دانشگاه علامه طباطبایی

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات61
تعداد شماره‌ها2,223
تعداد مقالات18,045
تعداد مشاهده مقاله55,748,171
تعداد دریافت فایل اصل مقاله28,987,697
نیکونهاد, حامد, محمدآبادی, مرضیه. (1403). آسیب‌شناسی فرایند تضمین برتری قانون اساسی بر قانون عادی در نظام حقوق اساسی ایران. سامانه مدیریت نشریات علمی, 26(85), 159-196. doi: 10.22054/qjpl.2024.74933.2924
حامد نیکونهاد; مرضیه محمدآبادی. "آسیب‌شناسی فرایند تضمین برتری قانون اساسی بر قانون عادی در نظام حقوق اساسی ایران". سامانه مدیریت نشریات علمی, 26, 85, 1403, 159-196. doi: 10.22054/qjpl.2024.74933.2924
نیکونهاد, حامد, محمدآبادی, مرضیه. (1403). 'آسیب‌شناسی فرایند تضمین برتری قانون اساسی بر قانون عادی در نظام حقوق اساسی ایران', سامانه مدیریت نشریات علمی, 26(85), pp. 159-196. doi: 10.22054/qjpl.2024.74933.2924
نیکونهاد, حامد, محمدآبادی, مرضیه. آسیب‌شناسی فرایند تضمین برتری قانون اساسی بر قانون عادی در نظام حقوق اساسی ایران. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 26(85): 159-196. doi: 10.22054/qjpl.2024.74933.2924

آسیب‌شناسی فرایند تضمین برتری قانون اساسی بر قانون عادی در نظام حقوق اساسی ایران

پژوهش حقوق عمومی
دوره 26، شماره 85، اسفند 1403، صفحه 159-196    اصل مقاله (1.67 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22054/qjpl.2024.74933.2924
نویسندگان
حامد نیکونهاد* 1؛ مرضیه محمدآبادی2
1استادیار گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران
چکیده
از مهم‌ترین وظایف نهادهای ناظر بر قانون اساسی (دادرسان اساسی) نظارت بر قانون عادی از نظر مغایرت نداشتن آنها با قانون اساسی است تا اصل بنیادین برتری قانون اساسی در حوزه قانون‌گذاری تأمین و تضمین شود. در نظم حقوق اساسی جمهوری اسلامی، مجلس شورای اسلامی، مرجع اصیل و اختصاصی وضع قانون عادی طبق اصول 58 و 71 قانون اساسی است و شورای نگهبان طبق اصول 72، 91 و 94 قانون اساسی وظیفه نظارت بر عدم مغایرت مصوبات مجلس با قانون اساسی را برعهده دارد. از‌ آنجا که فرایند و سازوکارهای پیش بینی‌شده برای اعمال این نوع نظارت، جامع‌ و مانع نیست، در رویه عملی شاهد بروز کاستی‌های حقوقی در مورد تضمین برتری قانون اساسی هستیم. این مقاله با رویکردی تحلیلی - انتقادی و با مطالعه رویه‌ای در پی شناسایی آسیب‌های موجود در سازوکارهای نظارت شورای نگهبان بر قانون عادی بوده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد «مقید بودن نظارت شورای نگهبان بر مصوبات (از حیث قانون اساسی) به بازه زمانی مشخص»، «حذف و نه اصلاح، مصوبات مغایر از طرف مجلس»، «عدم پیش‌بینی سازوکار مشخص برای نظارت اساسی شورای نگهبان بر قوانین عادی قبل از تشکیل مجلس شورای اسلامی» از جمله مهم‌ترین آسیب‌های موجود در سازوکارهای نظارت شورای نگهبان در تضمین برتری قانون اساسی نسبت به قانون عادی است.
کلیدواژه‌ها
برتری قانون اساسی؛ اصل 94 قانون اساسی؛ شورای نگهبان؛ قانون عادی؛ دادرسی اساسی
مراجع
کتاب‌ها

  • اداره کل امور فرهنگی و روابط ‌عمومی مجلس شورای اسلامی، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، جلد 2 (تهران: انتشارات اداره کل امور فرهنگی و روابط‌ عمومی مجلس شورای اسلامی، 1364).
  • جمعی از نویسندگان، دادرسی اساسی تطبیقی چاپ اول (تهران: پژوهشکده شورای نگهبان، 1393).
  • حمیدیان، حسن و صفایی، حسین، نظارت بر قانون‌گذاری در ایران و آمریکا (تهران: نشر دادگستر، 1389).
  • راسخ، محمد، بنیاد نظری اصلاح نظام قانون‌گذاری (تهران: دفتر مطالعات حقوقی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1384).
  • قاضی شریعت‌پناهی، ابوالفضل، بایسته‌های حقوق اساسی (تهران: نشر میزان، 1388).
مقاله‌ها

  • فلاح زاده، علی‌محمد و میثم درویش متولی، «نظارت شورای نگهبان بر قوانین مصوب پیش از انقلاب و شورای انقلاب»، دانش حقوق عمومی، شماره 5، (1392).
  • مهرپور، حسین، «شورای نگهبان و بررسی قوانین»، مجله قضایی و حقوقی دادگستری، دوره 57، شماره 9، (1372).
  • نیکونهاد، حامد، «دنباله نانوشته اصول نوشته قانون اساسی؛ نگاهی تحلیلی به پیدایش، اعتبار و مصادیق رویه‌های اساسی در تجربه حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران»، ارائه شده در اولین همایش ملی اصول نانوشته قانون اساسی، (1397).
گزارش‌های پژوهشی

  • اصغری شورستانی، محمدرضا، گزارش پژوهشی شرح مبسوط قانون اساسی شرح اصل هفتاد و سوم، پژوهشکده شورای نگهبان، (1395)، شماره مسلسل‌، 13950027.
  • پژوهشکده شورای نگهبان، گزارش پژوهشی آشنایی با جایگاه و صلاحیت‌های شورای نگهبان مصاحبه با سیامک ره‌پیک عضو حقوق‌دان شورای نگهبان، پژوهشکده شورای نگهبان، (1393)، شماره مسلسل، 1393118.
  • پیغمبری، محمدحسین، گزارش پژوهشی نگاهی به عملکرد شورای نگهبان به‌ضمیمه جدول اسامی اعضای شورای نگهبان از ابتدا تاکنون، پژوهشکده شورای نگهبان، (1394)، شماره مسلسل، 13930194.
  • درویش متولی، میثم ، گزارش پژوهشی نظارت شورای نگهبان بر مصوبات مجلس شورای اسلامی بر اساس اسناد بالادستی پژوهشکده شورای نگهبان، (1393)، شماره مسلسل 13930150.
  • درویش متولی، میثم، گزارش پژوهشی شرح مبسوط قانون اساسی شرح اصول نود و چهارم و نودو پنجم قانون اساسی، پژوهشکده شورای نگهبان، (1394)، شماره مسلسل13940066.
  • درویش متولی، میثم، گزارش پژوهشی آشنایی با جایگاه و صلاحیت‌های شورای نگهبان، «جایگاه شورای نگهبان در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشکده شورای نگهبان، (1394)، شماره مسلسل، 13940144.
منابع اینترنتی

  • سامانه جامع نظرات شورای نگهبان به نشانی http//nazarat.shora-rc.ir.
  • مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به نشانی rc.majlis.ir.
  • روزنامه رسمی کشور به نشانی rooznamehrasmi.ir.
  • شورای عالی انقلاب فرهنگی به نشانی htpp //sccr.ir.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 815
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 190


login