دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات61
تعداد شماره‌ها2,202
تعداد مقالات17,953
تعداد مشاهده مقاله55,080,892
تعداد دریافت فایل اصل مقاله28,837,380
حسینی زاده, سید علی, طیب حسینی, سید محمود. (1402). تأملی در مفهوم اهل در قرآن با تأکید بر آیه 6 سوره مبارکه تحریم. سامانه مدیریت نشریات علمی, 14(53), 73-100. doi: 10.22054/rjqk.2023.44471.2760
سید علی حسینی زاده; سید محمود طیب حسینی. "تأملی در مفهوم اهل در قرآن با تأکید بر آیه 6 سوره مبارکه تحریم". سامانه مدیریت نشریات علمی, 14, 53, 1402, 73-100. doi: 10.22054/rjqk.2023.44471.2760
حسینی زاده, سید علی, طیب حسینی, سید محمود. (1402). 'تأملی در مفهوم اهل در قرآن با تأکید بر آیه 6 سوره مبارکه تحریم', سامانه مدیریت نشریات علمی, 14(53), pp. 73-100. doi: 10.22054/rjqk.2023.44471.2760
حسینی زاده, سید علی, طیب حسینی, سید محمود. تأملی در مفهوم اهل در قرآن با تأکید بر آیه 6 سوره مبارکه تحریم. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1402; 14(53): 73-100. doi: 10.22054/rjqk.2023.44471.2760

تأملی در مفهوم اهل در قرآن با تأکید بر آیه 6 سوره مبارکه تحریم

پژوهشنامه معارف قرآنی
مقاله 3، دوره 14، شماره 53، تیر 1402، صفحه 73-100    اصل مقاله (1.12 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/rjqk.2023.44471.2760
نویسندگان
سید علی حسینی زاده* 1؛ سید محمود طیب حسینی2
1دانشیار گروه علوم تربیتی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
2استاد گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
چکیده
اساسی‌ترین واژه در قرآن کریم دال بر مفهوم خانواده واژه «اهل» است. مقاله حاضر در صدد است با روش تحلیل و توصیف، و با بررسی کاربردهای لغوی و قرآنی واژه «اهل» معنای اساسی آن و گستره مفهومی آن را کشف کرده و بر اساس آن «اهل» در آیه 6 سوره تحریم را بازتفسیر کند. نتایج حاصل از تحقیق آن است که از میان 5 معنای بیان شده برای «اهل» در لغت، معنای اساسی آن انس و الفت است و 4 معنای دیگر به معنای انس برمی گردد، و در قرآن در معانی: خانواده هسته‌ای، گسترده، ساکنان یک مکان، کسانی که با فرد زندگی می‌کنند، پیروان کتب آسمانی آمده است. بنابراین به نظر می‌رسد این واژه در آیه 6 سوره تحریم، قابل تفسیر به مراتب مختلف خانواده بوده و دست کم قابل تعمیم به رحم و خویشان است، در نتیجه خداوند در این آیه همه خویشان را به دلسوزی و تلاش برای هدایت و سعادت همه مراتب خانواده از هسته‌ای تا گسترده به ترتیب اولویت، و حفظ و نگهداشت آنها از آتش جهنم با شیوه‌های مختلف تربیتی از جمله امربه معروف و نهی از منکر سفارش کرده است.
کلیدواژه‌ها
"اهل"؛ " خانواده"؛ "مفهوم شناسی"؛ " قرآن کریم"
مراجع
منابع

قرآن کریم. ترجمه ناصر مکارم شیرازی. قم: مدرسه امیر المؤمنین.

ابن حزم اندلسی، ؟علی بن احمد. (2010م). المحلی بالاثار. بیروت: دار الفکر.

ابن سیده، علی بن اسماعیل.(1421). المحکم و المحیط الاعظم. بیروت: دارالکتب العلمیه.

ابن شهر آشوب، محمدبن علی. (1363). متشابه القرآن و مختلف. قم: بیدار.

ابن فارس، احمدبن فارس. (1404). معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

ابن‏جزى، محمد بن احمد. (1416). التسهیل لعلوم التنزیل. بیروت: شرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم.

ابن‏عاشور. محمدطاهر. (1420). تفسیر التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.

ابن‌عربی، محمد‌بن‌عبدالله. (1422ق). تفسیر ابن‌عربی (تأویلات عبدالرزاق). بیروت: دار احیاء التراث العربی.

ابن‏کثیر، اسماعیل بن عمر. (1419). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیه.

ابوحیان، محمد بن یوسف. (1420). البحر المحیط فى التفسیر. بیروت: دارالفکر.

اخفش، سعید بن مسعده. (1423ق). معانی القرآن. بیروت: دار الکتب العلمیه.

ازهری، محمد بن احمد. (1421ق). تهذیب اللغه. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.

اعرافی. علیرضا. (1398). فقه تربیتی: وظایف نهادهای تربیتی(1): خانواده. ج 29. تحقیق و نگارش جواد ابراهیمی. قم: مؤسسه اشراق و عرفان.

