| تعداد نشریات | 60 |
| تعداد شماره‌ها | 2,040 |
| تعداد مقالات | 16,469 |
| تعداد مشاهده مقاله | 43,650,716 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 24,821,544 |
بررسی جایگاه و نقش ملاصدرا و برخی از شاگردانش در فلسفی شدن کلام شیعه | ||
| پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه | ||
| مقاله 1، دوره 4، شماره 6، فروردین 1401، صفحه 7-27 اصل مقاله (681.23 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ترویجی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/jcst.2023.74725.1126 | ||
| نویسنده | ||
| فاطمه طاهری زاده* | ||
| دانشجوی دکتری مذاهب کلامی ، دانشگاه ادیان و مذاهب،قم،ایران | ||
| چکیده | ||
| اوضاع ایران در اواخر قرن هشتم هجری با حوادثی همراه شد که سبب تأثیرگذاری در مسائل فرهنگی و فکری آن دوران شد. با تأسیس دولت صفوی، تشیع به عنوان مذهب رسمی اعلام و وارد جریان‌های اجتماعی شد و عالمان و اندیشمندان شیعه نیز از حالت انفعالی خارج شدند. با وارد شدن تفکر عقلانی به این جریان‌ها، آرای جدید در میان حکما و متکلمان به وجود آمد، در قرن دهم حکمت الهی با تحولات اساسی روبه‌رو شد و فلسفة اسلامی که مبتنی بر آموزه‌های شیعی بود، به وسیلة ملاصدرا و با الهام گرفتن از اندیشة عارفان و حکیمان پیشین، وارد دوره تازه‌ای شد. ملاصدرا با وارد کردن مسائلی تازه در فلسفه، مکتبی جدید به نام حکمت متعالیه بنیان نهاد و با این مکتب، فرایند شرعی شدن عقل در مسیر تازه قرار گرفت و به اختلافات عقل‌گرایان و باطنی‌گرایان از دین پایان داد. ملاصدرا اختلافات را با سبکی جدید حل کرد. او با استفاده از روش فلسفی خود، سعی در تبیین، تحکیم و دفاع از اعتقادات داشت و نوعی کلام فلسفی ایجاد کرد و در این مسیر، با استفاده از روش‌های استدلالی مشاء، تجربه‌های شخصی عارفان و با تأویل‌های تازه‌ای از آیه‌های قرآن و پایه‌های اعتقادی، توانست شیوة جدیدی از دین‌شناسی فلسفی، یعنی کلام فلسفی را به وجود آورد، بعد از او، شاگردانش این مسیر را ادامه دادند و هریک نقش مهمی در شکوفا کردن کلام فلسفی ملاصدرا ایفا کردند. این پژوهش، ضمن بررسی رویکردها و دوره‌های مختلف علم کلام، به جایگاه مهم ملاصدرا در به اوج رساندن این رویکرد اشاره کرده‌است و با روشی توصیفی‌ـ تحلیلی به تبیین این مسئله پرداخته‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کلام فلسفی؛ کلام شیعی؛ ملاصدرا؛ خواجه نصیر | ||
| مراجع | ||
|
منابع
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1383). عقلانیت و معنویت. تهران: موسسه تحقیق و توسعه علوم انسانی.
آشتیانی، جلال‌الدین. (1378). منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
ــــــــــــــــــــــــــ . (1382). مقدمه بر شواهد الربوبیه. ج 1. قم: موسسة بوستان کتاب.
اشمیتکه. زابینه. (1378). اندیشه‌های کلامی علامه حلی. ترجمة احمد نمایی. چ 1. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
اخوان نبوی، قاسم. (1391). حکمت صدرایی و کلام شیعه. چ1. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
امامی جمعه، سید مهدی. (1392). سیر تحول مکتب فلسفی اصفهان از ابن‌‌سینا تا ملاصدرا. تهران: موسسة پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
برنجکار، رضا. (1381). آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی. قم: موسسة فرهنگی طه.
تفتازانی، سعدالدین. (1407ق.). شرح المقاصد النسفیه. تحقیق احمد حجازی السقا. چ 1. قاهره: مکتبه الکلیات الازهریه.
جبرییلی، محمدصفر. (1393) دفتر دوم (از غیبت تا خواجه نصیرالدین طوسی). چ2. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
ـــــــــــــــــــــــــ . (1387). فلسفه دین و کلام جدید. چ2. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
جعفریان. رسول. (1377). تاریخ ایران اسلامی (دفتر اول: از پیدایش اسلام تا ایران اسلامی). چ1. تهران: موسسة فرهنگی اندیشه معاصر.
دیباجی، سیدمحمدعلی. (1384). «ساختار فلسفی علم کلام». مجله قبسات. د10. ش36. صص185ـ208.
ذکاوتی قراگوزلو، علیرضا. (1381). ماجرا در ماجرا. چ1. تهران: انتشارات حقیقت.
رحمتی، ان شاءالله. (1392) کیمیای خرد (جستاری در زمینه دین و اخلاق). تهران: انتشارات سوفیا.
صادقی حسن‌آبادی، مجید و حمید عطایی نظری. (1391). «ملاک‌ها و ویژگی‌های مکتب کلام فلسفی در شیعه (با رویکرد به آثار فیاض لاهیجی)». فصلنامه اندیشه دینی د12. ش 44. صص 1ـ32.
صادقی ارزگانی، محمد امین. (1388). نتایج کلامی حکمت صدرایی. قم: بوستان کتاب.
صدر، سید حسن. (1357). شیعه و پایه‌گذاری علوم اسلامی. ترجمه و پاورقی سید محمد مختاری. چ2. تهران: روزبه.
طاهرزاده، اصغر. (1390). تمدن‌زایی شیعه. اصفهان: انتشارات لب المیزان.
عطایی نظری، حمید. (1391). «ملاک‌ها و ویژگی‌های مکتب کلام فلسفی در شیعه (با رویکرد به آثار فیاض لاهیجی)». فصلنامه اندیشه دینی. دوره 12. شماره 3. پاییز 1391
علی‌تبار فیروزجایی، رمضان. (1384). «علم کلام. فلسفه دین و الهیات (وجوه تشابه و تمایز)». قبسات. د10. ش 38. صص 155ـ184.
قدردان قراملکی، محمدحسن. (1383). کلام فلسفی (تحلیلی عقلانی از آموزه‌های دینی). قم: وثوق.
کاشفی، محمدرضا. (1387). کلام شیعه، ماهیت، مختصات و منابع. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
مشکات، عبدالرسول و محمد بیدهندی. (1387). خرد جاودان: برگزیدة مقالات همایش شخصیت پیامبر اعظم(ص). اصفهان: حدیث راه عشق.
مطهری، مرتضی. (1377). مجموعه آثار. جلد 2 و 3. چ8. تهران ـ قم: صدرا.
مکدرموت، مارتین. (1384). اندیشه‌های کلامی شیخ مفید. ترجمة احمد آرام. چ2. تهران: دانشگاه تهران.
نصر، سید حسین. (1375). جوان مسلمان و دنیای متجدد. ترجمة مرتضی اسعدی. تهران: طرح نو.
ـــــــــــــــــــ . (1383). سنت عقلانی اسلامی در ایران. تهران: قصیده‌سرا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 452 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 365 |
||