارالمعرفه.

‌طبری، محب‌الدین‌احمد بن عبدالله. (بی‌تا). الریاض النضره فی مناقب العشره. ج1. بیروت: دارالکتب العلمیه.

_____________________. (1356ق.).  ذخائرالعقبی. قاهره: مکتبه القدسی.

طریحی، فخرالدین. (1375ش.). مجمع البحرین. ج6. 3. تهران: مرتضوی.

طوسی، محمد بن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. ج9. بیروت: دار احیاء التراث العربى.

عروسی حویزی، (1415ق.). عبدعلی بن جمعه. نورالثقلین. ج2. قم: اسماعیلیان.

عقیلی، عبدالرحمن. (1435ق.). منهاج‌السنه‌المحمدیه فی الرد على منهاج ابن‌تیمیه. ج1. کربلا: الشؤون الفکریه و الثقافیه.

عینی، بدرالدین محمود بن أحمد. (بی­تا). عمده القاری شرح صحیح البخاری. ج 16. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

فخررازی، ابوعبدالله محمد بن عمر. (1420ق.). مفاتیح الغیب. ج27. 16. بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.

فرات الکوفی، ابی‌القاسم فرات بن ابراهیم.  (1410ق.). تفسیر فرات. تهران: وزارت ارشاد.

فراهیدی،‌ خلیل بن احمد.‌(1409ق.).  العین. ج8. قم: نشرهجرت.

فیومی، احمد بن محمد. (1414ق.). مصباح المنیر. ج2. بیروت: دارالهجره.

قرطبی، محمد بن احمد. (1376ش.).  الجامع الاحکام لآیات القرآن. ج16. تهران: ناصرخسرو.

قسطلانی، شهاب‌الدین احمدبن محمد. (بی‌تا).  ارشادالساری. بیروت: داراحیاءالتراث العربی.

قندوزی، سلیمان بن ابراهیم. (1422ق.). ینابیع المودة لذو القربى. ج1. قم: دارالاسوه.

کلینی، محمد یعقوب. (1407ق.).  اصول کافی. ج1. تهران: دارالکتب الاسلامیه.

متقی هندی، علاءالدین. (1409ق.). علی بن حسام‌. کنزالعمال. بیروت: مؤسسه الرساله.

مصطفوی، حسن. (1360). التحقیق. ج9. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‏.

مکارم شیرازی، ناصر و همکاران.( 1374ش.).  تفسیر نمونه. ج20. تهران: دارالکتب‌الاسلامیه.

نیشابوری، نظام‌الدین حسن بن محمد. (1416ق.). تفسیر غرائب القرآن. ج6 و3. بیروت: دارالکتب العلمیه.

هیتمی، ابن‌حجر احمد بن محمد. (1417ق.). الصواعق‌المحرقه. ج2. مصر: مکتبه القاهره.

هیثمی، حافظ نورالدین علی بن ابی‌بکر. (1408ق.). مجمع الزوائد. محقق: محمد عبدالقادر احمدعطاء. ج7. 9. دارالکتب العلمیه. بیروت.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 669
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 441


login