امینی، عبدالحسین. (1368). الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب. تهران: دار الکتب الاسلامیه.

آلوسى، محمود بن عبدالله. (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. بیروت: دار الکتب العلمیه.

بستان(نجفی). حسین. (1383). اسلام و جامعه­شناسی خانواده. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

___________. (1390). خانواده در اسلام. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418ق). انوار التنزیل واسرار التأویل. بیروت: دار احیاء التراث العربی.

جصاص، احمدبن علی. (1405ق). احکام القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.

حائرى طهرانى، على. (1338). مقتنیات الدرر. تهران: دار الکتب الإسلامیه.

حسین یوسف، موسی. (1410). الافصاح فی فقه اللغه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

حسینى همدانى، محمد (1404). انوار درخشان در تفسیر قرآن. تهران: لطفى.

حویزی، عبد علی بن جمعه. (1415ق). نور الثقلین. قم: اسماعیلیان.

خطیب، عبدالکریم (1424). التفسیر القرآنى للقرآن. بیروت: دار الفکر العربی.

دروزه، محمد عزه (1421). التفسیر الحدیث: ترتیب السور حسب النزول. بیروت: دار الغرب الإسلامی.

دینوری. (1424ق). تفسیر ابن وهب المسمی الواضح فی تفسیر القرآن الکریم. بیروت: دارالکتب العلمیه.

رازی، فخرالدین. (1420ق). التفسیر الکبیر. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). المفرات فی غریب القرآن. بیروت: دارالمعرفه.

رضایى اصفهانى، محمدعلى. (1387). تفسیر قرآن مهر. قم: پژوهش­هاى تفسیر و علوم قرآن.

زبیدی، محمدبن محمد (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دارالفکر.

 زمخشری، محمودبن عمر. (1386). مقدمه الادب. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.

______________. (1417ق). الفائق فی غریب الحدیث. بیروت: دارالکتب العلمیه.

زمخشری، محمودبن‌عمر. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دارالکتاب العربی.

سالاری‌فر، محمدرضا. (1385). خانواده در نگرش اسلام و روانشناسی. قم: تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه/سمت.

سبحانی تبریزی، جعفر. (1421ق). مفاهیم القرآن. قم: مؤسسه الامام الصادق (ع).

سبزوارى، محمد. (1406ق). الجدید فى تفسیر القرآن المجید. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.

حر عاملى، محمد بن حسن. (1409ق). وسائل الشیعه. قم: آل البیت.

صادقى تهرانى، محمد. (1406ق). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه. قم: فرهنگ اسلامى.

____________. (1419ق). البلاغ فى تفسیر القرآن بالقرآن. قم: مکتبه محمد الصادقی الطهرانی.

صدوق، محمد بن علی [بی‌تا]. علل الشرایع. تهران: مصطفوی.

صدیق‏حسن‏خان، محمدصدیق. (1420ق). فتح البیان فى مقاصد القرآن. بیروت: دار الکتب العلمیه.

طباطبایی، سید محمد حسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: جامعه مدرسین.

طبرانی، سلیمان بن احمد. (2008م). التفسیر الکبیر:تفسیرالقرآن الکریم. اردن: دار الکتاب الثقافی.

طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.

____________. (1412ق). تفسیر جوامع الجامع. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.

طریحی، فخرالدین. (1367). مجمع البحرین. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن. (1400ق). النهایه فی مجرد الفقه و الفتوی. بیروت: دارالکتاب العربی.

طوسى، محمد بن حسن [بی­تا]. التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

طیب حسینی، سید محمود. (1395). پیامبر. اندیشناک خلافت. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

طیب، عبدالحسین. (1369). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: اسلام.

فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410ق). کتاب العین. قم: هجرت.

فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. (1412ق). القاموس المحیط. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.

فیومی، احمد بن محمد. (1414ق). المصباح المنیر فی غریب شرح الکبیر للرافعی. قم: مؤسسه دار الهجره.

قطب، سید. (1425ق). فى ظلال القرآن. بیروت: دار الشروق.

کاشانی، فتح الله. (1336). منهج الصادقین فی الزام المخالفین. تهران: اسلامیه.

مجلسی، محمد باقر. (1403ق). بحار الانوار. بیروت: مؤسسه الوفا.

مدرسى، محمدتقى. (1419ق). من هدى القرآن. تهران: دار محبی الحسین.

مراغى، احمد مصطفى. [بی­تا]. تفسیر المراغى. بیروت: دارالفکر.

 مصطفوی، حسن. (1385). التحقیق فی کلمات القرآن. تهران: آثار علامه مصطفوی.

مغنیه، محمدجواد. (1378). ترجمه تفسیر کاشف. قم: بوستان کتاب قم.

_________. (1424ق). التفسیر الکاشف. قم: دار الکتاب الإسلامی.

_________ . (1425ق). التفسیر المبین. قم: دار الکتاب الإسلامی.

مکارم شیرازى، ناصر. (1371). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیه.

نهاوندى، محمد. (1386). نفحات الرحمن فى تفسیر القرآن. قم: موسسة البعثه.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,130
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 495


login