دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات61
تعداد شماره‌ها2,213
تعداد مقالات18,001
تعداد مشاهده مقاله55,393,651
تعداد دریافت فایل اصل مقاله28,942,863
خطیبی, سید اشکان, طباطبائی, محمد تقی. (1402). سه بیان از «دیرند» در فلسفۀ برگسون؛ صورت‌بندی دلوزی از فلسفۀ برگسون چه «تفاوتی» دارد؟. سامانه مدیریت نشریات علمی, 19(74), 47-70. doi: 10.22054/wph.2023.74360.2162
سید اشکان خطیبی; محمد تقی طباطبائی. "سه بیان از «دیرند» در فلسفۀ برگسون؛ صورت‌بندی دلوزی از فلسفۀ برگسون چه «تفاوتی» دارد؟". سامانه مدیریت نشریات علمی, 19, 74, 1402, 47-70. doi: 10.22054/wph.2023.74360.2162
خطیبی, سید اشکان, طباطبائی, محمد تقی. (1402). 'سه بیان از «دیرند» در فلسفۀ برگسون؛ صورت‌بندی دلوزی از فلسفۀ برگسون چه «تفاوتی» دارد؟', سامانه مدیریت نشریات علمی, 19(74), pp. 47-70. doi: 10.22054/wph.2023.74360.2162
خطیبی, سید اشکان, طباطبائی, محمد تقی. سه بیان از «دیرند» در فلسفۀ برگسون؛ صورت‌بندی دلوزی از فلسفۀ برگسون چه «تفاوتی» دارد؟. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1402; 19(74): 47-70. doi: 10.22054/wph.2023.74360.2162

سه بیان از «دیرند» در فلسفۀ برگسون؛ صورت‌بندی دلوزی از فلسفۀ برگسون چه «تفاوتی» دارد؟

حکمت و فلسفه
مقاله 3، دوره 19، شماره 74، تیر 1402، صفحه 47-70    اصل مقاله (1.3 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/wph.2023.74360.2162
نویسندگان
سید اشکان خطیبی* 1؛ محمد تقی طباطبائی2
1دانشجوی فلسفه دانشگاه تهران
2استادیار فلسفه دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
فلسفۀ برگسون را گاه دوگانه‌انگار دانسته‌اند و گاه یگانه‌انگار. بهای جانبداری از هریک نیز نابوده ‌انگاشتن بعضی مفاهیم و تصریح‌های برگسون به نفع بعضی دیگر بوده است. در این میان، کسانی کوشیده‌اند فلسفۀ برگسون را هم‌زمان دوگانه‌انگار و یگانه‌انگار بخوانند، اما کوشش‌ها نه‌تنها نابسنده بوده بلکه بر دشواری‌های پیشین نیز افزوده است؛ زیرا گاه فلسفۀ برگسون را به فلسفه‌ای وحدت وجودی بازبرده و گاهی بر بنیادی دیالکتیکی استوار ساخته و گاه دیگر آن را به‌نوعی دوگانه‌انگاریِ متعارف بدل کرده است. ژیل دلوز، با طرح آموزۀ «تفاوت»، خوانشی از فلسفۀ برگسون به دست داده است که بر اساس آن فلسفۀ برگسون لحظات مختلفی از دوگانه‌انگاری و یگانه‌انگاری دارد که در هریک، دیرند «بیانی» دیگرگونه می‌پذیرد: از دوگانه‌انگاری مطلق به یگانه‌انگاری نهفته و سپس به دوگانه‌انگاریِ بازیافته. هدف این مقاله این است که ضمن برجسته کردن تفاوت اساسی خوانش دلوز با بقیۀ خوانش‌های وحدت وجودی یا دوگانه‌انگار یا دیالکتیکی از فلسفۀ برگسون، نشان دهد که توضیح نسبت این لحظات و به‌ویژه توضیح منطق گذارِ واپسین به دوگانه‌انگاریِ بازیافته مستلزم فراخواندن آموزه‌ای است که گرچه دلوز خود آن را پرورانده، در خوانش‌اش از برگسون آن را چندان برجسته نکرده است. به‌این‌ترتیب، مدعا این است که توضیح منطقِ تفکیک لحظه‌های فلسفۀ برگسون در خوانش دلوز و نیز منطق گذار از هریک به دیگری، به‌جای ملاحظۀ دو بیان از دیرند، مقتضی در شمار آوردن بیان سومِ دیرند همچون تفاوت فی‌نفسه است. این‌گونه است که بیان‌پذیری هریک از وجوه دیرند در سه گونه‌‌ تفاوت میسر می‌گردد: دیرند همچون امر ناب در تفاوت ماهوی، دیرند همچون امر فراگیر در تفاوت شدّی و دیرند همچون امر خلاق در تفاوت فی‌نفسه.
کلیدواژه‌ها
برگسون؛ دوگانه‌انگاری؛ یگانه‌انگاری؛ بیانگری؛ دلوز
مراجع
Bergson, Henri. (1963). Œuvres complètes (1959), Introduit par Henri Gouhier et Textes Annotés par André Robinet, Presses Universitaires de la France: Paris. [In English].

------------------. (1972). Mélanges, Textes Publiés et Annotés par André Robinet et Avant-Propos par Henri Gouhier, Presses Universitaires de la France: Paris. [In France].

------------------. (1975). Mémoire et Vie (1957), Textes Choisis par Gilles Deleuze, Presses Universitaires de la France: Paris. [In France].

------------------. (1995). Leçons D’histoire de la Philosophie Moderne et Théories de l’âme, Éditées par Henri Hude et Jean-Louis Dumas, Presses Universitaires de la France: Paris. [In France].

Deleuze, Gilles. (1983). Nietzsche et la Philosophie, Presses Universitaires de la France: Paris. [In France].

------------------. (2002a). Bergson, 1859-1941, in Lapoujade, Davide (éd.), îles Désertes et Autres Textes: 28-43. Minuit: Paris. [In France].

------------------. (2002b). La Conception de la Différence chez Bergson. in Lapoujade, Davide (éd.), îles Désertes et Autres Textes: 42-73. Minuit: Paris. [In France].

------------------. (2004). Le Bergsonisme (1966), Presses Universitaires de la France: Paris. [In France].

------------------. (2011). Différence et Répétition (1968), Presses Universitaires de la France: Paris. [In France].

Deleuze, Gilles et Guattari, Félix. (1980). Milles Plateaux: Capitalisme et Schizophrénie, Minuit: Paris. [In France].

François, Arnaud. (2013). Ce que Bergson Entend par «Monisme». Bergson et Haeckel, in Worms, Frédéric et Riquier, Camille (éds.), Lire Bergson: 121-138. Presses Universitaires de la France: Paris. [In France].

Hardt, Michael. (2002). Gilles Deleuze: An Apprenticeship in Philosophy (1993), London: University of Minnesota Press. [In English].

Jankélévitch, Vladimir. (1959). Henri Bergson, Presses Universitaires de la France: Paris. [In France].

Picoche, Jacqueline. (1991). Dictionnaire Étymologique du Français (1983), Les Dictionnaires Robert: Paris. [In France].

Russell, Bertrand. (1914). the Philosophy of Bergson, Bows and Bows: Cambridge. [In English].

Worms, Frédéric. (2012). Présentation, in Bergson, Henri, Matière et Mémoire: Essai sur la relation du corps à l’esprit: 5-14. Presses Universitaires de la France: Paris. [In France].*

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 703
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 440


login